نقش راهبردهای خود تنظیمی، خود انگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی
الموضوعات :
نرجس امانی موحد
1
,
یوسف گرجی
2
1 - دانشجو دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران.
2 - گروه روانشناسی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
الکلمات المفتاحية: پیشرفت تحصیلی, خودتنظیمی, خودانگیزشی, کمال گرایی,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر، پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه و کمال گرایی مادران شان بود. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و جامعه آماری متوسطه اول شهر اصفهان و مادران آن ها بود که تعداد دانش آموزان 1846 نفر بود و با توجه به این که مؤلفه های پرسشنامه ها 10 مورد می باشد و برای هر مؤلفه 20 نفر برای حجم نمونه کافی است؛ بنابراین، حجم نمونه 200 نفر در نظر گرفته شده است و به روش نمونه گیری تصادقی خوشه ایی چند مرحله ایی انتخاب شدند و پرسشنامه های راهبردهای خودتنظیمی میلر و براون (1999)، پرسشنامه خودانگیزشی بارکلی (2012) و پرسشنامه کمال گرایی اهواز نجاریان و همکاران (1387)APS را تکمیل نمودند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان داد، سهم دو متغیر راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی معنادار بوده و به ترتیب 24درصد و36 درصد بر متغیر پیشرفت تحصیلی مؤثر بوده است. اما، متغیر کمال گرایی مادران دانش آموزان توان پیشبینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر را نداشت. با توجه به یافته های پژوهش متغیرهای راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی نقش دارند.
doi:org 10.71610/psych.2023.1108985
Journal of Psycho Res and Edu Studies Volume 1, Issue 3- Autumn 2023 - Pages 15-27
|
Predicting Academic Achievement Based on Self-Regulatory and Self-Motivation Strategies of Female High School Students in Isfahan and Mothers' Perfectionism
Amani Movahed Narjes 1, Yousef Gorji *2
1-Ph.D. student of Educational Psychology, Islamic Azad University, Khorasgan branch. Isfahan.
2-Department of Psychology, Khomeini Shahr Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
OPEN ACCESS Research Article
*Correspondence: Amani Movahed, N*
Received: 25/04/2023 Accepted: 27/08/2023 Published: Autumn 2023 Citation: Amani Movahed, N, Gorji, Y, (2023). Predicting Academic Achievement Based on Self-Regulatory and Self-Motivation Strategies of Female High School Students in Isfahan and Mothers' Perfectionism. Journal of Psycho Research and Educational Studies, 1(3) 15-27.
doi:org 10.71610/psych.2023.1108985 | Abstract regulating and self-motivation strategies of first year high school girl students and their mothers' perfectionism. Method of the study is descriptive-correlation and The statistical population was all the first high school students and their mothers in each Isfahan, the number of students was 1846, and considering that the components of the questionnaires are 10 and for each component, 20 people are sufficient for the sample size; Therefore, the sample size is 200 people and they were selected by multi-stage cluster confirmation sampling method, and self-regulation strategies questionnaires by Miller and Brown (1999), Barkley's self-motivation questionnaire (2012) and Ahvaz Najarian et al.'s perfectionism questionnaire. (2007) completed APS Pearson’s coefficient of correlation and Stepwise Regression were used as Data analysis statistical methods The results showed that the contribution of self-regulation and self-motivation strategies in predicting academic progress was significant and 24% and 36%, respectively, were fixed on academic progress. However, the perfectionism of students' mothers could not predict the academic progress of female students.
Key words: academic progress, self-regulation, self-motivation, perfectionism.
|
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری سال اول، شماره سوم ، پاییز 1402- صفحات 15-27 |
doi:org 10.71610/psych.2023.1108985 |
نقش راهبردهای خودتنظیمی، خودانگیزشی دانشآموزان
و کمالگرایی مادران در پیشرفت تحصیلی
نرجس امانی موحد1، یوسف گرجی2*
1-دانشجو دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران.
2-گروه روانشناسی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
دسترسي آزاد مقاله علمي پژوهشي نويسنده مسئول: نرجس امانی موحد
تاريخ دريافت: 05/02/1402 تاريخ پذيرش: 05/06/1402 تاريخ انتشار: پاییز 1402 استناد: امانی موحد، نرجس، گرجی، یوسف. (1402). نقش راهبردهای خود تنظیمی، خودانگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی. فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری 1(3): 15 – 27.
doi:org 10.71610/psych.2023.1108985
|
چکیده هدف پژوهش حاضر، پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه و کمال گرایی مادران شان بود. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و جامعه آماری متوسطه اول شهر اصفهان و مادران آن ها بود که تعداد دانش آموزان 1846 نفر بود و با توجه به این که مؤلفه های پرسشنامه ها 10 مورد می باشد و برای هر مؤلفه 20 نفر برای حجم نمونه کافی است؛ بنابراین، حجم نمونه 200 نفر در نظر گرفته شده است و به روش نمونه گیری تصادقی خوشه ایی چند مرحله ایی انتخاب شدند و پرسشنامه های راهبردهای خودتنظیمی میلر و براون (1999)، پرسشنامه خودانگیزشی بارکلی (2012) و پرسشنامه کمال گرایی اهواز نجاریان و همکاران (1387)APS را تکمیل نمودند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان داد، سهم دو متغیر راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی معنادار بوده و به ترتیب 24درصد و36 درصد بر متغیر پیشرفت تحصیلی مؤثر بوده است. اما، متغیر کمال گرایی مادران دانش آموزان توان پیشبینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر را نداشت. با توجه به یافته های پژوهش متغیرهای راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی نقش دارند. واژگان کلیدی: یشرفت تحصیلی، خودتنظیمی، خودانگیزشی، کمالگرایی.
