مفاهیم متعدد مطلق گل در دوبیتی‌های بومی مازندران

الموضوعات :

ویدا ساروی ¹

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

تاريخ الإرسال : 18 الخميس , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 22 الإثنين , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: گل, ادبیات بومی, مازندران, معشوق. ,

ملخص المقالة :

گل یکی از مظاهر زیبای هستی است که راز و رمز عجیبی با خود دارد؛ لطافت، رنگ، بو و ساختار ظاهریش، الهام بخش شعری شاعران شده ­است. بومی‌سرودها، ترانه‌های ارزشمندی هستند که به دلیل پاسداری از هویت فرهنگی - ملی و انتقال احساسات و عقاید گذشتگان ما، بخش مهمی از ادبیات شفاهی را شامل می‌شوند. این پژوهش قصد دارد تا با روش توصیفی- تحلیلی، مفاهیم متعدد گل را در دوبیتی‌های بومی مازندران بررسی کند. در این جستار، بیش از 1000 دوبیتی مازندرانی بررسی شده­ است که در این میان، 175 دوبیتی به مطلق گل اختصاص دارد. شاعران خوش‌­ذوق  مازنی، ضمن اشاره به مطلق گل، به مفاهیم متعددی همچون شکوفایی گل در فصل بهار و امید به دیدار دوبارۀ معشوق در دامن طبیعت، زیبایی چهره و اندام معشوق و برتری آن بر گل، انتظار برای دیدن گل گم‌شده، سرمای زمستان و داغی که بر دل گل نشسته اشاره می­‌کنند. این گونه اشعار با بن­مایه‌های اجتماعی، تعلیمی و عاشقانه و گاه با مفاهیم گم‌شده­ای همانند درد عشق، غم غربت، بی‌­عدالتی حاکم در جامعه، انتظار برای رسیدن به آمال و آرزوها همراه است.

المصادر:

ابراهیمی، علی اصغر(1389). تصویر‌پردازی گل‌ها، گیاهان و پرندگان در اشعار نیمایوشیج. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه مازندران.
احمدی‌کمرپشتی، کیومرث(1393). بَبِۀ اویا، سروده‌های تبری. چاپ اول. تهران: رسانش نوین.
اسماعیل‌پور مطلق، ابوالقاسم(1396). ترانه‌های مازندرانی. تهران: رسانش نوین.
پازواری، امیر(1391). دیوان اشعار. پژوهش بامداد جویباری. تهران: نشر کاوشگر.
پاشا زانوسی، ابوالقاسم(1390). وَرف. نوشهر: آوای نوشهر.
تاج‌الدین، محمد(1391). ترانه‌های ترنه مازندران. ساری: شلفین.
جعفری قنواتی، محمد(1393). درآمدی بر فولکلور ایران. تهران: جامی.
جوادی، شهره، و سراجی، نیلوفر(1399). نمادشناسی گل سرخ با تأکید بر فرهنگ و هنر ایران، هنر و تمدن شرق، 8(29)، 1-27.
جوادیان کوتنایی، محمود(1375). نوج (جوانه). چاپ اول. تهران: برگ.
جوادیان کوتنایی، محمود(1393). واگویه‌ها. ساری : شلفین.
خلعتبری لیماکی، مصطفی(1390). ترانه‌های عامیانه تنکابن و رامسر. تهران: مهرنوش.
دهخدا، علی اکبر(1335). لغت‎‌نامه. تهران: سیروس.
رمضانی، نیما(1390). گفتگوی تمثیلی با گل‌ها در نظم (و نثر فارسی) تا قرن نهم بر اساس سه مقوله مدحی، تعلیمی، عرفانی. رساله دکتری. استاد راهنما حمیرا زمردی: دانشگاه تهران.
رضایی پاریمه، عادل(1400). شوکا چش(سروده‎‎‌های مازندرانی). آمل: طالب آملی.
رنگچی، غلامحسین(1372). گل و گیاه در ادبیات منظوم فارسی. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
زمردی، حمیرا(1382). نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صابری کمرپشتی، خاطره(1399). خشه دار تتی ره دل دوسن( دوبیتی های تبری) کرج: ملرد.
صمدی، حسین(1370). در قلمرو مازندران (مجموعه مقالات ج 1). بابل: نقش جهان.
عطار نیشابوری، فریدالدین(1375) مختارنامه (مجموعۀ رباعیات). تصحیح و مقدمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
عمادی، اسداله، و عالمی، محمد ابراهیم(1385). نغمه های سرزمین بارانی (برگزیدۀ اشعار، تصنیف‌ها و ترانه‌های مازندرانی). ساری: نشر شلفین.
عظیمی، مختار، و عالمی، محمد ابراهیم(1400). پهلویات مازندرانی(دیوان ترانه‌های بومی مازندران). نکا: مهربان نیکا.
قیصری، جلیل(1371). سولاردنی (سروده‌های مازندرانی). قائمشهر: زهره.
کزازی، میر‌جلال ‌الدین(1385). نامه باستان. تهران: انشارات سمت.
کمبل، جوزف(1386). قدرت اسطوره. ترجمۀ علی مخبر. تهران: مرکز.
کوپر، جی. سی (1392). فرهنگ نمادهای آیینی. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: علمی.
لطفی، محمد(1391). ترانه سرودهای تبری. ساری: شلفین.
گیتی‌نژاد، مهدی(1392) ترانه‌های قدیمی مازندران. چاپ اول. ساری: شلفین.
محسنی، احمد(1381). فرهنگ گل‌ها و پرندگان و کاربرد آن‌ها در شعر فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
معین، محمد(1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
مهدی‌زاده آذری، رضا(1395). مهر تا مهر( بررسی نمادها و اساطیر کهن ایرانی در فرهنگ بومی). تهران: مبعث.
مهدی‌پور عمران، روح الله(1393). اتا میس مازرونی(سروده‌های تبری). تهران: رسانش نوین.
میرصادقی، جمال(1382). ادبیات داستانی. تهران: علمی.
نادری رجه، شعبان (1392). چش براه( مجموعه اشعار تبری). سوادکوه: ملرد.
نجف‌زاده بارفروش، محمد باقر(1375). نغمه‌های مازندرانی. چاپ اول. تهران: انتشارات حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
نصری اشرفی، جهانگیر(1376). امیرهای ننوز. تهران: خانۀ سبز.
نظری، جلیل، و پیروزه، علی(1395). بازتاب گیاهان و درختان در شعر محلّی کهکیلویه و بویر احمد. ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین،6(2)،119-95. doi: 20.1001.1.2345217.1395.6.2.6.
نیمایوشیج(1375). دیوان کامل اشعار. به همت سیروس طاهباز. تهران: نگاه.
هاشمی، محمد(1395). نیما، زبان و شعر تبری. مجموعه مقالات همایش علمی- پژوهشی. ساری: هاوژین.
هاشمی چلابی، علی(1388). آهو مونا( سروده های مازندرانی). آمل: طالب آملی.
هومند، نصرالله(1380). سرچمر، دل سو( سروده‌های تبری). آمل: طالب آملی.
یوسفی زیرابی، فریده(1394). زن در فرهنگ عامه مردم مازندران. ساری: شلفین.