بررسی اصلاح طلبی و نوگرایی از دیدگاه فرّخی یزدی (1318-1267 ش)
الموضوعات :
محمد صادقزاده
1
(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد یزد.)
الکلمات المفتاحية: مشروطیّت, فرّخی یزدی, مقالات و اشعار, اصلاح‌طلبی, نوگرایی غربی, اخذ علوم و فنون غربی, اولویّت‌ها, آسیب‌ها,
ملخص المقالة :
مفهوم اصلا ح طلبی و تجدّدخواهی یکی از موضوعات اصلی، گسترده و متنوّع در دورة مشروطه بود و روشن فکران و مشروطه خواهان، هر کدام برداشتی خاص از آن داشتند، که بعدها تناقضات و مشکلات بسیار تاریخی، فرهنگی و سیاسی ایجاد کرد. فرّخی یزدی نیز با توجّه به گرایش های سیاسی و اندیشه های مسلکی و سبک انتقادی شدید خود، بطور جدّی به اصلاحات زیربنایی و انقلاب فکری و اخذ علوم و فنون غربی می اندیشید و در مبارزات سیاسی و قلمی، بدان می پرداخت. از این رو بیش ترین بسامد موضوعی سرمقالات وی انتقادات مستقیم علیه حکومت و دولت خودکامه و مجلس پوشالی و سپس اصلاح طلبی، آرمان خواهی و نوگرایی بود، که تاکنون تحقیقی مستقل در این باره پدید نیامده است. نگارنده در این نوشتار می کوشد براساس نتایج بازخوانی و تجزیه و تحلیل روزنامه ها، سرمقالات و اشعار فرّخی، از سه منظر زیر به نقد و بررسی دیدگاه های وی دربارة اصلاح طلبی و نوگرایی بپردازد: الف ـ موانع و مشکلات بر سر راه مشروطه خواهی، اصلاحات انقلابی و فکری؛ ب ـ ضرورت اصلاحات انقلابی و فکری و عوامل مؤثّر در آن؛ ج ـ شیوه های نوگرایی و اخذ علوم و فنون غربی.
- آجودانی ماشاءالله، «مشروطه ایرانی»، تهران: اختران، 1382.
- آشوری، داریوش، «ظاهر و باطن تجربه تاریخی ما در رویارویی با غرب»، مجلّة فصل کتاب، شمارة اوّل، بهار 1376، چاپ لندن.
- داوری اردکانی، رضا، «صد سال سرگردانی در راه غربی شدن و تجدّد مآبی»، در کتاب «ما و غرب» (یادواره بیستمین سال گشت دکتر علی شریعتی)، حسن یوسفی اشکوری و...، تهران: انتشارات حسینیّة ارشاد، بهار 1376.
- صادقزاده، محمود، «نقد و تحلیل روزنامهها و سرمقالههای طوفان فرّخی یزدی»، رسالة دورة دکتری، چاپ نشده، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، 1383.
- فرّخی یزدی، محمّد، دیوان فرّخی یزدی، چاپ نهم، به اهتمام حسین مکّی، تهران: مؤسّسة انتشارات امیرکبیر، 1369.
- فرّخی یزدی، محمّد، دیوان فرّخی یزدی، به کوشش حسین مسرّت، تهران: نشر قطره، 1380.
- طوفان روزانه (دورة کامل، از س 1، ش 1، 2/6/1300 تا س 8، بهمن 1307).
- معتمدنژاد، کاظم، «روش تحقیق در محتوای مطبوعات»، گیلان: دانشکدة علوم ارتباطات اجتماعی، 2536 (1356).