|
نقش راهبرد های خود تنظیمی ، خود انگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی---------------------- امانی موحد 17
مقدمه
عملکرد تحصیلی1 از جمله مسائلی است که ذهن رهبران و مدیران جامعه و در نتیجه محققان را به خود جلب کرده است. این که چه عواملی بر پیشرفت و موفقیت تحصیلی2 دانشآموزان تأثیر میگذارد، یا سهم و مشارکت هر عامل چه اندازه است، همواره از حیطههای مورد علاقه پژوهشگران تربیتی و حتی روانشناسان تربیتی بوده است. زیرا دانشآموزان هر جامعه به عنوان قشر کارآمد و آیندهسازان هر کشور، گروهی هستند که بخش عمده برنامهریزی و بودجه هر کشور را به خود اختصاص میدهند. آنان از مستعدترین اقشار جامعه میباشند، لذا توجه به ابعاد روانشناختی آنها در جهت بهبود عملکرد تحصیلی از اهمیت ویژهای برخوردار است (بوکارتس3، 2019). از طرفی میزان موفقیتي که هر دانشآموز در امر تحصیل ميتواند کسب کند یکي از مهمترین دغدغههای هر نظام آموزشي است. در واقع پیشرفت تحصیلي4 در هر جامعه نشاندهنده موفقیت نظام آموزشي در زمینه هدفیابي و توجه به رفع نیازهای فردی است؛ بنابراین نظام آموزشي را زماني ميتوان کارآمد دانست که عملکرد تحصیلي فراگیران آن در دورههای مختلف دارای بیشترین و بالاترین رقم باشد (کامفورد5، 2015). حساسیت تعلیم و تربیت از یک سو و پیچیدگی جهان امروز از سوی دیگر، معلمان و مدیران آگاه تری می طلبد تا زمینه رشد جمعی را فراهم نمایند. امروزه تمرکز آموزش به جای ارایه برنامه های آموزشی یا مدیریت رفتار کلاسی، به پرورش دانش-آموزان با انگیزه و راهبردی تغییر کرده است تا پیشرفت تحصیلی دانش آموزان حاصل شود و سطح مورد انتظار آموزشی برآورده گردد و سازمان آموزش و پرورش به اهداف از پيش تعيين شده نزدیک تر شود (سیف،1396). همچنین برخی از روانشناسان پیشرفت تحصیلی را این گونه تعریف می کنند: افزایش عملکرد تحصیلی و درسی دانش آموز از سطح نامطلوب به سطح رضایت بخش و مطلوب. درواقع، مقایسه سطح عملکرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموز یکی از بهترین شاخص های پیشرفت تحصیلی است (شعبانی، 1390).
در این بین یکی از مشکلات مهمی که اغلب معلمان و خانواده‌ها در امرانگیزش و یادگیری با آن مواجه هستند، مشکلات مربوط به انگیزش دانشآموزان است که موجب میشود پیشرفت تحصیلی برای آنها بهوجود نیاید. دانشآموزانی که در یادگیری با مشکل مواجه هستند در مقایسه با دیگران با سرعت و کیفیت کمتری مطالب درسی را می‌آموزند و از این لحاظ نیاز است مشکلات آنها مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد زیرا، کمک به آنها در جهت رفع مشکلات و بالا بردن سطح یادگیری، نقش مهمی در کنترل هزینهها و هدایت این دانشآموزان در مسیر درست دارد(بشارت، عزیزی، پورشریفی، 1390). در این زمینه پژوهشگران سعی دارند تا عوامل مرتبط با پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان همانند روشهای تربیتی و نظیر آن را شناسایی کنند. آنها پیشرفت تحصیلی را به عواملی مختلفی از جمله سلامت دانشآموز، خانواده و کیفیت مدرسه نسبت میدهند که در این بین مهمترین عامل، میزان علاقه والدین به تربیت فرزندانشان میباشد. علاقه والدین و تشویق آنان در جریان رشد سنی کودکان به طور فزایندهای در کسب موفقیت تحصیلی اهمیت مییابد (بشارت و همکاران، 1390).
فصلنامه روان پژوهی ومطالعات علوم رفتاری پاییز 1402 1(3) 15 – 27 -------------------------------------------- امانی موحد 18
همچنین آنها به راهبردهای خودتنظیمی6 و خودانگیزشی7 و نقش آن در پیشرفت تحصیلی اشاره نمودهاند (گودارد8،2019). پنتريچ و ديگروث9(1990) در تعریف خودتنظيمي می گویند؛ مهارت خودتنظيمي سازه پيچيده ای است كه به طرق مختلفي به عنوان توانايي موافقت كردن با يك خواسته، توانايي شروع كردن و دست كشيدن از فعاليت ها بر طبق مقتضيات و شرایط موقعيتي، توانايي تعديل فعاليت، تكرار، تداوم فعاليت های كلامي، حركتي در موقعيت هاي اجتماعي و آموزشي، توانايي به تعويق انداختن كار كردن روي موضوع يا هدف دلخواه، و توانايي ايجاد رفتاري كه از لحاظ اجتماعي و در غياب ناظران بيروني مورد تأييد و پذیرش خود فرد بوده، تعريف شده است. بورنز و ماریک(2019) معتقدند خود تنظیمی دارای راهکارهایی است که مي توان آن را به دو دسته راهبردهاي سازگارانه و ناسازگارانه تقسيم نمود. از جمله راهكارهاي سازگارانه مي توان به ارزیابي مجدد مثبت، تمركز مجدد مثبت، پذیرش، دیدگاه پذیري، تمركز مجدد بر برنامه ریزي اشاره نمود و راهكارهایي مانند ملامت خود، نشخوارگري، ملامت دیگران، فاجعه سازي در دسته راهبردهاي ناسازگارانه قرار مي¬گيرند كه هر كدام پيامدهاي خاص خود را خواهند داشت(بورنز و ماریک ، 2019). از طرفی لاسول10(2017) خودتنظیمی را عاملی در جهت تقویت خودانگیزشی دانشآموزان میداند. خودانگیزشی اصطلاحی جدید است و به معنای نیرویی است که انسان با کمک آن میتواند بدون تأثیر از مشوقها یا چالشها، خود را مکلف به انجام کاری کند (ویتلی11، 2015، ترجمه بهنام، 1396). خودانگیزشی، به معنای توانایی انسان در انجام اعمال و رفتارهایی است که عقلانیت، مبنای شکلگیری آنها است نه نیازها، تمایلات و مشوقهای بیرونی. درواقع، خودانگیزشی به معنای برانگیختن درونی فرد است و معرف فعاليتي است كه از درون شخص نشأت گرفته است و لذت و رضايت از انجام آن عمل را در پي دارد. بنابراين موجب پيشرفت در آن امر مي شود (مارشال ریو، 2013).
