ارزیابی رشد، عملکرد، محتوای روغن، کارایی آب و نیتروژن آفتاب گردان (Helianthus annuus L) درسطوح مختلف تراکم بوته و میزان نیتروژن
الموضوعات : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعیمرتضی معتمد 1 , شهرام رضوان 2 , علیپور زرین تاج 3 , قنبر لایی 4 , جعفرمسعود سینکی 5
1 - گروه کشاورزی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران
2 - گروه کشاورزی، مرکز تحقیقات تولید و فن آوری داروی گیاهی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان
3 - گروه کشاورزی، مرکز تحقیقات تولید و فن آوری داروی گیاهی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان،
4 - گروه کشاورزی، مرکز تحقیقات محصولات زراعی و باغی استراتژیک، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان،
5 - گروه کشاورزی, دانشگاه آزاداسلامی واحد دامغان، دامغان, ایران
الکلمات المفتاحية: اوره, تراکم کاشت, دانه های روغنی, درصد روغن, نیتروژن دانه,
ملخص المقالة :
به منظور بررسی تأثیر تراکم های کاشت و مقادیر مختلف نیتروژن بر شاخص سبزینگی و سطح برگ، عملکرد دانه و روغن، کارایی مصرف آب و نیتروژن در گیاه آفتابگردان، آزمایشی در بهار سال 1398 در مزرعه تحقیقات کشاورزی استان سمنان اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تراکم کاشت در چهار سطح (چهار، شش، هشت و 10 بوته در متر مربع) به عنوان عامل اصلی و میزان کود نیتروژن (در پنج سطح عدم کاربرد، مصرف 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم اوره در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. صفات شاخص سبزینگی برگ، ارتفاع گیاه، وزن صد دانه، محتوی نیتروژن دانه و محتوی درصد روغن دانه تحت تأثیر اثر ساده تراکم کاشت معنی دار شد به نحوی که با افزایش تراکم بوته از میزان صفات فوق کاسته شد. همچنین، عامل نیتروژن، صفات مورد بررسی را به طور معنی داری تحت تأثیر قرار داد، به طوری که با افزایش میزان نیتروژن مصرفی، از صفر به 200 کیلوگرم اوره در هکتار، شاخص سبزینگی برگ 15/3 درصد افزایش یافت. بیشترین مقادیر صفات ارتفاع بوته (149/3 سانتی متر)، وزن صد دانه (5/4گرم) و نیتروژن دانه (54/7 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 150 کیلوگرم اوره در هکتار و به ترتیب 14/13، 9/70 و 24/3 درصد بیشتر از عدم کاربرد به دست آمد. مقایسه نتایج کارایی مصرف آب حاکی از آن بود که در تراکم چهار بوته در متر مربع و افزایش نیتروژن مصرفی، همراه با افزایش ارتفاع و شاخص سطح برگ، کارایی مصرف آب نیز افزایش یافت اما سطوح بالاتر تراکم منجر به کوچک تر شدن اندازه گیاه، کمتر شدن زیست توده گیاه و کاهش کارای آب مصرفی شد. بیشترین میزان کارایی مصرف نیتروژن در تراکم هشت بوته در متر مربع و عدم کاربرد کود نیتروژنه به دست آمد. در نهایت، حداکثر عملکرد دانه (4016 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (1827 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 150 کیلوگرم اوره در هکتار و تراکم هشت بوته در متر مربع به دست آمد.
Ali, A., and S. Ullah. 2012. Effect of nitrogen on achene protein, oil, fatty acid profile, and yield of sunflower hybrids. Chilean Journal of Agricultural Research. 72(4): 564-568.
Amanullah, M.J.H., S. Archana, S. Manoharan, and S. Subramanian. 2012. Influence of iron and Am inoculation on metabolically active iron, chlorophyll content and yield of hybrids maize in calcareous soil. Journal of Agronomy. 11: 27-30.
