تبیین مدل پیش بینی هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیر منطقی در بین معلمان ابتدایی شهر تهران
الموضوعات :
اکبر محمدی
1
(رئیس دانشکده روانشناسی/استادیار روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار)
بهاره ایمانی گله پردسری
2
(دانگاه آزاد گرمسار)
الکلمات المفتاحية: هراس اجتماعی, معلمان, مدارس ابتدایی, شهر تهران, باورهای غیر منطقی,
ملخص المقالة :
هدف این پژوهش تبین مدل پیش بینی هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیر منطقی در بین معلمان ابتدایی شهر تهران بود. مطالعه حاضراز لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان در مقطع ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1402 بوده است. حجم نمونه با استفاده از روش کلاین تعداد 213 نفر مشخص شد. تعداد حجم جامعه برای این پژوهش با استفاده از روش کلاین، 213 نفر بود که از طریق روش نمونه گیری در دسترس در بین معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران با توزیع پرسشنامه آنلاین، داده ها گردآوری شدند. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه هراس از کرونا حیدری (1399) و مقیاس باورهای غیرمنطقی جونز (1969) بود. تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده، به دو روش توصیفی و استنباطی از طریق نرم‌افزار SPSS 23 انجام شد. در بخش آمار استنباطی جهت تشخیص نرمال بودن متغیرهای پژوهش از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف (K-S) و جهت آزمون فرضیات از آزمونهایی همچون لوون، رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس استفاده شده است. بر اساس یافته ها، نتیجه فرضیه اصلی نشان می دهد، هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیرمنطقی قابل پیش بینی است به صورتیکه متغیر باورهای غیرمنطقی با ضریب تاثیر رگرسیونی (227/.Beta=) پیش بینی کننده قوی هراس اجتماعی ناشی از کرونا می باشد. همچنین یافته ها نشان داد که بین متغیر سن، تحصیلات و سابقه کار با هراس ناشی از کرونا رابطه معناداری وجود داشت. همچنین بین متغیر سن، تحصیلات و سابقه کار با باورهای غیرمنطقی رابطه معناداری وجود داشت.
_||_
تبیین مدل پیش بینی هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیر منطقی در بین معلمان ابتدایی شهر تهران
اکبر محمدی،1 و بهاره ایمانی گله پردسری2
تاریخ دریافت: 01/06/1402 تاریخ پذیرش: 05/08/1402
چکیده:
هدف این پژوهش تبین مدل پیش بینی هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیر منطقی در بین معلمان ابتدایی شهر تهران بود. مطالعه حاضراز لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان در مقطع ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1402 بوده است. حجم نمونه با استفاده از روش کلاین تعداد 213 نفر مشخص شد. تعداد حجم جامعه برای این پژوهش با استفاده از روش کلاین، 213 نفر بود که از طریق روش نمونه گيري در دسترس در بين معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران با توزیع پرسشنامه آنلاین، داده ها گردآوری شدند. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه هراس از کرونا حیدری (1399) و مقیاس باورهای غیرمنطقی جونز (1969) بود. تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده، به دو روش توصیفی و استنباطی از طریق نرم‌افزار SPSS 23 انجام شد. در بخش آمار استنباطی جهت تشخیص نرمال بودن متغیرهای پژوهش از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف (K-S) و جهت آزمون فرضیات از آزمونهایی همچون لوون، رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس استفاده شده است. بر اساس یافته ها، نتیجه فرضیه اصلی نشان می دهد، هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیرمنطقی قابل پیش بینی است به صورتیکه متغیر باورهای غیرمنطقی با ضریب تاثیر رگرسیونی (227/.Beta=) پیش بینی کننده قوی هراس اجتماعی ناشی از کرونا می باشد. همچنین یافته ها نشان داد که بین متغیر سن، تحصیلات و سابقه کار با هراس ناشی از کرونا رابطه معناداری وجود داشت. همچنین بین متغیر سن، تحصیلات و سابقه کار با باورهای غیرمنطقی رابطه معناداری وجود داشت.
کلیدواژه‌ها: هراس اجتماعي، باورهاي غير منطقي، معلمان، مدارس ابتدایی، شهر تهران.
Explaining the prediction model of social phobia caused by consumption through illogical beliefs among elementary school teachers in Tehran
Abstract:
The purpose of this research was to explain the prediction model of social panic caused by Corona through irrational beliefs among elementary school teachers in Tehran. The present study is applied in terms of purpose and descriptive-correlation in terms of collection method. The statistical population of the research included all teachers in the elementary school of Tehran in the cademic year 1401-1402. . The sample size was determined by using Klein's method, the number of 213 people. The size of the population for this research using Klein's method was 213 people, and data were collected through the available sampling method among the teachers of primary schools in Tehran by distributing an online questionnaire. The tools used were Heidari's Corona Fear Questionnaire (2019) and Jones' Irrational Beliefs Scale (1969). The analysis of the collected data was done in two descriptive and inferential ways through SPSS 23 software. In the inferential statistics section, the Kolmogorov-Smirnov (K-S) test was used to determine the normality of the research variables, and tests such as Levon, multiple regression, and analysis of variance were used to test the hypotheses. Based on the findings, the result of the main hypothesis shows that social panic caused by Corona can be predicted through irrational beliefs, so that the variable of irrational beliefs has a regression effect It is a strong cause of social panic caused by Corona. Also, the findings showed that there was a significant relationship between the variables of age, education and work experience with fear caused by Corona. Also, there was a significant relationship between the variables of age, education and work experience with irrational beliefs.
Keywords: social phobia, irrational beliefs, teachers, primary schools, Tehran city. coefficient (Beta=.227)
مقدمه
با وجود پیشرفت های چشمگیر در حوزه پزشکی، شیوع برخی بیماری های عفونی جدید پیامدها و عوارض بسیار زیادی بر زندگی انسان داشته است. در واقع، اگرچه انسان تلاش کرده تا با ایجاد تحولات آموزشی و درمانی، امکان سازگاری و کاهش شیوع بیماری های عفونی را ممکن سازد ولی این تغییرات هم نتوانسته اند انسان را از پیامدهای جسمی و روانی این نوع بیماری ها مصون نگهدارند. شیوع ویروس جدیدی با عنوان کووید-19 نشان داد که این بیماری جدید می تواند ضمن تغییر جریان زندگی افراد، سلامت جسمانی و روانی آنها را تهدید نماید(سازمان بهداشت جهانی ، 2020). باورهای غیر منطقی در ارتباط های فردی، هر نوع فکر، هیجان یا رفتاری که باعث تخریب نفس و متلاشی نمودن نفوذ خود باشد و از نتایج مهم آن اختلال درخوشی، شادمانی، تندرستی انسان میباشد. باورهای ارتباطی نادرست، اهداف و خواسته هایی میباشند که به شکل اولویتها و ترجیحات ضروری و الزامی نمود پیدا میکنند و اگر برآورده گردند باعث آشفتگی فردی میشوند. باورهای ارتباطی نادرست از باورهایی که بر اجبار، الزام و وظیفه تاکید دارند باعث میشوند فرد شخصیت مضطرب، غیرعادی و ناسالمی را کسب کند. باورهای ارتباطی نادرست به صورت تحمل پایین ناکامی، خود تحقیری و دیگر تحقیری هستند (اژدری خانکهدانی۱۴۰۱).