در این بین میراندا12،سیجنتلر، جارا (2017) معتقدند که عوامل خانوادگی نیز نقش مستقیمی بر پیشرفت تحصیلی فرزندان دارد و از جمله آنها میتوان به میزان کمالگرایی 13 والدین اشاره نمود. فروست14،هیمبرگ،هولت وماتیا (2010) كمال گرايي را به منزله مجموعهاي از معيارهای بسيار بالا براي عملكرد كه با خود ارزشيابي انتقادی افراطي همراه است معرفي كردهاند. آدلر آن را هدفي فطری ميداند و معتقد است كه تلاش براي كامل شدن به سوی آينده جهتگيري شده و هدف نهايی برتری يا كمال است كه ميتواند شخصيت و رفتار را تبيين كند و احساس شادی و رضایت از زندگی را در وی افزایش دهد (شولتز و شولتز، 2010). البته والترز15 (2018) معتقد است وقتی والدین از کمالگرایی مثبت برخوردار باشند میتوان پیشبینی نمود که انگیزههای پیشرفت نیز در فرزندان بیشتر شود. با توجه به مطالب مطرح شده، حال این سؤال پیش میآید که آیا سه متغیر راهبردهای خودتنظیمی، خودانگیزشی دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه و کمالگرایی مادرانشان میتواند پیشرفت تحصیلی آنها را به شکل معناداری پیشبینی کند.
نقش راهبرد های خود تنظیمی ، خود انگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی---------------------- امانی موحد 19
مروری بر پیشینه نشان داد که بررسی مقایسه کمالگرایی سازش نایافته، راهبردهای غیر انطباقی تنظیم شناختی هیجان و نشخوار فکری در نوجوانان با اضطراب اجتماعی بالا و پایین (راستا، حدادی و تمنایی فر،1402)، رابطه راهبردهاي يادگيري خودنظيمي و باورهاي انگيزشي با پيشرفت تحصيلي دانش آموزان (امینی، 1399)، بررسی رابطه کمالگرایی و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان مراکز استعداد درخشان شهرکرد (عقیلی، مهرورز، صادقی گندمان،1396)، بررسي رابطه کمال گرايي والدين با پيشرفت تحصيلي فرزندان در شهرستان لنده (یارعلی ،1395)، بررسی پیش بینی عملکرد و پيشرفت تحصيلي بر اساس مهارت خودتنظيمي و خودانگیزشی تحصیلی دانش آموزان دختر (والترز ،2023)، بررسی رابطه بین کمالگرایی مثبتگرایانه و هدفمند بر اساس واقعیات با بهبود انگیزههای پیشرفت و شادابی اجتماعی (جاکوبس و پاریس16 ،2020)، بررسي رابطه خودتنظيمي با انگیزش، عملکرد و پيشرفت تحصيلي دانشآموزان (بوکارتس17،2019)، انجام شده است اما پژوهشی که به بررسی راهبردهای خودتنظیمی، خودانگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران آن ها و میزان تأثیر آن بر پیش ینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر متوسط اول بپردازد یافت نشد، لذا پژوهش حاضر در صدد بررسی فرضیه زیر می باشد:
راهبردهای خودتنظیمی، خودانگیزشی دانشآموزان و کمالگرایی مادران آنها بر پیشبینی پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر متوسط اول، تاثیر دارد.
روش اجرای پژوهش
روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بوده و جامعه آماری آن، شامل کلیه دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه و مادران آنها در شهر اصفهان در سال تحصیلی 1400-1399 که تعداد دانشآموزان 1846 نفر بود، میباشد. با توجه به اینکه مؤلفههای پرسشنامهها 10 مورد میباشد و برای هر مؤلفه 20 نفر برای حجم نمونه کافی است؛ بنابراین، حجم نمونه 200 نفر در نظر گرفته شده است(هومن، 1384). برای انتخاب دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه از روش نمونهگیری تصادفی خوشهایی چندمرحلهایی استفاده شد اما، پرسشنامهها به علت بیماری کرونا بهصورت آنلاین برای آنها ارسال شد. بر همین مبنا از بین مناطق ششگانه آموزش و پرورش شهر اصفهان، دو ناحیه 3 و 5 بهصورت تصادفی ساده انتخاب شدند و سپس از بین مدارس دوره اول متوسطه در هر ناحیه 3 مدرسه دخترانه بهصورت تصادفی انتخاب و سپس با مراجعه به این مدارس با همکاری مدیران مدارس آدرس ایمیل دانشآموزان دریافت شد تا به صورت مجازی (از طریق ایمیل و واتساپ) به پرسشنامههای راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی توسط دانشآموزان و پرسشنامه کمالگرایی از طریقذواتس آپبرای مادران ارسال شد تا توسط مادران آنها پاسخ داده شود. برای این منظور از طریق تماس تلفنی در طی چند هفته فرایند پاسخگویی برای آنها توضیح داده شد.
