تجزیه و تحلیل روابط ایران با بیگانگان در دوران کیانیان بر پایه شاهنامه فردوسی
الموضوعات :الهام حسین‌خانی 1 , سیدجواد امام جمعه زاده 2
1 - دانشجوی دکتری گروه روابط بین‌الملل، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، اصفهان
2 - دانشیارِ گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان و عضو هیئت علمی نیمه‌وقت گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی ایران، اصفهان.
الکلمات المفتاحية: ایران‌شهر, جنگ, صلح, کیانیان, بیگانگان,
ملخص المقالة :
تجزیه و تحلیل روابط ایران با بیگانگان در دوران کیانیان بر پایۀ شاهنامۀ فردوسی الهام حسین خانی* دانش جوی دکتری گروه روابط بین‌الملل، واحد اصفهان، دانش گاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. سیدجواد امام‌جمعه زاده** دانش یارِ گروه علوم سیاسی دانش گاه اصفهان، اصفهان، ایران (نویسنده مسؤول). تاریخ دریافت: 12/6/1396 تاریخ پذیرش: 28/9/1396 چکیده ایران سرزمینی کهن است که آغاز آن به دوران پیشاتاریخی باز می‌گردد. این آغاز پیدایش، در اساطیر ضبط شده و از راهِ متن شاهنامه، انتقال یافته است. شکل گرفتن یک سرزمین، در چارچوب کشوری با وجود یک پادشاهی، به ناچار منجر به رابطه با مردمان سرزمین‌های هم سایه و پادشاهان آن‌ها، به عنوان بیگانگان، می‌شود. این روابط، در دو گونۀ جنگ و صلح و زیرمجموعه‌های آن‌ها شکل گرفته و موجب غیریت‌بخشی به سرزمین و منافع خودی در قبال بیگانگانِ غیر می‌شود. بر این پایه، نویسنده در این مقاله می کوشد تا استواری سیاست شهریاری در برابر بیگانگان را بر پایۀ دال‌های برآمده از گفتمان سیاسی ایران‌شهری نشان داده و فرآیند تجربی این روابط میان ایران با بیگانگان را با واکای آن در دورۀ کیانیان (کی‌قباد، کی‌کاووس و کی‌خسرو)، بر اساس بخش حماسی شاهنامه، توصیف کند. روش انجام این مقاله، تحلیل گفتمان است و به عنوان نتیجۀ کلی، پیامد تمامی این روابط، پیدایی و نگه‌داشت کشوری به نام ایران، مرزبندی آن با بیگانگانِ غیر و امنیت آن، بر پایۀ اصل بقا است. * . ehoseinkhani@yahoo.com ** . javademam@yahoo.com
فهرست منابع
- اسلامی، روح‌الله و وحید بهرامی. (1394). «پدیدارشناسی سیاسی فرّه در اوستا و شاهنامه»، پژوهش‌نامۀ علوم سیاسی، سال10، شمارۀ 4، پاییز، صص40-7.
- اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. (1386). اسطورۀ متن هویت‌ساز، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- اصیل، حجت‌الله. (1369). «از جمشید تا فریدون؛ داستان فراز و فرود قدرت در شاهنامه»، فرهنگ، کتاب هفتم، پاییز، صص322ـ321.
- افتخارزاده، محمدرضا. (1377). ایران؛ آیین و فرهنگ، تهران: نشر رسالت قلم.
- اکبری‌مفاخر، آرش. (1391). «بنیادهای اساطیری و حماسی داستان دیوان مازندران در شاهنامه»، پژوهش‌نامۀ ادب حماسی، شمارۀ14، سال 8، پاییز و زمستان، صص64-33.
- آیدنلو، سجاد. (1382). «نشانه‌های سرشت اساطیری افراسیاب در شاهنامه»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی، شمارۀ2، پاییز و زمستان، صص36-7.
- پرمون، م. (1335). درآمدی بر سیر فلسفه در ایران باستان، تهران: جهان کتاب.
- پرهام، باقر. (1373). با نگاه فردوسی؛ مبانی نقد خرد سیاسی در ایران، تهران: نشر مرکز.