در وضع کنونی جهان با توجه به همه گیری کووید- 19 انزوای اجتماعی گسترده را ضروری کرده است، دولتها در اقدامات مهار بیماری مانند تعطیلی مدارس، فاصله اجتماعی و قرنطینه در خانه را اعمال می کنند( بنارجی و رای3 ، 2020). ولی از آنجایی که انسان موجودی اجتماعی است و از اجتماعی زیستن او گریزی نیست. در این میان بیشتر افراد قادرند بدون دغدغه خاطر با دیگران ارتباط برقرار کنند یا در جمع به فعالیت هایی از قبیل سخنرانی، غذا خوردن، نوشتن و غیره بپردازند. اما کسانی نیز هستند که در چنین موقعیت هایی دچار اضطراب می شوند. این حالات گاهی آن چنان شدت می یابد که خود فرد را مجبور به اجتناب از چنین موقعیت هایی می بیند یا آنها را با اضطراب زیاد تحمل می کند و درکل زندگی حرفه ای، تحصیلی و اجتماعی او مختل می گردد؛ به طوری که مشمول تشخیص اختلال هراس می گردد (مرادی،غلامی، 1394). از آنجایی که در یک شیوع بیماری عفونی، ترس از افزایش تحریک شده در افراد یک پدیده شایع است و می تواند منجر به رفتار نامنظم در آنها شود و می تواند هرکسی را آزار دهد صرف نظر از جنسیت و وضعیت جمعیتی-اجتماعی. تحقیقات نشان داده است که متغیرهایی که بر روابط تاثیر منفی می گذارند، بیشتر مبتنی بر شناخت هستند و به دلیل باورهای غیر منطقی ایجاد می شوند. اعتقادات غیر منطقی مفهومی است که در حوزه درمان شناختی رفتاری بسیار مورد بحث قرار گرفته است، و توسط آلبرت الیس و آرون بک به طور جامع توضیح داده شده است. از نظر بک (1964)، این باورها افکار خودکار هستند و آنها الگوهای ثابت فکری هستند که در نتیجه فعال شدن طرحواره ها در ذهن یک فرد در نتیجه یک واقعه بوجود می آیند. طبق نظر الیس (1986)، باورهای غیرمنطقی باورهای اغراق آمیز، سختگیرانه و سخت تغییر پذیر است که فرد به خود یا دیگران نسبت می دهد (کورتا4،2020). معلمان به عنوان نیروی انسانی و مجریان برنامه های آموزش وپرورش، رکن اساسی به شمار رفته و عملکرد آنان تحت تاثیر موفقیت آنان قرار دارد. در این رابطه بحث کیفیت زندگی معلمان جهت انجام وظایف آموزشی و پرورشی دارای اهمیت است. به ویژه زمانی که بررسی کیفیت زندگی معلمان ابتدایی مطرح گردد، اهمیت موضوع دو چندان می شود. بدیهی است که یک معلم افسرده، مضطرب، مایوس، ستیزه جو، تندخو و ناسالم از نظر جسمانی نمی تواند نشاط امنیت خاطر و ثبات را در کلاس درس و محیط آموزش و پرورش برقرار سازد. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که هراس اجتماعی ناشی از کرونا تا چه میزان باورهای غیرمنطقی را بین معلمان ابتدایی پیش بینی می نمایید؟
مروری بر مبانی نظری
هراس اجتماعی
اختلال هراس اجتماعی برای نخستین بار در آمریکا توسط بیرد و در فرانسه ژانه توصیف شد. اصطلاح فوبیای اجتماعی را اولین بار مارکس و گلدر (1996)، برای این اختلال به کار بردند. براساس DSM5 فوبیا اجتماعی نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ترس نامعقول و بیش از اندازه از شرمساری یا تحقیر در مناسبات اجتماعی میشود. هراس اجتماعي نوعي اختلال اضطرابي است كه به عنوان ترس شديد و مزمن از موقعيت هايي كه باعث تحقير و خجالت زدگي مي شود، توصيف شده است(بهادري، جهان بخش، كجباف، فرامرزي، 1390). هراس اجتماعی که تحت عنوان اضطراب اجتماعی نیز شناخته می شود شامل ترس پایدار از ارزیابی منفی توسط دیگران است. این اختلال یکی از اختلالات اضطرابی به شمار می رود. مبتلایان به هراس اجتماعی از تحقیرشدن و شرمساری در موقعیت های اجتماعی خاص مثل گفتگو در جمع به شدت می ترسند. این ترس ممکن است شامل نگرانی از بروز علائم اضطراب از قبیل سرخ شدن، لرزیدن و عرق کردن باشد (انجمن روانپزشکی آمریکا، 2000). هراس اجتماعی ترس آشكار و پیوسته از موقعیت های اجتماعی یا عملكردی است و از این باور فرد ناشی می شود که او در این موقعیت ها به طرز خجالت آور یا تحقیر آمیزی رفتار خواهد کرد(رینگولد، هربت، گادیانو و میرز، 2003؛ به نقل از دشته ئی پور، 1394). هراس اجتماعی، رفتار جمعی بی هدفی است که بر اثر احساس خطر پدید آید و تمام ذهن را به سرعت فرا می گیرد و فرد را به تلاش بیهوده بر می انگیزاند(ستوده، 1378). هراس اجتماعی یا اضطراب اجتماعی یکی از اختلالات اضطرابی است و با ترس بارز و پایدار از یک یا چند موقعیت یا عملکرد اجتماعی مشخص می شود که در آن شخص یا با افراد ناآشنا و غریبه مواجه است یا ممکن است مورد کنجکاوي آنها قرار گیرد. در چنین موقعیت هایی شخص می ترسد به گونه اي رفتار کند که موجب تحقیر و شرمندگی خود گردد (انجمن روانپزشکی آمریکا، 1994؛ به نقل از مسیبی چناربن، اسماعیلی، فلسفی نژاد، 1389). اضطراب به الگوی احساسات، تفکرات، رفتارهای حرکتی و واکنش های جسمانی ناخوشایند اشاره دارد که موجب درماندگی و ایجاد اختلال در کارکردهای فرد می شوند(موریس و کرائوویل، 1998). افراد با اختلال اضطرابی احساساتی مانند بی کفایتی، خطر، تهدید و از دست دادن کنترل نسبت به رفتارها و اعمال خود دارند. آنها از مورد انتقاد واقع شدن می ترسند و به فقدان یا مرگ اطرافیان فکر می کنند (بوگلس و زیگترمن، 2000).
