تدوین الگوی پیشنهادی لبه اکولوژیک منطقه 15 در جنوب شرقی تهران با تأکید بر اکوتوریسم
الموضوعات :منا خلیلی 1 , مریم خستو 2 , مسعود الهی 3
1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - استادیار، گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
3 - استادیار، گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
الکلمات المفتاحية: لبه اکولوژیک, اکوتوریسم, جنوب شرقی تهران, منطقه , الگوی پیشنهادی.,
ملخص المقالة :
الگوهای جدید شهر و زندگی شهری مدت‌ها است که انسان را نسبت به تجربه حضور در طبیعت و همپیوندی با آن دورتر کرده است؛ با این وجود اغلب شهرها دارای محدوده‌هایی طبیعی با عناصر ارزشمند اکولوژیک و بستری برای ارضای نیازهای طبیعت‌گرای انسان‌ها می‌باشند. محدوده‌هایی که در سال‌های اخیر برنامه‌ریزان شهری را برای اتخاذ بهترین تصمیمات در جهت بهره‌برداری مناسب از این پتانسیل‌های بالقوه اکولوژیک به چالش کشیده است. لبه اکولوژیک مناطق شهری تهران نقش پر اهمیتی در ارتقاء اکوتوریسم و سیما و منظر شهری دارد. سؤال اصلی پژوهش تحلیل عوامل تأثیرگذار داخلی و خارجی بر لبه اکولوژیک منطقه 15 با تأکید بر اکوتوریسم است. هدف اصلی پژوهش تدوین الگوی پیشنهادی لبه اکولوژیک منطقه 15 در جنوب شرقی تهران با تأکید بر اکوتوریسم است. پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت تحلیلی و از نظر روش کیفی- کمی است.روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای است. جامعه‌ی آماری تحقیق را 80 نفر از کارشناسان شهرداری منطقه 15، دفاتر توسعه محله‌ای و اساتید شهرسازی تشکیل می‌دهند و تکنیکی که در این راستا استفاده‌شده تکنیک دلفی است. روش نمونه‌گیری مورد استفاده در پژوهش حاضر احتمالی و از نوع طبقه‌ای بوده است. ا‌بزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه از نوع بسته است. برای تحلیل داده‌ها از ترکیب SWOT و AHP استفاده‌شده است. نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد که با توجه به ماتریس داخلی (قوت، ضعف) و خارجی(فرصت، تهدید) استراتژی‌های دفاعی در راستای لبه اکولوژیک منطقه 15 در جنوب شرقی تهران با تأکید بر اکوتوریسم انتخاب‌شده است. همچنین با توجه به نتایج اولویت‌بندی گزینه‌ها، استراتژي‌هاي تهاجمی به‌عنوان بالاترین اولویت انتخاب شد. انتخاب این استراتژي بدین معنا است که لبه اکولوژیک منطقه 15در جنوب شرقی تهران با تأکید بر اکوتوریسم داراي توانمندي‌هایی است که می‌تواند با استفاده از آن‌ها و فرصت‌هاي محیطی نسبت به توسعه خود اقدام کند.