Arnall, D.B., A.P. Mallarino, M.D. Ruark, G.E. Varvel, J.B. Solie, M.L. Stone, J.L. Mullock, R.K. Taylor, and W.R. Raun. 2013. Relationship between grain crop yield potential and nitrogen response. Agronomy Journal. 105: 1335-1344. https://doi.org/10.2134/agronj 2013.0034
Beljkas, B., J. Matic, I. Milovanovic, P. Jovanov, A. Misanand, and L. Saric. 2010. Rapid method for determination of protein content in cereals and oilseeds: validation, measurement uncertainty and comparison with the Kjeldahl method. Accreditation and Quality Assurance. 15: 555-561.
Cucci, G., G. Lacolla, and G. Caranfa. 2017. Spatial distribution of roots and cracks in soils cultivated with sunflower. Archive Agronomy Soil Science. 64: 13-24. https://doi.org/10.1080/03650340.2017.1325470
Dordas, C. 2017. Nitrogen nutrition index and leaf chlorophyll concentration and its relationship with nitrogen use efficiency in barley (Hordeum vulgare L.). Journal of Plant Nutrition. 40(8): 1190-1203.
EL-Satar, M.A.A., A.A.E. Ahmed, and T.H.A. Hassan. 2017. Response of seed yield and fatty acid compositions for some sunflower genotypes to plant spacing and nitrogen fertilization. Information Processing in Agriculture. 4 (3): 241-252. http://dx.doi.org/10.1016/j.inpa.2017.05.003.
Fakhri, K., S. Sayfzadeh, M. Sarajooghi, S.A. Valad Abadi, and I. Hadidi Masouleh. 2023. Fesibility Study on Increasing Water Use Efficiecy in (Thymus vulgaris L.) in Different Planting Pattern and Partial with Using Biochar. Journal of Crop Ecophysiology. 17(66(2)): 169-186. doi: 10.30495/JCEP.2023.1926358.1792 (In Persian)
Ghaderi, A., M. Moghaddam, L. Mehdizadeh, and H. Ebrahimi.2016. The effects of different levels of nitrogen and plant density on nitrogen, phosphorus and potassium uptake, nitrogen use and uptake efficiency in cumin (Cuminum cyminum) fruit. Plant Production Technology. 8(2): 153-165. (In Persian).
Gholamhoseini, M., A. Ghalavand, A. Dolatabadian, E. Jamshidi, and A. Khodaei-Joghan. 2013. Effects of arbuscular mycorrhizal inoculation on growth, yield, nutrient uptake and irrigation water productivity of sunflowers grown under drought stress. Agricultural Water Management. 117: 106- 114. http://dx.doi.org/10.1016/j.agwat.2012.11.007
Hosseini Valiki, S.R., S. Ghanbari, S. Golmohammadzadeh, and K. Riahi Kiasari. 2015. Effect of different plant density on growth and yield of three cultivars of sesame (Sesamum indicum L.). Biology Forum an International Journal. 7(1): 1524-1528.
Johnson, B.L., and B.K. Hanson. 2003. Row spacing interception on spring canola performance in the Northern Great Plains. Agronomy Journal. 95(1): 703-708.
Kaiser, D.E., J.A. Lamb, and R. Eliason. 2011. Fertilizer recommendations for agronomic crops in Minnesota. Univ. Minn. Ext. Publ. BU-06240-S (Rev.). University of Minnesota, Saint Paul.
Keshavarz, H., Modarres-Sanavy, S.A.M., and M. Mahdipour-Afra. 2021. Organic and chemical fertilizer affected yield and essential oil of two mint species. Journal of Essential Oil Bearing Plant. 21(6): 1674-1681.
Li, J., Z. Qu, J. Chen, B. Yang, and Y. Huang. 2019. Effect of planting density on the growth and yield of sunflower under mulched drip irrigation. Water. 11: 752. https://doi.org/10.3390/w11040752
Malligawad, L.H., K.G. Parameshwarappa, and K. Giriraj. 2004. Studies on the effect of ratios and level of nitrogen-phosphorus-potassium fertilizer nutrients of the productivity of hybrid sunflower under rainfed farming situations. Proceedings of the 16th International Sunflower Conference, Fargo, ND. 29 Aug.–2 Sept. 1: 377– 386.
