هوم عابد در شاهنامه و ریشه‌های اسطوره‌ای آن

الموضوعات :

محمدنوید بازرگان ¹ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد رودهن)
مریم تراب پرور ² (نویسنده مسؤول/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن)

تاريخ الإرسال : 17 الثلاثاء , ربيع الأول, 1434 تاريخ التأكيد : 18 الخميس , ربيع الثاني, 1434 تاريخ الإصدار : 16 الجمعة , شوال, 1434

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, اوستا, هوم عابد, سوما, ریگ ودا, اسطوره, افراسیاب, کی خسرو,

ملخص المقالة :

هوم یا هئومه که در فرهنگ ودائی سئوما نام دارد، گیاهی پررمز و راز است که خود را در جایگاه خدایان و ایزدان در پهنه اساطیر هند و ایرانی جای داده است. ردپای این ایزدگیاه، در کهن‌ترین آثار مکتوب نظیر وداها و نیز اوستا، تا ادبیات دوره میانه و سپس شاه‌نامه فردوسی بچشم می‌خورد. هم اکنون نیز جایگاه این گیاه و افشره مقدس آن در آیین‌‌های دینی زرتشتیان، یادگاری از پیشینه درخشان و فراتاریخی آن است. این پژوهش به بررسی ریشه‌های فرهنگی این گیاه از اعصار دور تا زمان حاضر می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه در یک انتقال از قلمرو اسطوره به حماسه، دگرگونی‌هایی جالب توجه یافته است.

المصادر:

- بازرگان، محمدنوید،  آب و افراسیاب، پژوهش‌نامه فرهنگ و ادب، دانش‌کده زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه آزاد اسلامی واحد رودهن، سال پنجم، شماره 8.

- بندهشن، (1380) به کوشش مهرداد بهار، تهران: طوس چاپ دوم.

- بویس، مری و دیگران، (1386)  دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران: ثالث، چاپ اول.

- بویس، مری، زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسگر بهرامی، تهران: ققنوس.

- پورداوود، ابراهیم، یسنا، تهران: اساطیر.

- پورداوود، ابراهیم، (1377) یشت‌ها، تهران: اساطیر، چاپ اول..

- جلالی نائینی، محمدرضا، (1367) گزیده سروده‌های ویگ‌ودا، تهران: نقره، چاپ دوم.

- دادور ابوالقاسم، (1385) درآمدی بر اسطوره‌ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، تهران: دانش‌گاه الزهرا، چاپ اول.

- دوست‌خواه، جلیل، (1377) گزارش و پژوهش اوستا، تهران: مروارید، چاپ چهارم.

- صمدی، مهرانگیز، ماه در ایران از قدیم‌ترین ایام تا ظهور اسلام، تهران: علمی فرهنگی، چاپ اول.

- فردوسی، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: روزبهان.

- کرتیس، وستا سرخوش، (1373)  اسطوره‌های ایرانی، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.

- کریستین‌سن، آرتور، (1368) کیانیان، به کوشش ذبیج‌الله صفا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم.

- کمبل، جوزف، قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.

- ورونیکا، ایونیس، شناخت اساطیر هند، ترجمه باجلان فرخی، تهران: گلشن، چاپ اول.

- هینلز، جان، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.

 

- The Rgvedic Soma Plant, (2001), Rajesh Kochhar, From the Book Medicine And Life Sciences in Indian, Published by Centr of Studish in Civilization,  New Delhi.