باور یعنی پذیرش عاطفی یک اصل یا مذهب مانند حقیقت قضیه ای است که شخص درستی از آن را پذیرفته است و بدون آنکه بر آزمایش یا انتقاد مبتنی باشد. در آمدن از حالت شک به حالت استقرا و ثابت و عقیده و این که این امر انفرادی نیست بلکه به جامعه نیز سرایت می‌کند (حسینی، 1395). باور یعنی پذیرش یک اصل یا مذهب یا یک حقیقت. باور یعنی تمایل به واکنش خودآگاهانه در یک شیوه یا طریقه ی ثابت در یک وضع خاص (شعاری نژاد، 1387). اولین کسی که در جهت توسعه الگوی جامع شناختی از آسیب روانشناختی تلاش کرد، آلبرت الیس بود (بک و هایق، 2014). آلبرت الیس نظریه عقلانی-عاطفی- رفتاری خود را این چنین ارائه داد که این وقایع و رویدادها نیستند که باعث آشفتگی، پریشانی و یا اضطراب آدمی می شوند، بلکه برداشت و باور خود فرد از وقایع و پدیده هاست که موجب آشفتگی، پریشانی و اضطراب و همچنین سبب به وجود آمدن مشکلات متعدد فرد می شود. باور معرف «فکرکردن، احساس کردن و رفتار کردن» است، زیرا این فرایندها با یکدیگر روی می‌دهند و تاثیر چشمگیری بر یکدیگر می‌گذارند (بختیارپور و عامری، 1388). باورهای یک فرد درباره مفهوم خودش به طور کلی تمام باورهای دیگر و نحوه رفتارشان تحت تاثیر قرار می دهد. چنان که فلاین می گوید «دید یک فرد درباره خودش چه شایستگی و چه عدم شایستگی، ارزشمند یا بی ارزش بودن، تاثیر زیادی بر باورهای دیگر و نحوه رفتار او با دیگران دارد. باورها بر طبق میزان تاثیرشان در زندگی فرد طبقه بندی می گردند. بر این اساس بعضی از آنها نقش بسیار مهمی در زندگی دارند، در حالی که باورهای دیگر از اهمیت کمتری برخوردارند (الیس، 1973). الیس معتقد است که رفتار و عواطف انسان، ناشی از باورها و اعتقادات و طرز تفکر اوست. در حقیقت این باورهای انسان است که نوع، وضعیت و شدت عاطفه و رفتار او را تعیین می کند. عقاید و باورها که به نظر الیس عامل اصلی کیفیت واکنش عاطفی فرد به وقایع و حوادث می باشند به دو دسته ی کلی منطقی تقسیم میشوند (الیس، 1973). یک باور، هرگونه فرض اساسی چه آگاهانه و یا ناآگاهانه می باشد؛ که به اشخاص این آمادگی را می دهد که وقایع را به نحو خاصی درک نمایند و نوع خاصی از اعمال را انجام دهند. باورها به سه دسته تقسیم می شوند: الف) توصیفی ب) سنجشی ج) تجویزی.
ü باورهای توصیفی، واقعیت های مورد قبول راجع به یک فرد، دیگران و اوضاع مختلف می باشد
ü باورهای سنجشی، انعکاس دهنده قضاوت هایی نظیر خوبی و بدی، درست و اشتباه در ارتباط با خود، دیگران و محیط می باشد.
ü باورهای تجویزی، آنچه را که یک فرد به طور اجباری اخلاقاً انجام دهد، دیکته می کند و این در صورتی است که باید کارهای اومبتنی بر باورهای قابل ارزیابی باشد (رشیدی، قدسی و شفیع آبادی، 1389). الیس معتقد است که رفتار و عواطف انسان، ناشی از باورها و اعتقادات و طرز تفکر اوست. در واقع این باورهای انسان است که نوع، وضعیت و شدت عاطفه و رفتار او را تعیین می کند.
باورهاي غیر منطقی افکاري هستند که باعث می شوند احساس نامناسب و رفتار غیر موثري داشته باشید، احساس ها و رفتارهایی که نمی گذارند بیشتر به خواسته هاي خود برسید و از آنچه نمی خواهید بیشتر پرهیز کنید. این باورها با افکارسرد وافکار گرم همراه هستند(الیس،1997؛ ترجمه فیروزبخت و عرفانی، 1388). عقاید غیر منطقی و نگرش هاي کژکار که فلسفه هاي خود آشفته ساز افراد را تشکیل می دهند، دو ویژگی اصلی دارند(الیس، 1977). اولاً این عقاید توقعات خشک و تعصب آمیزي هستند که معمولاً با کلمات «باید» و حتما بیان می شوند و الزام آورند. ثانیاً فلسفه هاي خود آشفته ساز که معمولا حاصل این توقعات هستند، انتساب هاي بسیار معقول و بیش از حد تعمیم یافته ایجاد می کند و استنباط فاجعه آمیزي هستند (پروچاسکا و نورکراس، 2005؛ ترجمه سید محمدی، 1389). يک فکر غير منطقي با واقعيت مطابقت ندارد و براساس ظن و گمان است. اين گونه تفکرات ممکن است به علت اطلاعات غلط بوجود آمده باشد و با هم فرض و هم نتيجه گيري اشتباه باشند و بالاخره اين که باور غير منطقي منجر به حالت هاي آشفته و هيجانات نامناسب مي شود که رفتارهاي سازنده و خودياري را به حداقل مي رساند و فرد را از رسيدن به اهدافش باز مي دارد (همان، 1389). در دیدگاه عقلانی-عاطفی، افکار انسان ها بر احساسات و رفتارهای آن ها تاثیر می گذارد و حتی آن ها را به وجود می آورد. احساسات بر افکار و رفتار و رفتار بر افکار و احساسات تاثیر می گذارد، بنابراین برای تغییر دادن یکی از این سه عامل باید دست کم یکی از دو عامل دیگر را تغییر داد(کاظمیان، 1395). باورهای غیرمنطقی، خواست ها و اهدافی هستند که به صورت ترجیحات ضروری و الزامی و قطعی می گردد به طوری که اگر برآورده نشوند به آشفتگی و اضطراب منجر می شود(ترنیان، 1397). این باورها با واقعیت هماهنگی دارند و بوسیله شواهد عینی تأیید میشوند. باورهای منطقی به دو صورت شرطی یا نسبی هستند. بنابراین یک حکم قطعی یا مطلق نمی باشند. افکار منطقی با عبارتی همچون (بهتر است که مناسب است که خوب است که صحیح تر است که) بکار میروند .