May, W.E., S.A. Brandt, Y. Gan, H.R. Kutcher, C.B. Holzapfel, and G.P. Lafond. 2010. Adaptation of oilseed crops across Saskatchewan. Canadian Journal of Plant Science. 90: 667-677. https://doi.org/10.4141/CJPS09179
Mohammadi, K., G. Heidari, M. Javaheri, A. Rokhzadi, T.K. Nezhad, Y. Soharabi, and R. Talebi. 2013. Agronomic traits of high oleic sunflower hybrid in different tillage systems. Industrial Crops and Production. (44): 446- 451.
Nemati, A.R., and R. Seyed Sharifi. 2012. Effects of rates and nitrogen application timing on yield, agronomic characterstics and nitrogen use efficiency in corn. International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 4: 534-539.
Ozer, H. 2003. The effect of plant population densities on growth, yield and yield components of two spring rapeseed cultivars. Plant Soil Environment. 49(9): 422-426.
Pereira, M.L., and A.J. Hall. 2019. Sunflower oil yield responses to plant population and row spacing: Vegetative and reproductive plasticity. Field Crops Research. 230: 17-30. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2018.09.014
Ramesh, S. 2017. Response of seed yield, nutrient uptake and nitrogen use efficiency to different sources of vermicompost and inorganic fertilizer in sunflower (Helianthus annuus L.) cultivation. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry. 34: 1145-1148.
Rathke, G., T. Behrens, and W. Diepenbrock. 2006. Integrated nitrogen management strategies to improve grain yield, oil content and nitrogen efficiency of winter rape (Brassica napus L.): A review. Agriculture, Ecosystems and Environment. 117(2-3): 80-108.
Salifu, M., and L.F. Dóka. 2019. Effects of plant density on photosynthetic characteristics and yield of maize under irrigation condition. Acta Agraria Debreceniensis. 1: 115-118. https://doi.org/10.34101/actaagrar/1/2381
Schultz, E., T. DeSutter, L. Sharma, G. Endres, R. Ashley, H. Bu, S. Markell, A. Kraklau, and D. Franzen. 2018. Response of sunflower to nitrogen and phosphorus in North Dakota. Agronomy Journal. 110(2): 685-695. https://doi.org/10.2134/agronj2017.04.0222.
Shabani, A., M. Agha Alikhani, F. Nadali, S. Yousefzadeh, and K. Mohammadi. 2013. Phenology evaluation and yield comparison of twenty five sunflower genotypes in Shahrod region. Journal of Crop Production Research (Environmental Stresses in Plant Sciences). 5(3): 237-250. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=455012. (In Persian).
Shahri, A., H.T. Ganjali, and H.R. Fanayi. 2013. Effect of drought on quantitative and qualitative yield of safflower (Goldasht cultivar) in different planting densities. International Journal of Agriculture Crop Science. 6(19): 1342-1346.
Soltani, H., A. Ghanbari, M. Rastgoo, and G.A. Asadi. 2018. Surveying some strategies of cultural management on species growth indices and yield in the field of soybean. Journal of Plant Protection. 31 (3): 396-408. https://doi.org/10.22067/jpp.v31i3.52862. (In Persian).
Valipour dastenaei, M., A.H Shiranirad, S.A. Valadabadi, S. Seifzadeh, and H. R. Zakerin. 2020. Effect of Winter Planting Date on Qualitative Traits and Yield of Spring Rapeseed (Brassica napus) Cultivars by Using Zinc Spray in Karaj Region. Journal of Crop Ecophysiology. 13(52(4)): 589-604. doi: 10.30495/jcep.2020.671175 (In Persian).
Zaman Fashami, M., A.H. Shiranirad, M.R. Dadashi, and A. Khorghami. 2019. Evaluation of yield and yield components of spring rapeseed varieties in winter cultivation of different plant densities under selenium treatment. Journal of Plant Environmental Physiology. 53(1): 90-103.
Zareei Siahbidi, A., and A. Rezaizad. 2017. Effect of plant density on agronomic characteristics of new sunflower hybrids in summer cropping. Seed and Plant Production. 33 (1). 31-45. (In Persian). https://10.22092/SPPJ.2017.113757
Zhu, X., J. Zhang, Z. Zhang, A. Deng, and W. Zhang. 2016. Dense planting with less basal nitrogen fertilization might benefit rice cropping for high yield with less environmental impacts. European Journal of Agronomy. 75: 50-59.