- جنیدی، فریدون. (1378). حقوق بشر در جهان امروز و در ایران باستان، تهران، نشر بلخ.
- حمیدیان، سعید. (1372). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: نشر مرکز.
- دوستخواه، جلیل. (1374). اوستا، تهران، انتشارات مروارید.
- راشدمحصل، محمدتقی. (1385). گزیدگی‌های زادسپرم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- رحیمی، سیدمهدی و نعمت‌الله پناهی. (1386). «پیمان و پیمان‌داری در شاهنامه فردوسی»، نامۀ پارسی، سال دوازدهم، شمارۀ‌های1و2، بهار و تابستان، صص73-57.
- رهبر، عباسعلی، احمد زارع و محسن سلگی. (1391). «تحلیل گفتمانی نامۀ تنسر: درآمدی بر اندیشۀ سیاسی عصر ساسانی»، دوفصل‌نامۀ دانش سیاسی، سال هشتم، شمارۀ دوم، پیاپی16، پاییز و زمستان، صص 62-43.
- سرامی، قدمعلی. (1368). از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی و فرهنگی.
- سلطانی، سید علی‌اصغر. (1383). «تحلیل گفتمان به مثابۀ نظریه و روش»، فصل‌نامۀ علوم سیاسی، شمارۀ28، زمستان.
- طالع، هوشنگ. (1386). تاریخ تمدن و فرهنگ ایران کهن، رشت: سمرقند.
- عبادیان، محمود. (1369). فردوسی و سنت نوآوری در حماسه‌سرایی، الیگودرز: گهر.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1366). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، دفتر یکم، نیویورک: بیبلیوتیکا پرسیکا.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، دفتر دوم، کالیفرنیا: مزدا.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1371). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، دفتر سوم، کالیفرنیا: بنیاد میراث ایران.
- فضلی‌نژاد، احمد. (1391). «روند تکوین و تکامل مفهوم ایران در گذار از عصر اساطیری به دوران تاریخی»، فصل‌نامۀ مطالعات ملی،52، سال13، شمارۀ4، صص54-31.
- قائمی، فرزاد. (1389). «تحلیل داستان کی‌خسرو در شاهنامه بر اساس روش نقد اسطوره‌ای»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی، سال7، شمارۀ27، بهار، صص100-77.
- کزازی، میرجلال‌الدین. (1368). نامۀ باستان، تهران: سمت.
- کومُن، فرانتس. (1380). آیین پر رمز و راز میترایی، ترجمۀ هاشم رضی، تهران: بهجت.
- مجتهدزاده، پیروز و ابوالفضل کاوندی‌کاتب. (1392). «ایران، ایران‌شهر و ایران زمین در شعر فارسی»، فصل‌نامۀ مطالعات ملی، سال14، شمارۀ1 (53)، صص22-3.
- محرمی، رامین، شکرالله پوراخلاص و شهلا شریفی. (1395). «تبلور مفهوم ایران در شاهنامه فردوسی: امتزاج عقلانیت و عشق در هویت ایرانی»، فصل‌نامۀ مطالعات ملی، سال17، شمارۀ2 (66)، صص40-23.
- محسنی، مرتضی و علی ابوالحسنی و صدیقه تقوی سیاه‌رود کلایی. (1395). «تصویرشناسی بیگانه در شاهنامه با تکیه بر کلیشه‌پردازی»، دوفصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دورۀ4، شمارۀ1، بهار، صص147-123.
- مختاری، محمد. (1369). اسطورة زال؛ تبلور تضاد و وحدت در حماسه ملی، تهران: نشر آگه.
- منشادی، مرتضی. (1391). «بررسی چیستی سیاست و کیستی فرمان‌روا در شاهنامه»، پژوهش‌نامۀ علوم سیاسی، سال7، شمارۀ3، تابستان، صص146-115.
- منصوریان‌سرخگریه، حسین. (1388). «هویت ملی و نوزایی فرهنگی در شاهنامه»، فصل‌نامۀ مطالعات ملی؛ 38، سال10، شمارۀ2، صص100-75.
- Jorgensen, M. and L. Philips. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method, London: Sage Publications, P.24.
- Frankfort, H. (1961). Myth and Reality in before Philosophy, London: Pelican.
