سبک‌شناسی نظم در قرن ششم
الموضوعات :
سید ضیاءالدین سجادی
1
(استاد فقید دانشگاه تربیت معلم)
الکلمات المفتاحية: سبک‌شناسی نظم – گسترش موضوعات شعری قرن‌های 4 و 5 در قرن ششم بررسی عوامل تحول – ورود افکار صوفیانه و عارفانه – طنز – هجو – مرثیه – مدح قصیده و غزل,
ملخص المقالة :
در این مقاله از مختصات سبک شناسی نظم در قرن ششم سخن رفته است. مبدأ بحث در این زمینه بررسی مختصات سبک شناختی در آثار سنائی غزنوی است که موجب تحولی اساسی در شعر فارسی گردید و پایان این تحول در قرن ششم، سال تصنیف اقبال نامه نظامی و ختم اسکندرنامه اوست. شعر فارسی در این قرن از لحاظ موضوع، وزن، قالب، ترکیب الفاظ و قوافی، نوجویی و تازگی متحول شد و 10 شیوة شاعری در سبک خراسانی در قرن ششم بسط و گسترش یافت و شکل هایی دیگر به خود گرفت. مهم ترین تغییر، ورود اندیشه ها و افکار صوفیانه و عارفانه در شعر فارسی است که از سنائی سرچشمه گرفته و به نظامی ختم می شود. شعرهای اخلاقی، هجو، هزل و مطایبه، سخنان حکمت آمیز، علوم و فنون موسیقی، ذکرحوادث تاریخ، مدح، شکایت، و مرثیه در این قرن موضوع تأملات شاعران قرار می گیرد. در این قرن مختصات سبک شناختی شاعرانی چون سنائی (در همة آثار منظوم وی)، انوری، جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی، خاقانی شروانی و ظهیرالدین فاریابی مورد بحث و نقد علمی قرار گرفته است. استاد سیدضیاءالدین سجادی فرصت نیافته است تا مختصات سبک شناختی شعر نظامی را که خاتِم این دوره است رقم زند، هرچند پس از بحث در اطراف سبک شناسی نظم در قرن ششم، با اجمالی تمام، کلیاتی درباره سبک شعر فارسی در قرن هفتم بدین نوشته افزوده اند.