همچنین درمانگران عقلانی عاطفی خصوصیات ذیل را برای باورهای غیرمنطقی در نظر میگیرند: افکار و باورهای غیرمنطقی با واقعیات موجود هماهنگ و هم جهت نیستند. با ورهای غیر منطقی توسط شواهد عینی تایید نمی شوند و فرد در صدد آزمایش آنها نیست. باورهای غیرمنطقی به شکل اطلاعات و یا به شکل تصمیم وتصمیم گیری نادرست است. باورهای غیرمنطقی با اجبار و الزام و وظیفه همراه بوده و خشک و انعطافناپذیر هستند. باورهای غیرمنطقی باعث حالتهای آشفته و ناراحت کننده در فرد میشوند ودر نهایت منجر به اضطراب، افسردگی و احساس گناه می شود (رنجبر،۱۴۰۱). الیس (2002)، می گوید: افراد نمی خواهند به باورهاي غیر منطقی شان ادامه دهند. اما آنها ابتدا شرطی شده اند و اکنون به طور اتوماتیک آن را حفظ می کنند. الیس عوامل مختلفی را در حفظ باورهاي نادرست دخیل می داند که به پاره اي از آنها در ذیل اشاره می شود: تمایلات بیولوژیکی براي غیرمنطقی بودن با پختگی و بلوغ از بین نمی رود چون قسمتی از وراثت مربوط می شود. الیس(1977) تاکید می کند که افراد تمایل دارند که به طور ناخودآگاه و از روي عادت بدکار کردي هاي ذهنی خود را طول بدهند و به جاي این که تعادلی واقع گرایانه بین لذت گرائی آنی و طولانی مدت برقرار کنند، اغلب لذت گرایی فوري را انتخاب می کنند و همین ترجیح دادن، عامل اصلی مقاومت در برابر تغییر می گردد. باورهاي مطلق گرایانه شناخت هاي داغی هستند که اغلب عنصري از ارزیابی در آنها وجود دارد و با هیجان هاي زیادي همراه است، چنین شناخت هایی قویا حفظ می شوند و به سختی قابل تغییر هستند. و در نتیجه قواعدي مطلق براي رفتار آدمی ندارند، « بد» و « خوب » از آنجا که روش علمی معیار مطلقی براي افراد به آسیب زدن به خود ادامه می دهند چون از فهم اینکه دقیقاً در عالم خارج چه می گذرد ناتوانند. گاهی انسان از لحاظ شناختی، هیجانی و رفتاري باورهاي غیر منطقی شان را تقویت می کنند مثلاً کسی که این باور غیر منطقی در او وجود دارد که باید داراي تایید اجتماعی باشد، با اجتناب از ریسک هاي اجتماعی به نوعي آرامش هيجاني مي رسد. افراد از طريق جستجوي علت هاي آشفتگي هاي هيجاني خود در گذشته، آن را حفظ مي کنند. چون تمرکز بر گذشته مانع تمرکز در حال و آينده مي شود در حالي که کسي نمي تواند گذشته را تغییر دهد ولی حال و آینده قابل تغییر می باشند. در مواردي افراد از تشخیص تفکرات، احساسات و رفتارهاي سالم و ناسالم یا از ادراك تاثیرات باورهاي غیر منطقی در ایجاد آشفتگی هاي هیجانی عاجزند. در بسیاري از مواقع تغییر دادن موقعیت بسیار راحت تر از تغییر دادن خویشتن است مثلا، مشکلات زناشوئی انتخاب طلاق، از بررسی و تغییر باورها و رفتارهاي نادرست آسان است (نلسونس،2001).
بر اساس مطالب مطرح شده فرضیه های تحقیق عبارتند از:
§ هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیر منطقی در بین معلمان مدارس ابتدایی قابل پیش بینی است.
§ تحصيلات معلمان مدارس ابتدایی در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد.
§ سن معلمان مدارس ابتدایی در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد.
§ سابقه كار معلمان مدارس ابتدایی در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد.
§ تحصيلات معلمان مدارس ابتدایی در باورهاي غير منطقي آنها تاثیر دارد.
§ سن معلمان مدارس ابتدایی در باورهاي غير منطقي آنها تاثير دارد.
§ سابقه كار معلمان مدارس ابتدایی در باورهاي غير منطقي آنها تاثير دارد.
شکل 1، مدل مفهومی
روش‌شناسی تحقیق
روش تحقيق حاضر از لحاظ هدف كاربردي است زيرا در پي دستيابي به اصول و قواعدي است كه بتوان در موقعيت هاي واقعي متغير هاي مستقل را در عمل اجرا و به كاربست پس كاربردي مي باشد. از نظر روش گردآوري توصيفي- همبستگي است زيرا پژوهشگر مي تواند رابطه ي بين چند متغيرمستقل را با يك متغير وابسته مورد بررسي قرار دهد، پس توصيفي مي باشد. از نظر نوع داده ها چون با استفاده از روش همبستگي و تحليل آماري به تجزيه وتحليل داده ها اقدام و براساس آن نتيجه گيري مي شود، پس كمي مي باشد (پاشاشريفي، شريفي، 1386، ص 98- 100). جامعه آماری این پژوهش شامل معلمان در مقطع ابتدایی شهر تهران می باشند که از نظر سن، تحصیلات و سابقه کار در سال تحصیلی 1401-1402 مورد بررسی قرار می گیرند. براي برآورد حجم نمونه برحسب اينكه متغير مورد مطالعه از نوع متغير كمي است پارامتر مورد مطالعه پژوهشگر ميانگين جامعه است، و همچنين با توجه به اينكه حجم جامعه به صورت دقيق مشخص نبود از قاعده كلاين براي تعيين حجم نمونه استفاده شد؛ كه به ازاي هر متغير 30 واحد در نظر گرفته شد و از آنجايي كه 7 متغير وجود دارد، تعداد حجم جامعه به ازای هر متغیر 30 واحد، تعداد 220 نفر بود که با احتساب ریزش 05/. عملا 213 پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته شد. بنابراین با استفاده از روش نمونه گيري دردسترس در بين معلمان مدارس شهر تهران با دادن پرسشنامه آنلاین در انجام فرايند اين پژوهش كمك كردند. براي گرد آوري داده ها از پرسشنامه استاندارد هراس از کرونا حیدری و باورهای غیرمنطقی جونز استفاده شده است. سنجش روایی از روایی صوری و محتوایی بر اساس عبادی و معتمدین (1384) مطالعه استفاده شد. و جهت تعیین پایایی، از آلفای کرونباخ استفاده شد، که میزان آلفا برای همه متغیرها بالای 70% بود.
جدول 1، ضرایب میزان روایی متغیرها متغیر مستقل و وابسته
نام شاخص | تعداد گویه | ضریب آلفا |
باورهای غیرمنطقی | 40 | 880/. |
هراس از کرونا | 20 | 846/. |
تجزيه و تحليل داده ها در دو سطح توصيفي و استنباطي انجام شد. در سطح استنباطي از آزمون کولموگروف- اسمیرنف (K-S)، کجی و کشیدگی براي اطمينان از نرمال بودن توزيع داده ها و رگرسيون استفاده شد. از آزمون ANOVA براي اطمينان از معني داري ضرايب همبستگي استفاده شد و از آزمون رگرسيون چند متغیری و تحلیل واریانس براي آزمون فرضيه ها استفاده شد. در نهايت مدل تحليل مسير بر اساس رگرسيون هاي محاسبه شده و اثبات فرضیه اصلی ترسيم شد.
یافته های تحقیق
الف) توصیف جمعیت شناختی
بررسی وضعیت سنی پاسخگویان نشان داد که کمترین فراوانی مربوط به گروه سنی 20 تا 25 (8 درصد)؛ بیشترین فراوانی مربوط به گروه سنی 40 سال به بالا (32 درصد) بود. بر اساس وضعیت تحصیلی پاسخگویان، 8 نفر (8/3 درصد) از پاسخگویان دارای تحصیلات کاردانی، 105 نفر (3/49 درصد) کارشناسی، 85 نفر (9/39 درصد) کارشناسی ارشد و 15 نفر ( 0/7 درصد) از پاسخگویان نیز دارای تحصیلات دکترا بودند. از منظر وضعیت سابقه کار پاسخگویان، 25 نفر(7/11 درصد) از پاسخگویان بین 1 تا 5 سال سابقه کار دارند، 37 نفر (4/17 درصد) بین 6 تا 11 سال، 71 نفر (3/33 درصد) بین 12 تا 17 سال، 40 نفر (8/18 درصد) بین 18 تا 23 سال و 40 نفر (8/18 درصد) نیز بالای 24 سال سابقه کار دارند.