فصلنامه روان پژوهی ومطالعات علوم رفتاری پاییز 1402 1(3) 15 – 27 ---------------------------------------------- امانی موحد 20
ابزار سنجش
مقیاس کمال گرایی اهواز APS یک مقیاس خود گزارش دهی 27 سؤالی است که به وسیله روش آماری تحلیل عاملی توسط نجاریان و همکاران(1387) ساخته شده است. سؤال های مقیاس کمال گرایی دارای چهار گزینه (هرگز نمره 1، به ندرت نمره 2، گاهی اوقات نمره 3، اغلب اوقات نمره 4) می باشد. این پرسشنامه دارای یک نمره کلی است. نمره بالاتر نشان دهنده وجود کمال گرایی منفی در آزمودنی است. نجاریان و همکاران برای سنجش همسانی درونی (APS) از ضریب آلفای کرونباخ استفاده نمودند. بر اساس نتایج حاصله ضرایب آلفا برای کل نمونه 90/0 حاصل شد. هم چنين در پژوهش حاضر برای سنجش پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ مورد محاسبه و ضریب پایایی پرسشنامه 89/0 به دست آمد.
پرسشنامه خود تنظیمی که توسط میلر و براون (۱۹۹۹) تهیه شده است. پرسشنامه داراي 63 سؤال با طيف پنج گزينه‌اي(کاملاً موافقم، موافقم، تاحدودی موافقم، مخالفم، کاملاً موافقم) بود که به ترتيب نمره 5، 4، 3، 2، و 1 به آن تعلق مي‌گيرد. این پرسشنامه دارای ۷ خرده مقیاس پذیرش (سؤالات 1 تا 9)، ارزیابی(سؤالات 10 تا 18)، راه اندازی (سؤالات 19 تا 27)، بررسی(سؤالات 28 تا 36)، برنامه ریزی(سؤالات 37 تا 45)، اجرا(سؤالات 46 تا 54) و سنجش (سؤالات 55 تا 63) می¬باشد. این پرسشنامه یک نمره کلی و 7 نمره بر اساس هفت مؤلفه دارد. میلر و براون (۱۹۹۹) ضريب روایی همزمان و پايايي پرسشنامه را به ترتیب 54/0 و 85/0 گزارش نمودند. در ایران نیز مرادعلی و کوشکی (1388) پايايي پرسشنامه را 85/0 گزارش نمودند. هم چنین در پژوهش حاضر برای سنجش پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ مورد محاسبه و ضریب پایایی پرسشنامه 83/0 به دست آمد.
پرسشنامه خودانگیزشی توسط بارکلی (2012) تهیه شد. گزینههای پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت 4 درجهای و از هرگز یا بهندرت(نمره 1) تا اکثر اوقات(نمره 4) درجهبندی شده و دارای 14 سؤال است. این پرسشنامه دارای یک نمره کلی است. نمره بالاتر از 28 نشاندهنده توانایی بیشتر فرد در ایجاد انگیزه درونی در خود است. بارکلی (2012) روایی سازه و محتوایی را بهوسیله تحلیل عاملی مورد تأیید قرار داد و پایایی آن را از طریق الفای کرونباخ 87/0 گزارش نمود. همچنین در پژوهش حاضر برای سنجش پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ مورد محاسبه و ضریب پایایی پرسشنامه 82/0 بهدست آمد.
جهت سنجش پبشرفت تحصیلی از معدل ترم اول دانشآموزان استفاده میشود.
یافته ها
راهبردهای خودتنظیمی، خودانگیزشی دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه و کمالگرایی مادرانشان میتواند پیشرفت تحصیلی آنها را به شکل معناداری پیشبینی کند. نتایج یافتههای توصیفی متغیرهای پژوهش و نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف جهت بررسی نرمال بودن دادهها در جدول 1 ارایه شده است.
نقش راهبرد های خود تنظیمی ، خود انگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی---------------------- امانی موحد 21
جدول1- یافتههای توصیفی و نتایج آزمون نرمالیتی
| میانگین | انحراف معیار | k-s-z | سطح معناداری |
پذیرش | 52/29 | 07/7 | 25/1 | 055/0 |
ارزیابی | 52/27 | 15/7 | 93/0 | 35/0 |
راهاندازی | 17/31 | 14/8 | 88/0 | 39/0 |
بررسی | 73/25 | 33/8 | 59/0 | 68/0 |
برنامهریزی | 86/28 | 49/6 | 09/1 | 15/0 |
اجراء | 68/29 | 80/8 | 18/1 | 076/0 |
سنجش | 07/24 | 04/9 | 01/1 | 25/0 |
راهبردهای خود تنظیمی | 56/196 | 49/43 | 41/0 | 73/0 |
خودانگیزشی | 80/31 | 66/4 | 02/1 | 22/0 |
کمالگرایی مادران | 05/47 | 99/9 | 87/0 | 41/0 |
پیشرفت تحصیلی | 88/16 | 04/2 | 05/1 | 19/0 |
نتایج در جدول 1 نشان داده است که میانگین راهبردهای خود تنظیمی برابر با 56/196، خودانگیزشی 8/31، کمالگرایی 05/47 و پیشرفت تحصیلی 88/16 به دست آمده است. همچنین نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف در همه متغیرهای پژوهش نشان داده است که فرض صفر مبنی نرمال بودن توزيع نمرات متغیرهای پژوهش باقي است؛ يعني توزيع نمرات نمونه نرمال و همسان با جامعه است و کجي و کشيدگي حاصل اتفاقي است(همه سطوح معنيداري بزرگ‌تر از 05/0 مي‌باشد). نتایج همبستگی بین پیشرفت تحصیلی با راهبردهای خود تنظیمی و ابعاد آن، خودانگیزشی و کمالگرایی در جدول 2 ارایه شده است.
