هوم عابد در شاهنامه و ریشه‌های اسطوره‌ای آن
الموضوعات :محمدنوید بازرگان 1 , مریم تراب پرور 2
1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد رودهن
2 - نویسنده مسؤول/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
الکلمات المفتاحية: شاهنامه, اوستا, هوم عابد, سوما, ریگ ودا, اسطوره, افراسیاب, کی خسرو,
ملخص المقالة :
هوم یا هئومه که در فرهنگ ودائی سئوما نام دارد، گیاهی پررمز و راز است که خود را در جایگاه خدایان و ایزدان در پهنه اساطیر هند و ایرانی جای داده است. ردپای این ایزدگیاه، در کهن‌ترین آثار مکتوب نظیر وداها و نیز اوستا، تا ادبیات دوره میانه و سپس شاهنامه فردوسی بچشم می‌خورد. هم اکنون نیز جایگاه این گیاه و افشره مقدس آن در آیین‌‌های دینی زرتشتیان، یادگاری از پیشینه درخشان و فراتاریخی آن است. این پژوهش به بررسی ریشه‌های فرهنگی این گیاه از اعصار دور تا زمان حاضر می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه در یک انتقال از قلمرو اسطوره به حماسه، دگرگونی‌هایی جالب توجه یافته است.
- بازرگان، محمدنوید، آب و افراسیاب، پژوهش‌نامه فرهنگ و ادب، دانش‌کده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، سال پنجم، شماره 8.
- بندهشن، (1380) به کوشش مهرداد بهار، تهران: طوس چاپ دوم.
- بویس، مری و دیگران، (1386) دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران: ثالث، چاپ اول.
- بویس، مری، زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسگر بهرامی، تهران: ققنوس.
- پورداوود، ابراهیم، یسنا، تهران: اساطیر.
- پورداوود، ابراهیم، (1377) یشت‌ها، تهران: اساطیر، چاپ اول..
- جلالی نائینی، محمدرضا، (1367) گزیده سروده‌های ویگ‌ودا، تهران: نقره، چاپ دوم.
- دادور ابوالقاسم، (1385) درآمدی بر اسطوره‌ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، تهران: دانشگاه الزهرا، چاپ اول.
- دوست‌خواه، جلیل، (1377) گزارش و پژوهش اوستا، تهران: مروارید، چاپ چهارم.
- صمدی، مهرانگیز، ماه در ایران از قدیم‌ترین ایام تا ظهور اسلام، تهران: علمی فرهنگی، چاپ اول.
- فردوسی، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: روزبهان.
- کرتیس، وستا سرخوش، (1373) اسطوره‌های ایرانی، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
- کریستین‌سن، آرتور، (1368) کیانیان، به کوشش ذبیج‌الله صفا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم.
- کمبل، جوزف، قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
- ورونیکا، ایونیس، شناخت اساطیر هند، ترجمه باجلان فرخی، تهران: گلشن، چاپ اول.
- هینلز، جان، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
- The Rgvedic Soma Plant, (2001), Rajesh Kochhar, From the Book Medicine And Life Sciences in Indian, Published by Centr of Studish in Civilization, New Delhi.