الف) توصیف استنباطی
§ آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش
نتایج آزمون آماري کولموگروف- اسمیرنوف به شكل زير مطرح مي شود:
جدول 2، آزمون کولموگروف - اسمیرنوف یک نمونهای
آماره | باورهای غیرمنطقی | هراس ازکرونا | |
تعداد نمونه | 213 | 213 | |
پارامترهای نرمال | میانگین | 146.31 | 62.85 |
انحراف معیار | 17.123 | 11.928 | |
آماره z کولموگروف- اسمیرنوف | .769 | .579 | |
معناداری (دوطرفه) | .595 | .890 | |
با توجه به جدول فوق، سطح معناداری بدست آمده از آزمون کولموگروف - اسمیرنوف بیشتر از 05/0 میباشد. بنابراین فرض صفر (
) که توزیع نرمال متغیر مورد نظر میباشد، پذیرفته میشود. و توزیع هراس اجتماعی ناشی از کرونا و باورهای غیرمنطقی دارای توزیع نرمال میباشند. لذا با نگرش به توزیع نرمال دادهها، میتوان از آزمون های پارامتریک در این تحقیق استفاده کرد.
فرضیه اصلی: هراس اجتماعی ناشی از کرونا از طریق باورهای غیر منطقی در بین معلمان مدارس ابتدایی قابل پیش بینی است.
جدول 3، تحليل رگرسيون چند گانه براي تبيين متغير وابسته (هراس اجتماعی ناشی از کرونا)
R | Rsquare | Adjusted R Square | Std. Error of the Estimate |
369/0 | 137/0 | 124/0 | 163/11 |
داده هاي جدول نشان مي دهد كه ضريب همستگي معادل 369/0 محاسبه شده است، كه بيانگر اين مطلب است كه متغير باورهای غیرمنطقی تقريباً 37/0 با هراس اجتماعی ناشی از کرونا همبستگي دارد. در اين بررسي )2(Rیعنی ضریب تعیین تعدیل شده معادل 124/0 محاسبه شده است، يعني حدود 12 درصد هراس اجتماعی ناشی از کرونا توسط متغير باورهای غیرمنطقی مورد بررسي توضيح داده مي شود، و 88 درصد باقيمانده ناشي از عواملي خارج از مشاهدات مورد بررسي ما مي باشند.
جدول 4، ضرايب تاثير مدل تبيين كننده هراس اجتماعی ناشی از کرونا
متغير | ضرايب غير استاندارد | ضرايب استاندارد | t | Sig. | |
B | Std. Error | Beta | |||
ثابت | 34.769 | 6.981 | - | 4.981 | .000 |
باورهای غیرمنطقی | .158 | .050 | .227 | 3.140 | .002 |
ضرایب تأثیر استاندارد موجود در جدول بالا نشان می دهد که متغیر باورهای غیرمنطقی با ضريب تأثير رگرسيوني (227/0 =Beta) پيش بيني كننده قوی هراس اجتماعی ناشی از کرونا مي باشد.
تحليل مسير براي آزمون مدل هاي علّي به كار مي رود و مستلزم تنظيم مدلي به صورت نمودار علّي است و به ما كمك مي كند ببينيم در پي چه چيزي هستيم. در تحليل مسير از رگرسيون استفاده مي شود، از اين رو مي توان ميزان مناسب بودن مدل را ارزيابي كرد و با استفاده از وزن بتا (كه در تحليل مسير ضريب مسير خوانده مي شود) مقدار اثر هر متغير را تعيين كرد. بدين ترتيب ، تحليل مسير به طريق قابل فهم و ساده اي اطلاعات زيادي درباره فرآيندهاي علّي فراهم مي آورد (دواس، 1383، 222).
§ آزمون فرضیه ها
فرضیه اول: تحصيلات معلمان مدارس در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد.
متغیر | F | درجه آزادی | سطح معناداری |
تحصيلات | 1.600 | 3 | .190 |
با توجه به جدول فوق چون سطح معناداری بیشتر از 5 صدم شده است پس با توجه به آزمون لوون، فرض همگنی واریانس ها رعایت شده است. بنابراین مجاز به تحلیل واریانس می باشیم.
متغیر | مجموع مربعات | درجه آزادی | میانگین مربعات | F | سطح معناداری |
تحصیلات | 1485.731 | 3 | 495.244 | 3.610 | .014 |
طبق جدول فوق در خصوص تأثیر متغیر تحصیلات بر هراس اجتماعي ناشي از كرونا با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از 5 صدم شده است، از نظر آماری تفاوت معناداری در میزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بین رده های مختلف تحصیلی وجود دارد. با ارجاع به جدول مربوط به آماره های توصیفی این دو متغیر مشاهده می کنیم که میانگین متغیر هراس اجتماعي ناشي از كرونا همراه با بالا رفتن سطح تحصیلات پاسخگویان افزایش یافته است، به گونه ای که افراد با تحصیلات کاردانی پائین ترین و افراد با تحصیلات دکترا بیشترین میزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا را دارند. پس متغیر تحصیلات در هراس از کرونا اثرگذار است، چون سطح معناداری تحلیل واریانس گروه های تحصیلی کمتر از 05/0 می باشد.
فرضیه دوم: سن معلمان مدارس در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد.
جدول7، آزمون لوون
متغیر | F | درجه آزادی | سطح معناداری |
سن | 1.439 | 4 | .222 |
با توجه به جدول فوق چون سطح معناداری بیشتر از 5 صدم شده است پس با توجه به آزمون لوون، فرض همگنی واریانس ها رعایت شده است. بنابراین مجاز به تحلیل واریانس می باشیم.
متغیر | مجموع مربعات | درجه آزادی | میانگین مربعات | F | سطح معناداری |
سن | 2236.052 | 4 | 559.013 | 4.164 | .003 |
طبق جدول فوق در خصوص تأثیر متغیر سن بر هراس اجتماعي ناشي از كرونا با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از 5 صدم شده است، از نظر آماری تفاوت معناداری در میزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بین رده های مختلف سنی وجود دارد. با ارجاع به جدول مربوط به آماره های توصیفی این دو متغیر مشاهده می کنیم که میانگین متغیر هراس اجتماعي ناشي از كرونا همراه با بالا رفتن سن پاسخگویان افزایش یافته است، به گونه ای که پاسخگویانی که سن کمتری دارند میانگین هراس اجتماعی ناشی از کرونا در آنها کمتر و هرچه سن بالاتر می رود این هراس بیشتر می شود. پس متغیر سن در هراس از کرونا اثرگذار است، چون سطح معناداری تحلیل واریانس گروه های سنی کمتر از 05/0 می باشد.
فرضیه سوم: سابقه کار معلمان مدارس در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد.
جدول 9، آزمون لوون
متغیر | F | درجه آزادی | سطح معناداری |
سابقه کار | 1.562 | 4 | .186 |
با توجه به جدول فوق چون سطح معناداری بیشتر از 5 صدم شده است پس با توجه به آزمون لوون، فرض همگنی واریانس ها رعایت شده است. بنابراین مجاز به تحلیل واریانس می باشیم.
