بررسی تطبیقی ستایش پیامبر در آثار عطار و بوصیری

الموضوعات :

عبدالحمید احمدی ¹ (دانش‌جوی دکتری رشتة زبان و ادبیات عرب ـ دانش‌گاه علامه طباطبایی.)

تاريخ الإرسال : 17 الإثنين , ذو القعدة, 1431 تاريخ التأكيد : 17 الإثنين , ذو القعدة, 1431 تاريخ الإصدار : 17 الأحد , ربيع الأول, 1432

الکلمات المفتاحية: ادبیات تطبیقی ـ مدیح نبوی ـ درون مایه‌های سنتی و دینی ـ حقیقت محمّدی,

ملخص المقالة :

مدیح نبوی یکی از زمینه‌های شعری است که محور اصلی آن شخصیت حضرت محمد(ص) است. در این هنرِ شعری، شاعر به توصیف ابعاد مختلف شخصیت پیا‌مبر می‌پردازد، او را به لحاظ شکل ظاهری و منش اخلاقی می‌ستاید و زبان به ذکر معجزات آن حضرت و هر آن‌چه که در ارتباط با رسالت اوست می‌گشاید. سخن شاعران در این باب از قلبی برآمده که سرشار از اخلاص و صداقت است و بر عاطفه‌ای متکی است که ایمان به رسالت پیا‌مبر و عشق به ‌اخلاق انسانی و ربّانی او، آن را شعله‌ور ساخته‌ است. به دلیل جای گاهی ویژه که ‌این نوع شعر در ادبیات فارسی و عربی دارد، پژوهش حاضر به روی‌کردی مقایسه‌ای در چهارچوب ادبیات تطبیقی به بررسی مدیح نبوی در آثار عطار و بوصیری پرداخته و با تکیه بر تولید ادبی این دو شاعر برجسته، جلوه‌های مختلف این هنر شعری را در ادبیات فارسی و عربی منعکس ساخته‌ است.

المصادر:

1. القرآن الکریم.
   
2. آیتی، عبدالمحمد:  ترجمه قرآن مجید. تهران، انتشارات سروش، 1367 هـ. ش.
   
3. ابن حنبل، احمدبن محمّد:  مسند الإمام احمد. بیروت، دار إحیاء التراث العربی. (بی‌تا)
   
4. بخاری، ابوعبدالله محمّد بن اسماعیل:  صحیح البخاری. تحقیق:  خلیل مأمون شیحة. بیروت، دارالمعرفة، 2004م.
   
5. بوصیری، محمد:  دیوان البوصیری. بیروت، دارالجلیل، 2002م.
   
6. حلّلاج، أبوالمغیث حسین بن منصور:  طواسین. ترجمه:  محمود بهفروزی، تهران، نشر علم، 1384 هـ. ش.
   
7. دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن:  سنن الدارمی. بیروت، دارالکتب العلمیة، 1996.
   
8. سمرقندی، دولت شاه:  تذکرة الشعراء. تصحیح:  ادوارد براون، انتشارات اساطیر، 1382 هـ. ش.
   
9. سیدقطب:  فی ظلال القرآن. قاهره، دار الشروق، 1988م.
   

10. شفیعی کدکنی، محمدرضا:  زیور پارسی (نگاهی به زندگی و غزل‌های عطّار) . تهران، انتشارات آگاه، 1378 هـ. ش.

1. صفا، ذبیح‌الله:  تاریخ ادبیات ایران (خلاصه جلد اول و دوم) . تهران، انتشارات ققنوس، 1385 هـ. ش.
   

12. عبدالباقی، محمّد فؤاد:  اللؤلؤ و المرجان فیما اتفق علیه‌الشیخان. بیروت، دارالفکر، 2002م.

13. عطار نیشابوری، فریدالدین:  الاهی نامه. تصحیح:  محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن، 1387 هـ. ش.

1. عطار نیشابوری، فرید الدین:  دیوان. تصحیح:  محمود علمی، تهران، انتشارات جاویدان. 1377 هـ. ش.
   

15. عطار نیشابوری، فرید الدین:  منطق الطیر. تصحیح:  محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن. 1383 هـ. ش.

1. عطار نیشابوری، فریدالدین:  اسرارنامه. تصحیح و تعلیقات:  سیدصادق گوهرین، تهران، انتشارات زوّار. 1384 هـ. ش.
   
2. عطار نیشابوری، فریدالدین:  مصیبت‌نامه. تصحیح:  نورانی وصال، تهران، انتشارات زوّار. 1385 هـ. ش.
   

18. عطار نیشابوری، فریدالدین:  مختارنامه. تصحیح:  محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن، 1386 هـ. ش.

19. عفیفی، رحیم:  فرهنگ‌نامه شعری. تهران، انتشارات سروش، 1376 هـ. ش.

20. مبارک، زکی:  المدائح النبویةفی الأدب العربی. قاهره، دارالشعب، (د. ت.) /الف.

21. مبارک، زکی:  التصوّف الإسلامی فی الأدب و الأخلاق. بیروت، المکتبة العصریة، 2006م/ب.

1. سالم محمد، محمود:  المدایح النبویة حتی تمایة العصر المملوکی. بیروت، دارالفکر المعاصر، 1996 م.