گذری از حماسه به فیلم‌نامه(با محوریت داستان رستم و اسفندیار)

الموضوعات :

آناهیتا متمنی ¹ (دبیر قراردادی آموزش و پرورش)
هنگامه آشوری ² (استاد / هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال)
بهرام پروین گنابادی ³ (استاد/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)

تاريخ الإرسال : 16 الخميس , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 14 الجمعة , رجب, 1442 تاريخ الإصدار : 09 الأربعاء , رمضان, 1442

الکلمات المفتاحية: شاه‌نامه, رستم و اسفندیار, تصویرحماسی, فیلم‌نامه,

ملخص المقالة :

چکیده داستان فصل مشترک میان ادبیات و بسیاری از هنرهاست. هنرهایی چون تئاتر، سینما و حتی نقاشی و موسیقی؛ اما داستان برای تبدیل‌شدن به فیلم نامه باید دارای ویژگی هایی باشد که ابتدایی ترین آن تصویری بودن داستان ادبی مورد نظر است؛ زیرا تصویر برآمده از وصف شاعر یا نویسنده جان دار ترین عنصری است که بیننده را به درک موقعیت مکانی و زمانی می رساند. از‌این‌رو در مقالة حاضر با گزینش روش توصیفی- تحلیلی سعی شده است بـا تمـرکز بر عناصر تصویر و داستان که از مهم ترین عوامل ساختاری در شکل گیریِ‌ فیلم نامه است، از آمادگی و قابلیت داستان های شاهنامه در برگردان به قالب فیلم نامة داستانی سخن گفته شود. بدین منظور با تعریف کلیاتی چون تصویر (اعم از حماسی و سینمایی)، داستان و فیلم نامه بحث را آغاز کرده و در ادامه با طبقه بندی و شرح ساختار داستانی فیلم نامه که بیش تر مبتنی بر عناصر تصویری و داستانی چون صحنه،‌ شخصیت، پی‌رنگ،‌ مضمون، و گفت‌و‌گو است، بحث را پی گرفته و در این میان با نشان دادن نمونه هایی از داستان رستم و اسفندیار شاهنامه و تطبیق ساختار داستانیِ آن با ساختار فیلم نامه و آوردن نمونه هایی از تصویرسازی در این داستان، پژوهش به سرانجام می رسد. نتیجة حاصل از پژوهش نشان می دهد شاهنامۀ فردوسی و به طور اخص داستان رستم و اسفندیار به دلیل توصیفات فردوسی که بر مبنای ویژگی‌های حماسه سروده شده است توانایی هم راهی با رسانة سینما را دارد. ازاین‌رو شاهنامه برای تبدیل به فیلم نامة سینمایی ممکن است از منظر تصویر، صحنه‌پردازی و شخصیت پردازی مورد بررسی قرار بگیرد.

المصادر:

فهرست منابع

-         آر بلکر، اروین. (1388). عناصر فیلم­نامه نویسی، برگردان محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.

-         آن جونز، کاترین.1390. راهداستان:فنوروحنویسندگی، برگردان محمد گذرآبادی، تهران: هرمس
.

-         احمدی، بابک. (1375). از نشانه­ های تصویری تا متن: به‌سوی نشانه‌شناسی ارتباط دیداری، تهران: مرکز.

-         اسکولز، رابرت. (1377). عناصر داستان، برگردان فرزانه طاهری، تهران: مرکز.

-         تودوروف، تزوتان. (1388). بوطیقای نثر؛ پژوهش­ هایی نو دربارۀ حکایت، برگردان انوشیروان گنجی­ پور، تهران: نی.

-         تی یر نو،‌ مایکل. (1391). بوطیقای ارسطو برای فیلم­نامه­ نویسان، برگردان محمد گذرآبادی، تهران: ساقی.

-         جینکز،‌ ویلیام. (1389). ادبیات فیلم: جای­گاه فیلم در علوم انسانی، برگردان محمدتقی احمدیان و شهلا حکیمیان، تهران: سروش.

-         زرین‌کوب،‌ عبدالحسین. (1387). ارسطو و فن شعر، تهران: امیرکبیر.

-         شارف، استفان. (1390). عناصر سینما، برگردان محمد شهبا و فریدون خامنه‌پور، تهران: هرمس.

-         شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). صور خیال در شعر فارسی، تهران. آگاه.

-         ضابطی جهرمی،‌ احمد. (1377). سینما و ساختار تصاویر شعری در شاهنامه، تهران: کتاب فرا.

-         فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامۀ فردوسی، به تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: دایره­ المعارف بزرگ اسلامی.

-         فیلد، سید. (1389). چگونه فیلم­نامه بنویسیم، برگردان عباس اکبری، تهران: نیلوفر.

-         موریتس، چارلی. (1390). تکنیک­ های فیلم­نامه نویسی، برگردان محمد گذرآبادی، تهران: ساقی.

-         هاشمی، محسن. (1390). فردوسی و هنر سینما، تهران: علم.

-         یانو، درو. (1390). «ساختار سه‌پرده­ای»، فصل‌نامة سینمایی فارابی، سال هفدهم، شمارۀ چهارم، صص 44-52.

-      Haward, S. key.(1996) . Concepts in cinema studies،London:Routledge,

-    Monaco, j. (1981). how to read a film،Oxford: university press
.