معرفی و سبک شناسی دیوان سلطانی کرمانشاهی
الموضوعات : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی
فاطمه میرزایی
1
,
محمدرضا تقیه
2
,
صادق فلاحی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران (نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اقلید، دانشگاه آزاد اسلامی، اقلید، ایران
الکلمات المفتاحية: سبک شناسی. نسخه خطی, دیوان سلطانی کرمانشاهی, بازگشت ادبی, تصحیح,
ملخص المقالة :
سلطانی کرمانشاهی از شاعران عصر قاجار است که دیوان او با وجود قوت اشعار و مهارت بی‌مثالش در تقلید از شاعران متقدم، همچنان به صورت تصحیح نشده باقی‌مانده‌است. چاپ سنگی منتشر شده از این دیوان حاوی اشکالات فراوانی است که ناشی از افتادگی برخی واژه‌ها، خوانشهای نادرست و نواقص شعری است که دست‌نوشته‌های بدست‌آمده از دیوان سلطانی کرمانشاهی برطرف‌کنندة بخش اعظمی از این نواقص و ایرادات است. در این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به معرفی دیوان سلطانی کرمانشاهی، سبک شناسی آن و میزان تأثیر پذیری سلطانی از شاعران متقدم خواهیم پرداخت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که اشعار این دیوان به لحاظ انسجام سخن، کاربرد آرایه‌های ادبی و معرفی شخصیتهای درباری قابل ستایش است. تقلید و استقبال از شاعران متقدم و معاصر و تضمین اشعار آنها از ویژگیهای برجستة این اثر است. اشعار این دیوان ذیل سه دستة موضوعی مدحیه‌ها، تهنیتها و اعیاد قابل تقسیم‌بندی است. دیوان این شاعر به سبب نام بردن از 42 شخصیت مهم درباری عهد قاجار از مهم‌ترین آثار ادبی این عصر است. سلطانی بیش از همه اشعار امیرمعزی را مورد تقلید، استقبال و تضمین قرار داده است. تشبیه، استعاره، تضمین، جمع و تقسیم و تلمیح پرکاربردترین آرایه‌های ادبی دیوان اوست. شیوة شاعر در سرایش اشعار از لحاظ زبانی و فکری به شیوة شاعران سبک خراسانی و از لحاظ ادبی به شیوة شاعران سبک عراقی است.
آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن.(1403-1983). الذریعه الی تصانیف شیعه، ج24. بیروت: دارالاضواء
آقاسی شیرازی،میرزا احمد. (1393). حدیقـﺔ الشعرا، ج1. تهران: تک درخت
آل داود، سیدعلی. (1370). «دیوان منوچهری به تصحیح حبیب یغمایی». مجله یغما. سال 31. شماره 12. صص 818-806
الهامی کرمانشاهی، احمد بن رستم. (بی تا). دیوان الهامی کرمانشاهی. ج1. امید اسلام پناه. کوششگر. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب
برقعی، محمد باقر. (1386-1373). سخنوران نامی معاصر ایران. دوره دوازده جلدی. قم: خرم
ترمذی، ادیب صابر.(1386). دیوان ادیب صابر ترمذی. احمدرضا یلمه‌ها. مصحح. تهران: نیک خرد
جعفریان، رسول. (1374-1373). میراث اسلامی ایران. ج4. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی
جنگ اشعار. کتابخانه مجلس. شماره بازیابی 8173
خاتمی، احمد. (1373). تاریخ ادبیات ایران در دوره بازگشت ادبی. ج2. تهران: پایا
خاقانی، افضل الدین.(1335). دیوان افضل الدین بدیل بن علی خاقانی شروانی. سید ضیاء الدین سجادی. کوششگر. تهران: امیرکبیر
دولتشاهی، غلامحسین.(1315). «سلطانی کرمانشاهی و آثار او». نشریه ارمغان. دوره هفدهم. شماره 6. صص476-479
دیوان سلطانی کرمانشاهی. کتابخانه ملک، شماره بازیابی 4862
دیوان سلطانی کرمانشاهی. کتابخانه مجلس. شماره بازیابی4262
دیوان سلطانی کرمانشاهی. کتابخانه آستان قدس رضوی، شماره بازیابی7193 a
ساوجی، سلمان.(1336). دیوان سلمان ساوجی. منصور مشفق. کوششگر. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفی علیشاه
سروش اصفهانی، میرزا محمد.(1339). دیوان سروش اصفهانی. ج1. محمد جعفر محجوب. کوششگر. تهران: امیرکبیر
سلطانی کرمانشاهی، حسینقلی. (1301). قصاید السلطانیه، م.توکلی. کوششگر. تهران: مطبعه شرافت احمدی(توکلی)
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1383). صور خیال در شعر فارسی. چاپ نهم. تهران: آگه
شمیسا، سیروس.(1386). کلیات سبک شناسی. تهران: میترا
ـــــــــــــــ. (1382). سبک شناسي شعر. چاپ نهم. تهران: فردوس
فاضل قائینی نجفی، علی.(1363). معجم مؤلفی الشیعه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
قبادیانی، ناصرخسرو.(1372). دیوان ناصرخسرو، حسن تقی زاده. کوششگر. تهران: نگاه و نشر علم
کزازی، میر جلال الدین.(1368). زیبایی شناسی سخن پارسی بیان(1). تهران: مرکز
مايل هروي، نجیب. (1380). تاريخ نسخه پردازي و تصحيح انتقادي نسخه‌هاي خطي. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی
مجاهدی، محمد علی.(1386). کاروان شعر عاشورا. قم: زمزم هدایت
مشار، خان بابا.(بی تا). مؤلفین کتابهای چاپی فارسی و عربی از آغاز چاپ تا کنون. ج3. بی جا
همایی، جلال الدین. (1381). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ بیستم. تهران: موسسه نشر هما
یوسفی، فرشید. (1388). «مختصری از بسیارهای دیارم: نگاهی کوتاه به فعالیت یازده انجمن ادبی کرمانشاه». مجله شعر. شماره 68. صص 41-38