فصلنامه روان پژوهی ومطالعات علوم رفتاری پاییز 1402 1(3) 15 – 27 ---------------------------------------------- امانی موحد 22
جدول 2- نتایج همبستگی بین پیشرفت تحصیلی با متغیرهای پیشبین پژوهش
متغیرها | ضریب همبستگی | معنی داری |
پذیرش | 80/0 | 001/0 |
ارزیابی | 75/0 | 001/0 |
راهاندازی | 40/0 | 001/0 |
بررسی | 56/0 | 001/0 |
برنامهریزی | 67/0 | 001/0 |
اجراء | 49/0 | 001/0 |
سنجش | 61/0 | 001/0 |
راهبردهای خودتنظیمی | 59/0 | 001/0 |
خودانگیزشی | 49/0 | 001/0 |
کمالگرایی مادران | 15/0- | 04/0 |
نتایج نشان داده است که بین پیشرفت تحصیلی با راهبردهای خودتنظیمی رابطه معنی داری وجود دارد(05/0>p )، همچنین بین پیشرفت تحصیلی با خودانگیزشی نیز رابطه معنی داری وجود دارد(05/0>p ) و همچنین بین پیشرفت تحصیلی با کمالگرایی نیز رابطه معنیداری وجود دارد(05/0>p).
جهت بررسی نقش هر یک از متغیرهای راهبردهای خود تنظیمی، خودانگیزشی و کمالگرایی مادران در پیشبینی پیشرفت تحصیلی دانشآموزان از تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شده است. نتایج در جدول 3 ارایه شده است.
نقش راهبرد های خود تنظیمی ، خود انگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی---------------------- امانی موحد 23
مدل | متغیر | ضريب Beta | خطاي معيار | ضريب رگرسيون | ارزش t | ضريب تعيين | سطح معناداري | |||||||
گام اول | راهبردهای خودتنظیمی | 03/0 | 003/0 | 59/0 | 29/10 | 34/0 | 001/0 | |||||||
گام دوم | راهبردهای خودتنظیمی | 02/0 | 004/0 | 48/0 | 32/6 | 36/0 | 001/0 | |||||||
خودانگیزشی | 07/0 | 03/0 | 17/0 | 28/2 | 36/0 | 02/0 | ||||||||
گام سوم | راهبردهای خودتنظیمی | 02/0 | 004/0 | 51/0 | 54/6 | 36/0 | 001/0 | |||||||
خودانگیزشی | 08/0 | 03/0 | 18/0 | 36/2 | 36/0 | 02/0 | ||||||||
کمالگرایی | 02/0 | 01/0 | 10/0 | 59/1 | 36/0 | 11/0 | ||||||||
بنابر نتايج حاصله، متغیرهای راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه بر متغیر پیشرفت تحصیلی تأثیر دارد و در صورتی که دختران دانشآموز از راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی بالایی برخوردار باشند، میتوان پیشبینی کرد که پیشرفت تحصیلی آنها نیز بهبود یابد. در گام اول 34 درصد از متغیر پیشرفت تحصیلی توسط راهبردهای خودتنظیمی تبیین میشود. در گام دوم 36 درصد، و در گام سوم 36 درصد، در متغیر خودانگیزشی گام اول 18، گام دوم 36 درصد، و گام سوم 36 درصد به واسطه پیشرفت تحصیلی قابل تبيين است. بنابراین برای ساخت معادله رگرسيون، باید راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه در کنار پیشرفت تحصیلی قرار داشته باشد. بر اساس نتایج مربوط به ضريب تعيين، متغیر پیشرفت تحصیلی با ورود هر یک از دو متغیر راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی، تأثیرگذاری بیشتری را داشته است. این در حالی است که متغیر کمالگرایی مادران دانشآموزان بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر تأثیر معناداری ندارد. راهبردهای خودتنظیمی، خودانگیزشی دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه و کمالگرایی مادرانشان میتواند پیشرفت تحصیلی آنها را به شکل معناداری پیشبینی کند.
بحث و نتیجه گیری
بنابر نتايج حاصله، متغیرهای راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی دانشآموزان دختر دوره اول متوسطه بر متغیر پیشرفت تحصیلی تأثیر دارد و در صورتی که دختران دانشآموز از راهبردهای خودتنظیمی و خودانگیزشی بالایی برخوردار باشند، میتوان پیشبینی کرد که پیشرفت تحصیلی آنها نیز بهبود یابد. در گام اول 34 درصد از متغیر راهبردهای خودتنظیمی، در گام دوم 36 درصد، در گام سوم 36 درصد، در متغیر خودانگیزشی گام دوم 36 درصد، و گام سوم 36 درصد به واسطه پیشرفت تحصیلی قابل تبيين است. این در حالی است که متغیر کمالگرایی مادران دانشآموزان بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر تأثیر معناداری ندارد.
