تحلیل جامعه شناختی مدیریت روند تحولات توسعه شهری در فاصله 20 ساله گذشته (مطالعه موردی شهر تهران)

الموضوعات :

نیره مبارکی فرد ¹ , بهرام قدیمی ² , مهرداد نوابخش ³

1 - دانشجوی دکتری گروه جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 03 الأربعاء , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 21 الأحد , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: توسعه اجتماعی, مدیریت توسعه شهری, توسعه سیاسی, توسعه اقتصادی, توسعه فرهنگی,

ملخص المقالة :

در شهر تهران چهار دسته از عوامل، در توسعه شهری نقش داشته‌اند که تعامل و برهم‌کنش این مجموعه از عوامل، در طی یکصد سال اخیر نوعی توسعه نامتوازن شهری و عدم توزیع نامتناسب امکانات را به همراه داشته است. عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی و عوامل تاریخی-سیاسی به‌عنوان مهم‌ترین عوامل توسعه شهری قابل ذکر است. هدف کلی پژوهش حاضر، تحلیل جامعه شناختی مدیریت روند تحولات توسعه عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهننگی شهر تهران، در فاصله 20 ساله گذشته بود. روش تحقیق انجام شده در این پژوهش، اسنادی و تاریخی است. با استفاده از آمارهای سرشماری‌ها، چهار شاخص از جمله؛ عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در توسعه کلان‌شهر تهران تعیین شده است و با استفاده ‌‌از تحلیل خوشه‌ای و تحلیل عاملی، فرضیه‌های تحقیق، بررسی و سپس مورد تأیید قرار گرفت. بر اساس اطلاعات و داده‌های موجود و از بین شاخص‌های مطرح شده در سطح شهری تعداد 4 عامل اجتماعی شاخص‌های آموزش، روابط خانوادگی، روابط اجتماعی، مطبوعات و جمعیت در نظر گرفته شده است. در عوامل تاریخی سیاسی شاخص‌های دوره‌های سیاسی و روابط بین‌الملل تعیین‌کننده هستند. در عوامل اقتصادی شاخص‌های تولید، مشاغل، نیروی انسانی و روابط اقتصادی در نظر گرفته شده است. در عوامل فرهنگی نیز شاخص‌های ارتباط‌ رسانه‌ای و فعالیت‌های هنری تعیین‌کننده متغیر توسعه هستند. یافته‌ها نشان داد که در توسعه اجتماعی، رویکرد انسانی و فرهنگ محور، نسبت به توسعه، علاوه بر تقویت و ارتقای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی توسعه پایدار، می‌تواند به نتایج جامع و اثربخشی منتهی شود. توسعه کالبدی تهران با رویکرد اقتصادی و نظریه نوسازی برای توسعه، قابل تبیین است. توسعه سیاسی تهران با توسعه شهری هم‌ارز نیست؛ اما توسعه تاریخی و اقتصادی تهران تحت تأثیر توسعه شهری بوده است.