جدول 10، آزمون اثرات بین گروهی
متغیر | مجموع مربعات | درجه آزادی | میانگین مربعات |
سابقه کار | 1819.241 | 4 | 454.810 |
طبق جدول فوق در خصوص تأثیر متغیر سابقه کار بر هراس اجتماعي ناشي از كرونا با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از 5 صدم شده است، از نظر آماری تفاوت معناداری در میزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بین گروه ها با سابقه کاری مختلف وجود دارد. با ارجاع به جدول مربوط به آماره های توصیفی این دو متغیر مشاهده می کنیم که میانگین متغیر هراس اجتماعي ناشي از كرونا همراه با بالا رفتن سابقه کار پاسخگویان افزایش یافته است، به گونه ای که پاسخگویانی که سابقه کار کمتری دارند میانگین هراس اجتماعی ناشی از کرونا در آنها کمتر و هرچه سابقه کار بالاتر می رود این هراس بیشتر می شود. تنها افراد با سابقه کاری بین 18 تا 23 سال از میانگین کمتری از هراس اجتماعی ناشی از کرونا به نسبت افراد با سابقه کاری بین بازه 1 تا 11 سال و 12 تا 17 سال می باشد. در کل متغیر سابقه کار در هراس از کرونا اثرگذار است، چون سطح معناداری تحلیل واریانس گروه های با سابقه کاری مختلف کمتر از 05/0 می باشد.
فرضیه چهارم: تحصيلات معلمان مدارس در باورهاي غير منطقي آنها تاثیر دارد.
جدول 4-24، آزمون لوون
مفروضه | F | درجه آزادي | سطح معناداري |
باورهاي غيرمنطقي | 2.477 | 3 | .062 |
با توجه به جدول فوق اگر مقدار سطح معناداری بر اساس میانگین بیشتر از 5 صدم بشود این مفروضه رعایت شده است، بنابراین با توجه به آزمون لوون، فرض همگنی واریانس ها رعایت شده است بنابراین مجاز به انجام تحلیل واریانس می باشیم
جدول 4-25، آزمون اثرات بین گروهی
متغير |
| F | درجه آزادي | سطح معناداري |
تحصیلات | باورهاي غيرمنطقي | 4.150 | 3 | .007 |
طبق جدول فوق در خصوص تأثیر متغیر تحصیلات بر متغیرهای باورهاي غير منطقي با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از 5 صدم شده است، از نظر آماری تفاوت معناداری در میزان باورهاي غير منطقي در بین رده های مختلف تحصیلی وجود دارد. با ارجاع به جدول مربوط به آماره های توصیفی این متغیرها مشاهده می کنیم که میانگین متغیر باورهاي غير منطقي همراه با بالا رفتن سطح تحصیلات پاسخگویان کاهش یافته است، به گونه ای که افراد با تحصیلات کاردانی بالاترین ترین و افراد با تحصیلات دکترا کمترین میزان باورهاي غير منطقي را دارند. پس متغیر تحصیلات در این متغیر اثرگذار است، چون سطح معناداری تحلیل واریانس گروه های تحصیلی کمتر از 05/0 می باشد.
فرضیه پنجم: سن معلمان مدارس در باورهاي غير منطقي آنها تاثير دارد.
متغیرها | F | درجه آزادی | سطح معناداری |
باورهای غیرمنطقی | 1.629 | 4 | .201 |
با توجه به جدول فوق مقدار سطح معناداری بر اساس میانگین بیشتر از 5 صدم شده است، لذا این مفروضه رعایت شده است، بنابراین با توجه به آزمون لوون، فرض همگنی واریانس ها رعایت شده است و مجاز به انجام تحلیل واریانس می باشیم.
جدول 4-28، آزمون اثرات بین گروهی
متغير |
| F | درجه آزادي | سطح معناداري |
سن | باورهاي غيرمنطقي | 7.333 | 4 | .000 |
طبق جدول فوق در خصوص تأثیر متغیر سن بر متغیرهای باورهاي غير منطقي با توجه به اینکه سطح معناداری برای تمامی این متغیر کمتر از 5 صدم شده است، از نظر آماری تفاوت معناداری در میزان باورهاي غير منطقي در بین رده های مختلف سنی وجود دارد. با ارجاع به جدول مربوط به آماره های توصیفی این متغیرها مشاهده می کنیم که میانگین متغير باورهاي غيرمنطقي همراه با بالا رفتن سن کاهش می یابد، و تنها در بازه سنی 26 تا 30 سال است که میزان باورهای غیرمنطقی در پائین ترین سطح قرار دارد. پس متغیر سن در این متغیر اثرگذار است، چون سطح معناداری تحلیل واریانس رده های سنی کمتر از 05/0 می باشد.
فرضیه ششم: سابقه كار معلمان مدارس در باورهاي غير منطقي آنها تاثير دارد.
متغيرها | F | درجه آزادي | سطح معناداري |
باورهاي غيرمنطقي | 2.095 | 4 | .073 |
با توجه به جدول فوق مقدار سطح معناداری بر اساس میانگین بیشتر از 5 صدم شده است، لذا این مفروضه رعایت شده است، بنابراین با توجه به آزمون لوون، فرض همگنی واریانس ها رعایت شده است و مجاز به انجام تحلیل واریانس می باشیم.
متغير |
| F | درجه آزادي | سطح معناداري |
سابقه کار | باورهاي غيرمنطقي | 3.581 | 4 | .008 |
طبق جدول فوق در خصوص تأثیر متغیر سابقه کار بر متغیرهای باورهاي غيرمنطقي با توجه به اینکه سطح معناداری برای تمامی این متغیر کمتر از 5 صدم شده است، از نظر آماری تفاوت معناداری در میزان باورهاي غير منطقي در بین افراد در رده های مختلف سابقه کاری وجود دارد. با ارجاع به جدول مربوط به آماره های توصیفی این متغیرها مشاهده می کنیم که میانگین متغير باورهاي غيرمنطقي همراه با بالا رفتن سابقه کار کاهش می یابد. بنابراین افراد با سابقه کاری 1 تا 5 سال بیشترین میزان باورهای غیرمنطقی و افراد با سابقه کاری بالای 24 سال کمترین میزان باورهای غیرمنطقی را دارا می باشند.