فصلنامه روان پژوهی ومطالعات علوم رفتاری پاییز 1402 1(3) 15 – 27 ---------------------------------------------- امانی موحد 24
این نتایج با نتایج آدامز (2019)، فورنسهام و کریستوفر(2017) و مارشال و ریو(2013) همسو میباشد. در تبیین این یافتهها میتوان گفت همانطور که نتایج تحقیق آدامز (2020)، نشان داد، مهارت خودتنظیمی در سه دسته راهبردهای برنامهریزی، نظارت و کنترل و راهبردهای نظمدهی قرار میگیرند. درواقع افراد با خود تنظیمی هیجانی بالا، برنامهریزی منظمی را به اجرا میگذارند و همواره بر روند کار نظارت دارند تا بتوانند به موفقیت در فعالیتهای خود نزدیک شوند و این امر در تحصیل نیز مؤثر خواهد بود. طبق نتایج حاصل از پژوهش مارشال (2013)، راهکارهای خودتنظیمی به دو صورت سازگار و ناسازگار مورد استفاده قرار میگیرند که در قسمت راهبردهای سازگار افراد با خودتنظیمی هیجانی بالا به ارزیابي مجدد مثبت، تمركز مجدد مثبت، پذیرش، دیدگاهپذیري، تمركز مجدد بر برنامهریزي میپردازند و راهكارهایي مانند ملامت خود، نشخوارگري، ملامت دیگران، فاجعهسازي که در دسته راهبرهاي ناسازگارانه قرار ميگيرند در افراد با تنظیمهیجانی بالا وجود ندارد. از طرفی در یافتههای پنتريچ و ديگروث18(1990) نیز مهارت خودتنظيمي، سازه پيچيدهاي است كه به طرق مختلفي به عنوان توانايي شروع كردن و دست كشيدن از فعاليتها بر طبق مقتضيات و شرایط موقعيتي، توانايي تعديل فعاليت، تكرار، تداوم فعاليتهاي كلامي، حركتي در موقعيتهاي اجتماعي و آموزشي، توانايي به تعويق انداختن كار كردن روي موضوع يا هدف دلخواه، و توانايي ايجاد رفتاري كه از لحاظ اجتماعي و در غياب ناظران بيروني مورد تأييد و پذیرش خود فرد بوده، تعريف شده است(کاریشکی19،2010). بنابراین تنظیم هیجان و استفاده از راهبردهای پذیرش، ارزیابی، راهاندازی، بررسی، برنامهریزی، در بین دانشآموزان دختر موجب میشود تا رفتارهای آنها هدفمند شود و باعث استفاده از یک رویکرد آگاهانه و سازمان‌دهی راهبردها برای رفتن به‌سوی یک فعالیت، درک و فهمیدن مطلب در طول پیشرفت انجام یک فعالیت و چک کردن اثربخشی آزمون‌ها و ارزشیابی و اصلاح راهبردها می‌گردد. این راهبردها موجب میشود تا دانشآموزان وقتی اشتباهی کشف میکنند به عقب برگشته و هرگونه اشتباهی را اصلاح کنند. در تأیید یافتههای پیرامون خودانگیزشی و پیشرفت تحصیلی نیز آدامز(2019) نشان داد، افراد خودانگیخته برای رسیدن به اهداف خود اشتیاق دارند و همواره علاقهمند، کوشا و جدی هستند. خودانگیزشی در آنها باعث میشود تا مشکلات را از پیش پای خود بردارند و زمان بیشتری را صرف کسب تجربه نمایند و تا اتمام کار فعالیت خود را ادامه میدهند. طبق نظریه دو عاملی انگیزشی هرزبرگ و همکاران(1959)، انگیزش در افراد خودانگیخته بدین صورت عمل میکند که رضایت از شرایط موجود را به خود استناد میدهند و نتایج اعمال و موفقیتها را حاصل تلاش خود میدانند و بر عکس در هنگام نارضایتی به شرایط بیرونی متوسل میشوند و برای همین، افراد خودانگیخته کمتر ناامید میشوند(آرمسترانگ،2020). خودانگیزشی اصطلاحی جدید است و به معنای نیرویی است که انسان با کمک آن میتواند بدون تأثیر از مشوقها یا چالشها، خود را مکلف به انجام کاری کند و به معنای توانایی انسان در انجام اعمال و رفتارهایی است که عقلانیت، مبنای شکلگیری آنها است نه نیازها، تمایلات و مشوقهای بیرونی (مارشال ریو،2013). در تبیینی دیگر، میتوان به نظریه خودانگیزشی لی (2018) اشاره نمود. طبق نظریه خودانگیزشی، افرادی که از خود احساس کفایت و خودانگیزشی بیشتری دارند، انگیزش درونی در آنها نیز بیشتر است. دانشآموزانی که دارای انگیزش درونی هستند میتوانند نسبت به دانشآموزانی که انگیزش درونی کمتری دارند، جایگاه بالاتری در عملکرد تحصیلی داشته باشند. زیرا یادگیری توأم با انگیزش درونی همراه با علاقه، پشتکار و تفکر عمیقتر نسبت به موضوع درسی است. فراگیرانی که دارای انگیزش درونی هستند به دلیل علاقهای که به موضوع درسی دارند و به دلیل لذتی که از انجام فعالیتهای درسی کسب میکنند خود را در فعالیتهای یادگیری درگیر کرده و برای یادگیری بیشتر تلاش میکنند و این ویژگی میتواند به عملکرد تحصیلی بهتری منجر شود.