1. ابراهیمی دهکردی، ثمینه. (1399). نقش لبه‌های شهری اکولوژیک در کیفیت فضای شهری، فصلنامه معماری شناسی،3 (16)، 5-1. SID. https://sid.ir/paper/526954/fa#
2. امین زاده، بهناز، و آریامن، پوپه. (1383). اصول و راهکارهای طراحی منظر فرا صنعت . هنرهای زیبا، -(20)، 37-46. SID. https://sid.ir/paper/5614/fa#
3. برومند، امیرعلی، و کریمی، آزاده (1400). باز مفهوم‌پردازی الگوی اکوتوریسم پایدار مبتنی بر مشارکت مردمی، مطالعات علوم محیط‌زیست، 6 (1)، 3419-3433. https://www.jess.ir/article_127544.html #
4. باقری، وحیده، و برق لامع، هادی. (1396). تحلیل توان، قابلیت و جذابیت فضاهای تجاری-اقامتی در راستای توسعه صنعت گردشگری شهری (مطالعه موردی: مجموعه تجاری –اقامتی امید شهر مشهد). جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 7(4)، 103-114. SID. https://sid.ir/paper/224083/fa#
5. تقوایی، مسعود، و صفرآبادی، اعظم. (1390). نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه پایدار گردشگری شهری (مطالعه موردی:شهر کرمانشاه). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1(4)، 35-52. SID. https://sid.ir/paper/190690/fa#
6. حمزه، فرهاد، معیتی، جواد، و مرتضایی، زینب (1396). بررسی و تجزیه‌وتحلیل طراحی و بازطراحی مبلمان شهری در راستای زیباسازی شهری در ابعاد مختلف با تأکید بر توسعه گردشگری و پویایی اقتصادی در آستارا، فصلنامه جغرافیا، 7 (29) ، 129 – 152. https://www.jgeoqeshm.ir/article_58335 #
7. خدایی، زهرا، و دهنو، فریبا. (1399). طراحی اکولوژیک فضاهای عمومی با تأکید بر پیوند شهر و طبیعت (نمونه موردی محله یوسف آباد تهران). مطالعات مدیریت شهری، 12(43 )، 71-86. SID. https://sid.ir/paper/514916/fa #
8. زهرایی پور، نسیم، و جعفر پور، رضا. (1400). جایگاه رود دره‌های تهران به‌عنوان مهم‌ترین لبه‌های طبیعی شهر در سند بالادستی (طرح جامع) شهر. باغ نظر، 18(97 )، 5-16. SID. https://sid.ir/paper/526342/fa#
9. شهرداری منطقه 15 تهران. (1399). وزارت مسکن و شهرسازی، 20-1. https://region15.mimplus.ir/post/5/fJ50lw#
10. صادقی بنیس، مژگان، بنایی، وحید، و دارایش، رضوان. (1392). استفاده از تحلیل گرادیان متریک‌های منظر جهت بررسی تغییرات فضای سبز شهری (مطالعه موردی: شهر تبریز). فصلنامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، 5(16)، 7-21. SID. https://sid.ir/paper/175677/fa#
11. عسکر زاد، زهرا، و شکوهی، محمد صالح. (1395). تحلیل اثرات انطباق لبه‌های شهری با عوارض طبیعی ساحلی در شهرهای هند، فصلنامه هنر و تمدن شرق، 13 (1)، 41-33. https://ensani.ir/fa/article/407701#
12. قاسملو، حسن، حسین زاده، اکبر، و رومیانی، احمد. (1401). تحلیل اثرات توسعه گردشگری بر زیست پذیری مناطق روستایی (نمونه موردی: روستاهای گردشگری شهرستان طارم). جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، 12(44 )، 81-116. SID. https://sid.ir/paper/1034211/fa#
13. یاراحمدی، سمانه. (1389). بررسی نقش لبه‌ها در تحقق اهداف منظر، نشریه منظر، 11 (1)، 30-11. https://ensani.ir/fa/article/312141#
14. Askarzad, Z., & Shokohi, M. (2015). Analyzing the effects of adapting urban edges to coastal natural features in Indian cities, Quarterly of Eastern Art and Civilization, 13(1), 33-41. https://ensani.ir/fa/article/407701 [In Persian]
15. Aminzadeh, B., & Ariaman, P. (2004). The principles and solutions of the landscape design of the industry. Fine Arts, -(20), 37-46. SID.https://sid.ir/paper/5614/fa [In Persian]
16. Broumand, A., & Karimi, A. (2021). Reconceptualizing the model of sustainable ecotourism based on people's participation, Environmental Science Studies, 6(1), 3419-3433. https://www.jess.ir/article_127544.html [In Persian]
17. Bagheri, V., & Bargh Iame, H. (2016). Analyzing the strength, capability and attractiveness of commercial-residential spaces in line with the development of urban tourism industry (case study: commercial-residential complex of Omid city of Mashhad). Geography (Regional Planning), 7(4), 103-114. SID. https://sid.ir/paper/224083/fa [In Persian]
18. Darko, Radovic. (2009), Eco-Urbanity, TowardsWell-Mannered Built Environments, Journal of Routledge, 2(4), 110-153. https://doi.org/10.4324/9781315811840
19. District 15 Municipality of Tehran. (2019). Ministry of Housing and Urban Development, 1-20. https://region15.mimplus.ir/post/5/fJ50lw .