نتایج مربوط به بررسی فرضیه اول (تحصيلات معلمان مدارس ابتدایی در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد) پژوهش حاضر نشان داد که متغیر تحصیلات در هراس از کرونا تاثیر دارد، پس فرضيه فوق پذیرفته مي شود. در تبین این پژوهش باید گفت که یکی از معیار‌های اصلی تشخیص هراس این است که ماهیت آن محدود کننده زندگی است. بسته به اینکه هراس شما چیست، ممکن است برای انجام کار‌ها و بیرون رفتن با دوستان هر روز با آن مبارزه کنید. به عبارت دیگر، هراس می‌تواند به میزان قابل توجهی به تحصیلات، حرفه و کیفیت کلی زندگی شما آسیب برساند. ترس مسیر حرکت جامعه را آشکار می سازد، نقاط بحرانی کجاست، چه وقت گروه هاي معینی از جامعه به لحاظ روانی پس می کشند و این که چطور احساس مصیبت یا نفرت به طور ناگهانی تکثیر می شود. ترس، عیب و مشکل ما را نمایان می کند. این پژوهش با پژوهشی که توسط نی، فنگ، وانگ و لی6 (2021) همسو بوده و بیان می دارد که تحصیلات، دارای ارتباط با هراس است. همچنین پژوهشی که توسط اسلام، پوتنز و فردوز 7(2020)، سگال و همکاران 8 (2021) انجام شده با پژوهش حاضر همسو می باشد. آن ها به این نتیجه رسیدند که تحصیلات بر روی هراس تاثیر دارد. آن ها بیان می دارند که یافته های مربوط به آموزش و پرورش، شاید افراد مبتلا به کووید-19 دارای تحصیلات پایین تر، ممکن است از منظر پتانسیل آسیب به بیماری همه گیر آگاه تر باشند و در نتیجه ممکن است هراس کمتری، نسبت به سایرین داشته باشند که البته نیاز به تحقیقات بیشتری می باشد. علاوه بر این، تاثیر نگرانی در مورد دیگران یا پتانسیل انتقال علائم هراس فردی، معاینه بیشتری را ارزیابی می کند. هرچند رویدادهای گذشته نشان می دهد در حالی که به طور کامل وحشت است، ترس ممکن است یک نتیجه بیشتر از مداخلات مانند قرنطینه های جمعی باشد (روبین و جالبی، 2020؛ به نقل از سگال و همکاران، 2021).
نتایج مربوط به فرضیه دوم (سن معلمان مدارس ابتدایی در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد) پژوهش حاضر نشان داد که متغیر سن در هراس از کرونا تاثیر معناداری دارد، پس فرضيه فوق پذیرفته مي شود. در تبین این پژوهش باید گفت که افرادی که استعداد ژنتیکی اضطراب دارند ممکن است بیشتر در معرض فوبیا باشند. به نظر می‌رسد سن، وضعیت اقتصادی اجتماعی و جنسیت برای برخی از هراس‌ها از عوامل خطر آفرین باشد (سود،2020). وجود اپیدمی کرونا می تواند بر اساس دیدگاه استرانگ به ظهور اشکال رفتارهاي نمایشی جمعی مانند هراس و اضطراب اجتماعی منجر گردد. پژوهش هایی که توسط سگال و همکاران (2021) و نی، فنگ، وانگ و لی(2021) انجام داده اند ناهمسو بوده و بیان می دارند که سن، ارتباطی با هراس ندارد. آن ها بیان می دارند که ترس ارتباط معکوسی با متغیر پیری (سن) و دانش مرتبط در مورد کووید-19دارد. همچنین پژوهش هایی که توسط حدادی (1397)، اسلام، پوتنز و فردوز(2020) انجام داده اند با پژوهش حاضر همسو می باشد و بیان می دارد که، فروانی هراس اجتماعی با سن افزایش یافته؛ بیشترین تعداد در گروه هاي سنی 12-13-و14-15 ساله یافته شد؛ در واقع به این نتیجه رسیدند که سن بر روی هراس تاثیر دارد، که می توان علت این ناهمسو بودن را شیوع کرونا در ایران و جهان دانست.
نتایج مربوط به فرضیه سوم (سابقه کار معلمان مدارس ابتدایی در ميزان هراس اجتماعي ناشي از كرونا در بين آنها تاثير دارد) پژوهش حاضر نشان داد که متغیر سابقه کار در هراس از کرونا تاثیر دارد، پس فرضيه فوق پذیرفته مي شود. براساس نظریه بوده این اپیدمی در نقاط بحرانی منجر به آشفتگی و هراس اجتماعی در بین افراد می گردد. از طرفی براساس نظریه اولریش بک استدلال می شود که امروزه اکثر افراد با ویژگی «می ترسم یا نگرانم » درگیر هستند و از نوعی بیم از آینده رنج می برند.مخاطرات جدید به واسطه پیشرفت علم امکان پذیر شده است. عمل آدمی به مدد پیشرفت علمی چنان خطري را ایجاد کرد که چندین نسل را به مخاطره انداخت (گیدنز، 2010). تا این زمان هیچ پژوهشی که نتایج آن همسو یا ناهمسو با پژوهش حاضر باشد پیدا نشد.
نتایج مربوط به فرضیه چهارم (تحصيلات معلمان مدارس ابتدایی در باورهاي غير منطقي، آنها تاثیر دارد) پژوهش حاضر نشان داد که متغیر تحصیلات در باورهاي غير منطقي تاثیر معناداری دارد، پس فرضيه فوق پذیرفته مي شود. در تبیین این فرضیه باید گفت که باورهای غیر منطقی؛ باورهایی هستند که بر الزام، اجبار، جزم اندیشی و اجحاف تاکید دارند و مانع سلامت فکر و روان و سالم سازی محیط فردی و اجتماعی می شوند (شفیع آبادی و ناصری، 1381). باورهای غیرمنطقی به هر نوع فکر، هیجان یا رفتاری که موجب تخریب نفس و از بین رفتن"خود" می شود اطلاق می گردد و پیامدهای مهم آن اختلال در خوشحالی، شادمانی و تندرستی می باشد (الیس، 1988؛ به نقل از رشیدی، قدسی و شفیع آبادی،1389). مطالعات ارتباط معناداری بین باورهای غیر منطقی و علائم ناشی از ناراحتی معلمان را ارائه می دهند، امکان حضور باورهای غیر منطقی بین معلمان و رابطه با پریشانی معلم مورد مطالعه قرار گرفته است انواع تفکر غیر منطقی در رابطه با وظایف معلمان: تفکر مطلق، اغراق آمیز یا تمایل به دریافت چیزها از نسبت، تحمل ناامیدی کم و بیش از حد تخریب مسائل مربوط به معلمان است(ارسیا و تورِ، 2006).
نتایج مربوط به فرضیه پنجم (سن معلمان مدارس ابتدایی در باورهاي غير منطقي آنها تاثیر دارد) پژوهش حاضر نشان داد که متغیر سن در باورهاي غير منطقي تاثیر معناداری دارد، پس فرضيه فوق پذیرفته مي شود. الیس و هایپر (1997)، معتقدند که موارد زیر نمونه هایی از عقاید غیرمنطقی هستند که آن ها را درونی می کنیم و به ناچار به خودشکنی منجر می شوند: 1-من باید محبت و تایید تمام افراد مهم در زندگی را کسب کنم. 2- من باید تکالیف مهم را با شایستگی تمام انجام دهم. 3- چون عمیقا میل دارم که افراد با من از روی ملاحظه و منصفانه برخورد کنند، آن ها حتما باید این کار انجام دهند. 4-اگر چیزی را که می خواهم به دست نیاورم، وحشتناک است و نمی توانم آن را تحمل کنم. نتیجه این عقاید غیرمنطقی، اضطراب و افسردگی است. به نظر اریک برن، انسان هایی که تفکر غیرمنطقی دارند و یا خطاهای شناختی در افکارشان هویدا است، در بسیاری از موارد اطلاع چندانی از این خطاها ندارند. عدم اطلاع، باعث آلودگی این افکار با خطاهای شناختی می شوند. الیس بر عوامل شناختی و به خصوص اعتقادات نامعقول انسان ها در ایجاد اختلالات روانی تأکید دارد. او بر این باور است که انسان ها غالبا با بایدها و حتماهایی رو به رو هستند که آنها را از تعامل با دیگران گرفته اند. به نظر وی انسان ها باید بتوانند این بایدها و حتماهای مطلق خود را زیر سؤال ببرند.(فلدمن، 1998).