نقش راهبرد های خود تنظیمی ، خود انگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی---------------------- امانی موحد 25
در تبیین یافتههای مربوط به کمالگرایی مادران و پیشرفت تحصیلی، میتوان گفت کمالگرایی منفی یک پدیده ناتوانکننده شایع است و کمالگرایان به حالات عاطفی منفی مثل احساس گناه، احساس شکست، عزت نفس پایین و مسامحهکاری حساس هستند. انتظاراتی که هر یک از والدین بر مبنای طرحوارههای فردی و برنامههای تکاملی خود دارند، ممکن است منفیگرایانه باشد و با اهداف فرزندان در یک راستا قرار نگیرد و این نوجوانان با اهداف و انتظارت والدین خود مخالف باشند و موجب بیانگیزگی تحصیلی و کاهش عملکرد تحصیلی(فورنهام و کریستفور، 2017) آنها شود.
در واقع کمالگرایی نقش مهمی در سببشناسی، حفظ و مسیر آسیبهای روانی بازی میکند؛ و با مکانیزمهایی از جمله معیارهای افراطی که باعث ایجاد قوانین انعطافناپذیر برای عملکرد میشود، و نیز رفتارهایی همچون اجتناب و ارزیابی مکرر عملکرد، سوگیریهای شناختی همچون افکار دو مقولهای توجه انتخابی به شکست و افزایش معیارها در مورد دستاوردها برجسته میشود چرا که وقتی فرد پذیرش را مشروط به کسب موفقیتها و معیارها میداند، احتمالاً روند پیگیری اهداف به طور مؤثر، دچار مشکل خواهد شد و به دنبال آن، شکست و ناکامی در تحقق اهداف رخ خواهد داد، که این خود باعث ناکامی فرد در دستیابی به سایر اهداف و ایجاد شناختهای معیوب در فرد خواهد شد و در دانشآموزان در طی این فرایند کمالگرایی موجب کاهش عملکرد تحصیلی میشود.
انجام این پژوهش با محدودیت هایی همراه بود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود: اين پژوهش صرفا بر روي دانش آموزان متوسطه اول شهر اصفهان و مادران آن ها انجام گرفته است، از اين رو براي تعميم نتايج به ساير جوامع بايد جانب احتياط رعايت شود، روش اجرای پژوهش به‌گونه‌ای بوده است که اعضای نمونه بدون مداخله آموزشی و تنها براساس خودارزیابی، در مطالعه شرکت داده شدند و در صورت وجود برنامههای آموزشی، یافتههای عینی‌تری بدست می‌آمد و همچنین اعتبار یافتهها مربوط به یک دوره از مقطع زمانی است و گذشت زمان یا رویدادهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی ممکن است بر نتایجی که در این پژوهش حاصل شده است، اثرگذار باشد. بنابراین از حیث تعمیم آن باید دقت لازم اعمال شود. در پایان پیشنهاد می شود که در پژوهشهای آتی مطالعات مشابهي بر روي جمعيت‌هاي آماري متفاوت صورت گيرد تا نتايج قابليت تعميم‌پذيري بيشتري داشته باشد و نتايج آن با نتايج پژوهش حاضر مقايسه گردد، از مداخلات روانشناختي در پژوهش‌هاي مشابه استفاده گردد تا يافته‌هاي عيني‌تري حاصل گردد ونقش متغیرهای میانجی مانند عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی، بر سلامت روانی دانش آموزان و مادران آن ها بررسی شود.
منابع
امینی، محمد.(1399). بررسي رابطه راهبردهاي يادگيري خود تنظيمي و باورهاي انگيزشي با پيشرفت تحصيلي دانشآموزان. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد ارومیه.
بشارت، محمدعلی، عزیزی، کورش، پورشریفی، حمید.(1390). رابطه کمالگرایی والدین با کمالگرایی و پیشرفت تحصیلی فرزندان در نمونهای از خانوادههای ایرانی. پژوهشهای روانشناختی، 14(12)، 59-41.
حدادی, & تمنایی فر. (1402). مقایسه کمالگرایی سازش نایافته، راهبردهای غیر انطباقی تنظیم شناختی هیجان و نشخوار فکری در نوجوانان با اضطراب اجتماعی بالا و پایین. پژوهش های روانشناسی اجتماعی, 12(45), 1-26.
سیف،علیاکبر.(1396). روانشناسی پرورشی، روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: انتشارات دوران.
فصلنامه روان پژوهی ومطالعات علوم رفتاری پاییز 1402 1(3) 15 – 27 -------------------------------------- امانی موحد 26
شعبانی، حسن(1394). روش تدریس پیشرفته (آموزش مهارتها و راهبردهای تفكر). تهران: انتشارات سمت.
عقیلی، رضا، مهرورز، محبوبه، صادقی گندمانی، کامران.(1396) بررسی رابطه کمالگرایی، جایگاه مهار درونی و خودکارآمدی با اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان مراکز استعداد درخشان شهرکرد. رویش روان شناسی، 6(2)، 78-53.
کاظمی، نساء، صالحی، نبی و پارسامهر، حسین.(1393). بررسي رابطه بين سبکهاي يادگيري با کمالگرايي و پيشرفت تحصيلي دانشآموزان پسر. کنگره روانشناسی کودک و نوجوان دانشگاه شهید بهشتی.
نجاریان, بهمن, عطاری, یوسفعلی, & زرگر. (1387). ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش کمالگرایی. علوم تربیتی, 6(2), 43-58.
یارعلی، فرضعلی. (1391). بررسي رابطه کمالگرايي والدين با پيشرفت تحصيلي فرزندان در شهرستان لنده. کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و رفتاری.