20. Ghasemlou, H., & Hosseinzadeh, A., & Rumiani, A. (2022). Analysis of the effects of tourism development on the livability of rural areas (case example: tourist villages in Tarem). Geography and urban-regional planning, 12(44), 81-116. SID. https://sid.ir/paper/1034211/fa [In Persian]
21. Ebrahimi Dehkordi, S. (2019). The role of ecological urban edges in the quality of urban space, Architectural Quarterly, 3 (16), 1-5. SID. https://sid.ir/paper/526954/fa [In Persian]
22. Hamzeh, F., & Maiti, J., & Mortezaei, Z. (2016). Review and analysis of urban furniture design and redesign in the direction of urban beautification in different dimensions with an emphasis on tourism development and economic dynamics in Astara, Geography Quarterly, 7 (29), 129-152. https://www.jgeoqeshm.ir/article_58335 [In Persian]
23. Khodaei, Z,. Dehno, f. (2019). Ecological design of public spaces with an emphasis on the connection between the city and nature (a case study of Yousef Abad neighborhood in Tehran), Study of urban management, 12 (43), 71-86. SID. https://sid.ir/paper/514916/fa [In Persian]
24. Lee, T., Jan. (2019). Can community based tourism contribute to sustainable development? Evidence from residents’ perceptions of the sustainability, Journal of Tourism Management, 70 (3), 368-380. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.09.003
25. Li, X,. Zhang, J,. Hung, J,. Lin, W,. Wu, Sh,. Ma, m. (2022), To Preserve Green Buffer under Polarization and Diffusion Effects of a Fast-Developing Megalopolis, Journal Of Land, 11 (5), 700-724. https://doi.org/10.3390/land11050724
26. Miller, G,. Twining, L. (2005). Monitoring for a Sustainable Tourism Transition, Business & Economics, 7(1), 257-357. https://doi.org/10.1079/9780851990514.0000.
27. Sadeghi Benis, M., & Banai, Vahid.,& Rezvan, D. (2012). Using the gradient analysis of landscape metrics to investigate changes in urban green space (case study: Tabriz city). Geographical Quarterly of Zagros Landscape, 5(16), 7-21. SID. https://sid.ir/paper/175677/fa [In Persian]
28. Sobhani, P,. Esmaeilzadeh, H,. Walf, I,. Deljoui, A,. Marcu, M,. Saghi, M. (2023). Evaluating the ecological security of ecotourism in protected area based on the DPSIR model, Ecological Indicators, 1 (25), 9-11. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2023.110957[In Persian]
29. Tagvai, M., & Safarabadi, A. (2011). The role of urban management in achieving sustainable development of urban tourism (case study - Kermanshah city). Geographical Studies of Arid Regions, 1(4), 35-52. SID. https://sid.ir/paper/190690/fa [In Persian]
30. Rosland, M. (1997). Dimension of Ecocity, Cities, Journal of Elsevier Science, Vol 14, P197.
31. Van Dijk, M. (2010). Beijing and Rotterdam Eco cities? Using 100 Criteria for A Classification of Ecological Cities Paper, ERSCP-EMSU Conference, Delft, Netherland, 145 (1), 3-7. https://doi.org/10.1016/j.cities.2023.104685
32. Yar Ahmadi, S. (2010). Investigating the role of edges in the realization of Manzar goals, Manzar magazine, 11 (1), 11-30. https://ensani.ir/fa/article/312141 [In Persian]