نتایج مربوط به فرضیه ششم (سابقه کار معلمان مدارس ابتدایی در باورهاي غير منطقي آنها تاثیر دارد) پژوهش حاضر نشان داد که متغیر سابقه کار در باورهاي غير منطقي تاثیر معناداری دارد، پس فرضيه فوق پذیرفته مي شود. باورهای غیر منطقي عبارتند از افكار و انديشه ها و عقايدی که در آنها اجبار، الزام، وظیفه و مطلق گرايي به شكل افراطي وجود داشته باشد و موجب بروز اختلالات عاطفي و رفتاری گردد (شفیع آبادی،1386، ص 621). الیس معتقد است ناراحتي ها و اضطراب -های هر فرد زايیده افكار غیر عقلاني اوست و همچنین انسان با تمايل ذاتي شديدی برای باورهای غیر منطقي متولد مي شود. همه افراد تمايل شديدی به شكست دادن خود دارند و نسبت به تغییر رفتار خود سهل انگاری مي کنند. آنها وابستگي خود را به بسیاری از اسطوره ها و تعصبات خانوادگي، فرهنگي، سیاسي و اجتماعي که از دوران اول زندگي آموخته اند، حفظ مي کنند و خواسته هايشان را بصورت نیاز مبرم جلوه می دهند (شفیع آبادی، 1386، ص 126).
پیشنهادهای تحقیق
§ پیشنهاد می شود در مدارس ابتدایی سطح شهر تهران، امکانات و کلاس هایی را برای آشنایی معلمان با مهارت های خودارزیابی و شناخت عوامل به وجود آورنده باورهای غیرمنطقی به منظور از میان برداشتن این عوامل تهیه نمایند.
§ به معلمان ابتدایی مبتلا به هراس اجتماعي پيشنهاد می شود، جهت تقويت اعتماد به نفس و غلبه بر ترسشان به طور واقع بينانه و منصفانه نقاط قوت و ضعف خود را بازشناسي كنند و اهداف معقولي را براي زندگي خودشان در نظر بگيرند.
§ پيشنهاد مي شود كه متوليان امر براي كاهش هراس اجتماعي در افراد به ويژه معلمان مقطع ابتدایی با برگزاري كلاس ها و كارگاه هاي آموزشي، راهكارهاي ايجاد و افزايش شايستگي اجتماعی آنان را پرورش دهند.
§ پیشنهاد می شود این پژوهش در بین نمونه ها و جوامع متفاوت انجام شود تا امکان تعمیم‌دهی نتایج فراهم گردد.
§ پیشنهاد می شود تكرار اين پژوهش روي نمونه هاي معلمان مرد و زن و همچنين معلمان مجرد و متاهل بطور جداگانه انجام گيرد و نتایج از منظر جنسیت و وضعیت تاهل در بین معلمان مورد بررسی قرار گیرد.
§ به پژوهشگران آتی پیشنهاد می شود تاثیر متغیرهایی از قبیل عوامل خانوادگی، وضعیت اقتصادی و محیط زندگی افراد را هم کنترل نمایند.
منابع
اژدری، خانکهدانی، مهدی (1401). مقایسه باورهای غیرمنطقی و طرحواره های ناسازگار اولیه (مطالعه موردی: زنان و مردان معلم مقطع متوسطه در شهر جهرم). نشریه روانشناسی و علوم رفتاری ایران. 49-35.
بختیارپور، سعید، نادری، فرح، و عامری، زینب. (1388). رابطه وابستگی خاص نسبت به همسر و سلامت روان در دبیران اهواز. زن و فرهنگ، 1(2)، 73-82. SID. https://sid.ir/paper/189735/fa
بهادري، محمدحسين، جهان بخش، مرضيه ، كجباف، محمدباقر، فرامرزي، سالار(1390). اثربخشي درمان فراشناختي بر باورهاي فراشناختي و اعتماد شناختي در بيماران مبتلا به اختلال هراس اجتماعي. مجله روان شناسي باليني. 4(1) 33-41
حدادی، عبدالرضا(1397). بررسي رابطه بهزيستي روانشناختي با هراس اجتماعي و فرسودگي تحصيلي دانش آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهرستان اقليد.( پایان نامه کارشناسی ارشد، 1397). دانشگاه آزاد اسلامی
رشیدی، فرنگیس، احقر، قدسی، و شفیع آبادی، عبداله. (1389). نقش باورهای غیرمنطقی بر سلامت روان دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران. نوآوری های مدیریت آموزشی (اندیشه های تازه در علوم تربیتی)، 5(2 (مسلسل 18))، 49-65. SID. https://sid.ir/paper/154054/fa
رنجبر، آزاده (1401). بررسی ر ابطه بین هوش هیجانی و خودکارآمدی با باورهای غیرمنطقی در میان دانش آموزان دختر دوره ابتدایی شهر جهرم. نشریه روانشناسی و علوم رفتاری ایران. 1(31). 141-130.
شفیع آبادي، عبداله؛ناصري، غلامرضا(1394-1388). نظریه هاي مشاوره و روان درمانی. تهران:مرکز نشر دانشگاهی.
کاظمیان اصلی، رزیتا(1395). بررسی اثر بخشی شناخت درمانی مبتنی بر توجه آگاهی بر بهبود احساس تنهایی، باورهای غیر منطقی و سبک های تصمیم گیری زنان. (پایان نامه ی کارشناسی ارشد، 1395) دانشگاه پیام نور
مرادی، اعظم؛غلامی رنانی، فاطمه(1394).درمان هراس اجتماعی.فصلنامه تازه های روان درمانی 11(41-42): 118-130
Banerjee, D., & Rai, M. (2020). Social isolation in Covid-19: The impact of loneliness
Islam, M. S., Ferdous, M. Z., & Potenza, M. N. (2020). Panic and generalized anxiety during the COVID-19 pandemic among Bangladeshi people: An online pilot survey early in the outbreak. Journal of affective disorders, 276, 30-37.
KURT, A. A., & GÜNDÜZ, B. (2020). The Investigation of Relationship Between Irrational Relationship Beliefs, Cognitive Flexibility and Differentiation of Self in Young Adults. Cukurova University Faculty of Education Journal, 49(1).
Nie, X., Feng, K., Wang, S., & Li, Y. (2021). Factors influencing public panic during the COVID-19 pandemic. Frontiers in Psychology, 12.
Segal, S., Sharabany, R., & Maaravi, Y. (2021). Policymakers as safe havens: The relationship between adult attachment style, COVID-19 fear, and regulation compliance. Personality and Individual Differences, 177, 110832.
[1] گروه روانشانسی، دانشکده روانشانسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، گرمسار، ایران (نویسنده مسئول)
mohammadi@yahoo.com
[2] گروه روانشانسی، دانشکده روانشانسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، گرمسار، ایران
[3] Banerjee, D., & Rai, M
[4] KURT
[5] multiple regression
[6] Nie, X., Feng, K., Wang, S., & Li, Y
[7] Islam, M. S., Ferdous, M. Z., & Potenza, M. N
[8] Segal, S., Sharabany, R., & Maaravi, Y
