بررسی نقش مولفه های هویت ساز برای افزایش حس تعلق به مکان در محلات سنتی
الموضوعات : معمار شهر
1 - استادیار گروه معماری، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزاد شهر، ایران.
الکلمات المفتاحية: عناصر هویت بخش, هویت کالبدی, دلبستگی, محله آقازمان,
ملخص المقالة :
امروزه اضمحلال تدریجی ساختار و عناصر هویت بخش بافت کالبدی محلات سنتی، در کنار ناکارآمدی کارکردی، نارسایی عملکردی و معضلات فرهنگی-اجتماعی به چالشی مهم در برنامه ریزی و مدیریت این گونه محلات بدل شده است. از آنجاییکه عناصر هویت بخش معماری در بافت کالبدی می توانند هویت جمعی را برانگیزند، هدف کلی مقاله حاضرارزیابی عناصر هویت بخش معماری است که در فرآیند شکل گیری هویت کالبدی نقش آفرین بوده و استفاده از آنان در کالبد بناها برای افزایش حس تعلق به مکان درمحلات سنتی موثر است. برای دستیابی به این هدف، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی به جمع¬آوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی، با ابزار گرداوری به صورت پرسشنامه، نخست همبستگی میان عناصر هویت بخش معماری، هویت کالبدی و دلبستگی به مکان را مورد بررسی قرار داده و سپس شاخص های موثر در پیش بینی متغیر وابسته (دلبستگی به مکان)را مورد شناسایی قرار می دهد که با استفاده از روش آماری معادلات ساختاری نتایج تحقیق نشان داده است که اگرچه عناصر هویت بخش بر فرآیند هویت کالبدی نقش دارند همچنین در بررسی تاثیر هویت کالبدی بر دلبستگی در محله آقازمان، ایجاد ارتباطات اجتماعی و استفاده از الگوهای گذشته بیشترین نقش را درایجاد هویت در این محله داشته است. بدین ترتیب استفاده کردن از عناصر هویت بخش معماری بصورت تداوم و ایجاد تحول در این مولفه ها، می تواند موجب افزایش حس تعلق به محله شود.
- آتشین بار، محمد. (1389)، تداوم هویت در منظر شهری، مجله باغ نظر، ش. 12، شماره 6، صص 45.
-بمانیان محمدرضا, غلامی رستم نسیم, و رحمت پناه جنت. (1389). عناصر هویت ساز در معماری سنتی خانه های ایرانی «نمونه موردی خانه رسولیان یزد».هنر اسلامی، ج. 7 شماره 13، صص 55-68.
- پوردیهیمی، شهرام (1390). فرهنگ و مسکن. نشریه مسکن و محیط روستا، (134)، 19-3.
-خطیبی، سید محمد رضا (1390)تاثیر متقابل الگوهای رفتاری در احیای هویت محیط شهر مطالعه موردی: محدوده ورودی سنندج، نشریه هویت شهر، سال هفتم، شماره سیزدهم، صفحه 73-63.
-- رضویان، محمد تقی.، شمس پویا، محمد کاظم و ملاتباراللهی، عبدالله (1393)، «کیفیت محیط فیزیکی و حس مکان»، مجله جغرافیا و آمایش سرزمین، ش. 4 شماره 10، صص 87-96.
- کمیلی، محمد(1395)، تحلیل عملکرد عناصر هویت بخش به منظر شهری بخش مرکزی تهران،مجله مدیریت شهری، شماره 42،صص 226.
- مظلومی، مازیار(1390) تاثیر پذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی در محله های مسکونی شهری، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ، سال اول شماره سوم،صص150
- مهدی زاده سراج، فاطمه، طباطبایی، طناز1387) عوامل هویت زای شهربومی ایرانی، نشریه شهرسازی و معماری هفت،دوره 2، شماره 25و26، صص 60-70
-میرمقتدایی، مهتا (1383). معیارهای شناخت و ارزیابی هویت کالبدی شهرها. هنرهای زیبا، (19)، 38-29.
- نصر، طاهره (1385). نگاهی به مقوله هویت در معماری. مجله بین المللی راه و ساختمان،(31).
- نوفل، سیدعلیرضا، کلبادی، پارین، و پورجعفر، محمدرضا. (1388). برررسی و ارزیابی شاخص های موثر در هویت شهری (نمونه موردی محله جلفا در شهر اصفهان). معماری و شهرسازی آرمان شهر، 2(3)، 57-69.
. Abass, Z. & Tucker, T. (2018), “White picket fences & other features of the suburban physical environment: correlates of neighbourhood attachment in 3 Australian low-density suburbs”, Landscape and Urban Planning, Vol. 170 No. 2, pp. 231-240.
. Anton, C.E. &Lawrence, C. (2014), “Home is where the heart is: the effect of place of residence on place attachment and community participation”, Journal of Environmental Psychology, Vol. 40, pp. 451-461.
. Bonaiuto, M., Fornara, F. & Bonnes, M. (2003), “Indexes of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of rome”, Landscape and Urban Planning, Vol. 65 Nos 1/2, pp. 41-52.
.Casakin, H., Hern_andez, B. & Ruiz, C. (2015), “Place attachment and place identity in Israeli cities: the influence of city size”, Cities, Vol. 42, pp. 224-230.
. Cao, X., Wu, X. & Yuan, Y. (2018), “Examining built environmental correlates of neighborhood satisfaction: a focus on analysis approaches”, Journal of Planning Literature, Vol. 33 No. 4, pp. 1-14.
. Clark, W.A., Duque-Calvache, R. & Palomares Linares, I. (2017), “Place attachment and the decision to stay in the neighbourhood”, Population, Space and Place, Vol. 23 No. 2, pp. 1-16.
. Chen, N., & Dwyer, L. (2018), “Residents’ place satisfaction and place attachment on destination brand-building behaviors: conceptual and empirical differentiation”, Journal of Travel Research, Vol. 57 No. 8, pp. 1026-1041.
. Galchinsky, M. (2018), “Iconic loss: global civil society and the destruction of cultural property”, Haft SHahr, Vol. 16 No. 8, pp. 671-685.
. Hauge, A. (2007). Identity and Place: A Critical Comparison of Three Identity Theories, Architectural Science Review, 50(1), 44-51.
. Devine-Wright, B. and Clayton, S. (2010), Introduction to the Special Issue: Place, Identity and Environmental Behavior, Elsevier, 267-270.
. Lewicka, M. (2010), “What makes neighborhood different from home and city? Effects of place scale on place attachment”, Journal of Environmental Psychology, Vol. 30 No. 1, pp. 35-51.
. Mesch, G.S. and Manor, O. (1998), “Social ties, environmental perception, and local attachment”,Environment and Behavior, Vol. 30 No. 4, pp. 504-519.
. Relph, E. (1976). Place and placelessness (Vol. 67, p. 45). London: Pion.
. Stevenson, C., McNamara, N., Kellezi, B., Easterbrook, M., Shuttleworth, I., & Hyden, D. (2019). Re‐identifying residential mixing: Emergent identity dynamics between incomers and existing residents in a mixed neighbourhood in Northern Ireland. European Journal of Social Psychology, 49(2), 413-428.
. Wynveen, C.J., Schneider, I.E., Cottrell, S., Arnberger, A., Schlueter, A.C., &Von Ruschkowski, E. (2017), “Comparing the validity and reliability of place attachment across cultures”, Society and Natural Resources, Vol. 30 No. 11, pp. 1389-1403.