Adams,R .(2019). Student organization advisor motives to volunteer at four-year institutions of higher education. Journal of Student Affairs Research and Practice, 47(4), 400-420.
Amini, M. (2019). Predictors of Marital Burnout in Pregnant Women Based on Social Cognitive Theory Components. Journal of Midwifery & Reproductive Health, 9(3).
Armstrong, F.(2020). A three-level meta-analysis of belief in a just world and antisociality: Differences between sample types and scales. Personality and Individual Differences, 182, 111065.
Barkly, H. (2012). Predicting household electricity saving behavior: The role of motivation and social need for consumption. Social Psychology Research, 12(47), 33-55.
Behnam. Tehran: The new generation of thinkers. Aghili, Reza, Mehrvarz, Mahboubeh, Sadeghi Gandamani, Kamran. Developmental Psychology, 6 (2), 78-53.
Besharat, Mohammad Ali, Azizi, Kourosh, Poursharifi, Hamid (2011). The relationship between parents' perfectionism and children's perfectionism and academic achievement in a sample of Iranian families. Psychological Research, 14 (12), 59-41.
Boekaerts, M. (2019). Self regulated learning at the junction of cognition and motivation. Journal of Education Psychologist, 1(2), 100- 112.
Comerford, J.; Batteson, T. & Tormey, R.(2015). Academic buoyancy in second level schools: insights from Ireland. Journal of Social and Behavioral Sciences, 197, 98-103.
Frost, R. O. Heimberg, R.G. Holt, S. & , Mattia, J.I. (2010). A comparison of two measures of perfectionism. Personality and Individual Differences, 14. (1). 119-126.
Furnham,A, & Chistofou, I.(2017). ) relationship between emotional intelligence and perfectionism. northAmerian journal of psychology, 1(2), 28.
Goddard, R. D. (2019). Effects of collective efficacy on student achievement in urban public elementary schools. Unpublished doctoral dissertation, Ohio State University, Ohio.
نقش راهبرد های خود تنظیمی ، خود انگیزشی دانش آموزان و کمال گرایی مادران در پیشرفت تحصیلی---------------------- امانی موحد 27
Hergenhan, B., R. (2016) Introduction to learning theories. Translated by Ali Akbar Seif. Tehran: Farhang va Moaser Publications.
Kazemi, Nisa, Salehi, Nabi. And Parsamehr, Hossein (2014). Investigating the Relationship between Learning Styles with Perfectionism and Academic Achievement of Male Students. Congress of Child and Adolescent Psychology, Shahid Beheshti University.
Kareshki, H. (2010). The role of goal orientation in component of self regulation learning. Advances in Cognitive Science, 10(3): 13-21.
Lasswell, H. D. (2017)." The structure and Function of Communications in Society, In Bryson Lyman(ed) The Communication of Ideas". New York, Harper.
Lee, J. K. (2018). The effects of self-regulated rning strategies and system satisfaction regarding learner performance and self-motivation. Information and Management, 40, 133-146.
Marshall Rio, John (2016). motivation and excitement. Translated by Yahya Seyed Modarressi. Tehran: Editing Publishing.
Mary, A. & Mousty, P. (2016). Executive and attentional contributions to Theory of Mind defiit in attention defiit/hyperactivity disorder (ADHD) Child. Neuropsychol 22(3), 345-365.
Miller, H & Brown, k. Substance abuse and dependence in prisoners: a systematic review. (2006) 101(2):181–91. 10.1111/j.1360-0443.2006. 01316.x
Miranda, A.; Presentación, M. J.; Siegenthaler, R. & Jara, P. (2017). Effects of a psychosocial intervention on the executive functioning in children with ADHD. Journal of Learning Disabilities, 46(4), 363- 376.
Pntrech, A & DeGroth, M. (1990). High-quality foster care mitigates callous-unemotional traits following early deprivation in boys: A randomized controlled trial. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 54(12), 977-983. PMID: 26598472 PMCID: PMC4660264 DOI: 10.1016/j.jaac.2015.09.010
Schultz, Duane. (2017) The Psychology of Perfection. Translated by Giti Khoshdel. Tehran: Arasbaran.
Schultz, Duane, Schultz, Sydney Allen (2013). Personality theories. Translated by Yahya Seyed Mohammadi. Tehran: Edited
Seif, Ali Akbar (2015). Modern Educational Psychology. Tehran: Doran Publishing.
Seif, Ali Akbar (2017). Nursing psychology, learning and teaching psychology. Tehran: Doran Publications.
Shabani, Hassan (2016). Advanced teaching method (teaching thinking skills and strategies). Tehran: Samat Publications.
Whitley, M, Dennis, S. (2017). Shall we dance? Recreational dance, well-being and productivity performance during COVID-19: A three-country study. Journal of International Marketing, 30(2), 56-72.
Wolters, G. A. (2018). self-regulated learning and college student’s regulation & motivation. Journal of Education Psychology. 90, 224-235.
Yar Ali, Farzali. (2012). Investigating the relationship between parents' perfectionism and their children's academic achievement in Lande city. International Conference on Psychology, Educational and Behavioral Sciences.
[1] - Academic Performance
[2] - Academic progress and success
[3] - Boekaerts
[4] - academic competence
[5] - Comerford
[6] - self-regulation
[7] . self-motivation
[8] - Goddard
[9] - Pntrech & DeGroth
[10] - Lasswell
[11] -Vetele
[12] . Miranda
[13] - perfectionism
[14] -Frost
[15] - Wolters
[16] - Cosio, Siddique & Mohr
[17] - Boekaerts
[18] - Pntrech & DeGroth
[19] - Kareshki
