«اثرپذیری ساختاری ـ روایی رابرت ساثی در منظومۀ حماسی «ثعلبۀ ویرانگر» از شاهنامۀ فردوسی»
الموضوعات :نجیمه آزادی 1 , امیر اسماعیل آذر 2 , فرهاد طهماسبی 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات ،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ،ایران
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، ایران
الکلمات المفتاحية: "ثعلبه", "شاهنامه", "رابرت ساثی",
ملخص المقالة :
چکیدهروبرتو ساثی شاعر و تاریخ دان شرق شناس قرن نوزدهم انگلستان در آثارش تحت تأثیر ادبیات فارسی و اسلامی قرارداشت. نمود این اثرپذیری در حماسۀ رزمی و اساطیری ثعلبۀ ویرانگر که تلفیقی از آموزه های دین اسلام و آموزه های دین زرتشت به شمارمی آید، بیش از سایر آثار وی مشهود است. در این جستار پس از ترجمه و با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و تطبیق، روشن می گردد که این منظومۀ انگلیسی با شاهنامۀ فردوسی همانندی های متعددی دارد که ذیل دو محور ساختاری-روایی و در طرح و هستۀ اصلی داستان مورد واکاوی قرارمی گیرد. در پارۀ نخست مؤلفه هایی مانند پیروی از نظام دو بُنی متأثر از آیین اوستایی و زروانی در دو دستۀ اهورایی مانند سیمرغ و اهریمنی چون ضحاک، و هم چنین توجه به مقولۀ زمان و مکان، جنگ و نبرد، طلسم و جادو، ابزار قدرت و امتناع از مباشرت با زنان مورد توجه بوده و مشابهت های آن با شاهنامۀ فردوسی منتج می شود. در انطباق مؤلفۀ دوم نیز دستاورد این است که طرح و هستۀ اصلی داستان ثعلبه، الگو گرفته از قصۀ بالیدن فریدون و قیام او علیه ضحاک در شاهنامۀ فردوسی است.
فهرست منابع
- قرآن کریم.
- اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
- اردستانی رستمی، حمیدرضا. (1396). «بنیان زروانی ناکُشتن و به بند کشیدن ضحاک شاهنامه»، مجلۀ شعر پژوهی (بوستان ادب)، دانشگاه شیراز، سال نهم، شمارۀ اول، بهار، پیاپی 31، صص 22-1.
- اردستانی رستمی، حمیدرضا. (1395). «سخن‌گوی مرد شاهنامه و پیشینۀ مانوی و زروانی آن»، کهننامۀ ادب پارسی، پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شمارۀ 2، تابستان 95، صص 21-1.
- اسماعیل آذر، امیر. (1387). ادبیات ایران در ادبیات جهان، تهران: سخن.
- بهار، مهرداد. (1391). پژوهشی در اساطیر ایران (پارۀ نخست و پارۀ دوم)، ویراستار: کتایون مزداپور، تهران: کتاب گزیده.
- پریستلی، جی بی. (1352). سیری در ادبیات غرب، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: امیرکبیر.
- جوادی، حسن. (1396). تأثیر ادبیات فارسی در ادبیات انگلیسی، تهران: سمت.
- حجازی، بهجت‌السادات. (1388). «بازآفرینی اسطوره‌های سیمرغ و ققنوس»، مطالعات عرفانی دانشگاه کاشان، شمارۀ 10، صص 119-148.
- خالقی مطلق، جلال (1366). شاهنامۀ ابوالقاسم فردوسی، با مقدمۀ احسان یار شاطر، نیویورک: Bibliotheca Persica..
- رستمی، محمد. (1390). ایرانشناسان و ادبیات فارسی، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- رویانی، وحید. (1396). «سیمرغ در ادبیات عامیانۀ ایران»، دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، مهر و آبان 1396، صص 89-108.
- شروو، پرادز اکتور. (1397). «حماسۀ ایرانی و کتاب غولان مانوی»، ترجمۀ حمیدرضا اردستانی رستمی، پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال چهاردهم، شماره اول، پیاپی 25، بهار و تابستان 97، صص 108-73.
- صفا، ذبیح‌الله. (1379). حماسهسرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
- قائمی، فرزاد. (1394). «تحلیل تطبیقی اسطورۀ ضحاک ماردوش»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال یازدهم، شمارۀ 19، صص 27-65.
- کزازی، میر جلالالدین. (1383). نامۀ باستان، جلد اول، تهران: سمت.
- مرندی، سید محمد. (1384). «نجات تالابا و پایداری گفتمان شرقشناسی»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، دورۀ 10، شمارۀ 27، صص 5-24 (ویژه‌نامۀ انگلیسی).
- هینلز، جان. (1368). شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
- Arabian Tales. (1794). Translated by Chavis, Dom and Jaco Cazotte, Vol.III. londno:Faulder and Hookham and Carpenter.
- Brewer E.Cobham. (1870). Brewer’s Dictionary of phrase & fable,Revised& Enlarged. New York: Haeper &Brothers Publishers.
- Encyclopedia Britanica, Ninth Edition .(1875-1889). Edited by Thomas S Bynes and William Robertson Smith. Published by Encyclopedia Britannica, INC.
- Hooker Colton, George and James Davenport Whelpley. (1845).The American Review: A Whig Journal of Politics, Literature, Art, and Seience, Volume2. New York: Wiely and Putnam.
- Melton, J. Gordon. (2011). The vanpire book; The Encyclopeadia of the VNDEA O , Third edition. United states of America: Visible LnK. Press.
.
- Pratt, Lynda. (2016). Robert Southey and the Contexts of English Romanticism. New York: Routledge, Tylor &Francis Group.
.
- Smollett, Tobias. (1803). The Critical Review: Or Annals of Literature, Vol 39. London: Printed for S.Hamilton..
- Southey, Robert. (1810). The Curse of Kehema. London: : Printed for Longman, Hurst, Rees, and Orme pateenoster- Row.
- Southey, Robert.(1856). Selection from the letters of Robert Southey. Edited by his son-in-low- John wood Warter, B.D. London:Longman, Brown Green, and Longmans.
- Southey, Robert. (1809). Thalaba the Destroyer. London: Printed for Longman, Hurst, Rees, and Orme pateenoster- Row.
.
-Yohanna, John D. (1977). Persian Poetry in England and America: A200- year History. New York: Caravan books.
.
- Warren, Andrew. (2014). The Orient and the Young Romantics. Cmbridge University Press.
- Bolton, Carol. (2003). Thalaba the Destroyer: Southey’s Nationalist Romance. Romanticism on the Net. https://id. Erudite/009260ar
._||_
