جستاری بر دلالت‌های تربیت اخلاقی در مجموعه کتاب‌های قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب بر اساس روابط چهارگانه انسان

الموضوعات :

زهرا امین‌الرعایا ¹ , زینب السادات اطهری ²

1 - کارشناس ارشد گروه علوم تربیتی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
2 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. (نویسنده مسئول)

تاريخ الإرسال : 06 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 02 الثلاثاء , رمضان, 1445 تاريخ الإصدار : 25 الأربعاء , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: تربیت اخلاقی, تحلیل محتوا, کودک, داستان, روابط چهارگانه انسان,

ملخص المقالة :

هدف از مطالعه حاضر بررسی دلالت‌های تربیت اخلاقی در مجموعه کتاب‌های قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب بر اساس روابط چهارگانه انسان می‌باشد. این تحقیق بر مبنای روش کمی-کیفی و با استفاده از تحلیل محتوا انجام شد. به دلیل سنخیت زیاد با موضوع از جلد پنجم این مجموعه (حاوی داستان‌هایی از قرآن) و هشتم (حاوی داستان‌های از ائمه اطهار علیهم السلام) صرفه‌نظر شد. بنابراین واحد زمینه تحقیق شامل همه داستان‌های شش جلد باقی مانده از این مجموعه در قالب 130 داستان در 951 صفحه و واحد تحلیل شامل نیمی از داستان‌های شش جلد مشتمل بر 64 داستان در 421 صفحه بود. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل مجموعه کتاب‌های قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب و فهرست وارسی تحلیل محتوا بود. در پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوای جهت‌دار (قیاسی) مبتنی بر نظریه مایرینگ استفاده شد. روایی مقوله‌های شناسایی شده مرتبط با مؤلفه‌های ارتباطی بعد از بازبینی چند باره توسط متخصصین، تایید شد. پایایی مقوله‌های شناسایی شده نیز با بهره‌گیری از ضریب اسکات، 92/77 % به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده‌ها براساس روش آنتروپی شانون انجام شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که مرکز توجه نویسنده در انتخاب داستان‌ها بیشتر بر خودشناسی و مردم‌شناسی بوده است و به جنبه‌های خداشناسی هم به طور مستقل در دو جلد پنج و هشت پرداخته شده است؛ لذا برای جبران نقصان این مجموعه در ارتباط با خلقت، تألیف کتب داستانی مربوط، ضرورت دارد. در نهایت استفاده از این مجموعه داستانی در تألیف و تدوین سایر مجموعه‌های داستانی و به خصوص کتب درسی پیشنهاد می‌گردد

المصادر:

ابوجعفری، مهدی. (1380). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ( جلد دوم ). انتشارات سمت.
آذر یزدی، مهدی. (1335)، مجموعه 8 جلدی کتاب داستان‌های خوب برای بچه‌های خوب. تهران: انتشارات امیرکبیر.
بهشتی, شکری‌نیا. (2011). جایگاه طبیعت در تربیت انسان از دیدگاه قرآن کریم. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 12(19), 9-38.‎
توسلی، طیبه و مشیدی, زینب. (1400). تحلیل محتوای کیفی متون کتب فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 98−99 بر اساس پرداختن به فضایل سه‎گانه اخلاق اسلامی. فصلنامه علمی تربیت اسلامی, 16(38), 103-126. doi: 10.30471/edu.2021.6567.2259
حبیب وند، معصومه. (1401). ارزش های تربیتی داستان، در ادبیات کودکان و نوجوانان،یازدهمین کنفرانس بین المللی مطالعات زبان،ادبیات، فرهنگ و تاریخ،
حسنی, محمد. (1393). بررسی سیر تحولات برنامه درسی تربیت اخلاقی در ایران با تأکید بر دوره عمومی. مطالعات برنامه درسی, 9(33), 57-92.
جیمز، ویلیام. (2010). تربیت اخلاقی در دوران کودکی. انتشارات دانشگاهی.
دهقان، علی، و سامانی، معصومه. (1393). مقایسه درون مایه اخلاقی حکایات کلیله و دمنه و داستان های هانس کریستین اندرسن. پژوهش نامه ادبیات تعلیمی (پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی)، 6(24)، 59-99.
ذوالفقاری، حسن. (1388). طبقه بندی قصه / داستانهای سنتی فارسی (نقد و بررسی, شکل شناسی و گونه شناسی داستانهای فارسی). جستارهای نوین ادبی، 42(3 (مسلسل 166))، 23-45. S
شهلا دهقانی، کیوان بلندهمتان ، (1396). تربیت اخلاقی مبتنی بر ادبیات داستانی: تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی، نشریه نظریه و عمل در برنامه درسی، 5(10)، 5-32.
فرهود، داریوش. (1386). مروری بر تاریخچه اخلاق همراه با گردآوری زمینه های گوناگون اخلاق . اخلاق در علوم و فناوری، 2(2-1
قدم پور, عزت اله و کلانتر, جهانگیر و حیدریانی, لیلا. (1397). تأثیر آموزش هوش اخلاقی به شیوه‌ی قصه‌گویی بر بخشودگی بین‌فردی دانش‌آموزان. پژوهش در نظام های آموزشی, 12(41), 73-89.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1395، صفحه اصلی، سامانه شفافیت، سلامت اداری، انتشار اطلاعات قابل استفاده برای کسب کارها، گروه سنی در کانون پرورش
کریمی, وجیهه, حسن پوران, فرزانه, محمدی ده چشمه, حمزه. (1402). تحلیل آموزه‌های تربیتی در داستان‌های برگرفته از کلیله ‌و دمنه و مرزبان‌نامه درمجموعه آثار آذریزدی. مطالعات ادبیات کودک، (25)14، 73-58
کمال الدینی، سیدمحمدباقرف حدادی مجومرد، زهره. (1398). تحلیلی بر بازنویسی قصه های کلیله و دمنه اثر مهدی آذریزدی. فرهنگ یزد، 1(3 )، 69-84.
کهریزه، مهناز، رضاییان فرجی، حمید، و زندی پور، طیبه. (1397). تأثیر قصه گویی بر هوش اخلاقی و مؤلفه های آن در دانش آموزان دختر کلاس اول ابتدایی. سلامت روان کودک (روان کودک)، 5(2 )، 72-82.
محمدی نصرآباد، محدثه، علوی لنگرودی، سیدکاظم، زندوانیان، احمد، و استبرقی، مهدیه. (1398). اثربخشی آموزش ارزش های اخلاقی (از طریق قصه گویی و پویانمایی) بر رشد مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی. تفکر و کودک، 10(2 )، 179-200.
مهدی محمدی، فریده سیفی، (1394). مفاهیم اخلاقی در آیینه داستان های ترجمه شده برای کودکان و نوجوانان، ماهنامه معرفت، 24(2)، 59.
نوعی، سارا، اشرف زاده، رضا، و فخراسلام، بتول. (1400). بررسی مولفه های رشد اخلاقی کودک در داستان های احمدرضا احمدی (با رویکرد به نظریه یادگیری اجتماعی). پژوهش نامه ادبیات تعلیمی (پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی)، 13(52 )، 187-209
Baumhart, Raymond (1968). Ethics in Business. Holt, Rinehart and Winston.
Chatman, S. (1978). Story and Discourse: Narrative Structure in Fiction and Film. Cornell University Press.
Dal, S., & Öztep, C. (2021). Content Analysis of Stories for Preschoolers About Honesty. Education Quarterly Reviews, 4(3).
Lee, K., Talwar, V., McCarthy, A., Ross, I., Evans, A., & Arruda, C. (2014). Can classic moral stories promote honesty in children?. Psychological science, 25(8), 1630-1636.
Halstead, J. M. (2010). Moral Education. In C. S. Clauss-Ehlers (Ed.), Encyclopedia of Cross-Cultural School Psychology (pp. 630-631). Boston, MA: Springer US.
Rasmini, N. W., & Karta, I. W. (2021). Analysis of the Impact of Storytelling Methods on Early Childhood Religion and Moral Development. Jurnal Obsesi: Jurnal Pendidikan Anak Usia Dini, 6(3), 1147-1157.
McCullough, L. B. (2022). Thomas Percival’s Medical Ethics and the invention of medical professionalism: With three key Percival texts, two concordances, and a chronology (Vol. 142). Springer Nature.
Vaden, V. C., & Woolley, J. D. (2011). Does God make it real? Children’s belief in religious stories from the Judeo‐Christian tradition. Child development, 82(4), 1120-1135.
Wang, Q., & Leichtman, M. D. (2000). Same Beginnings, Different Stories: A Comparison of American and Chinese Children’s Narratives. Child Development, 71(5), 1329–1346. http://www.jstor.org/stable/1131977
Walker, C. M., Gopnik, A., & Ganea, P. A. (2015). Learning to Learn From Stories: Children’s Developing Sensitivity to the Causal Structure of Fictional Worlds. Child Development, 86(1), 310–318. http://www.jstor.org/stable/24696131
Yalçin, V. (2021). Moral Development in Early Childhood: Benevolence and Responsibility in the Context of Children's Perceptions and Reflections. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 16(4), 140-163.
Zhao, Y. (2021, December). Analysis on the Moral Education Value of Picture Books. In 2021 4th International Conference on Humanities Education and Social Sciences (ICHESS 2021) (pp. 707-710). Atlantis Press.