منطق روایی در جهان موازی داستان (مطالعۀ موردی رمان 1Q84 اثر هاروکی موراکامی)

الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

علی جمالی ¹

1 - استادیارگروه زبان و ادبیات انگلیسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

تاريخ الإرسال : 12 الجمعة , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 19 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1446 تاريخ الإصدار : 15 الجمعة , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: جهان موازی, کوانتوم, روایت, پساساختارگرایی, 1Q84,

ملخص المقالة :

از مهم‌ترین ویژگی‌های داستان پردازی پسامدرن و ادبیات فرا‌واقع، عدم قطعیت وجود‌شناختی یا در هم آمیختن مرز میان واقعیت و خیال است؛ زیرا برخلاف داستان مدرنیستی که درون مایۀ معرفت شناختی را برجسته می‌کند درداستان پسامدرنیستی درون‌مایۀ هستی شناسی برجسته است و این امر حاصل مرز آشوبی‌های سطوح هستی‌شناسانه و به هم ریختن مرزهاست. هاروکی موراکامی نویسندۀ معاصر اهل کشور ژاپن است که در رمان‌های مختلفش به بیان مسائل گوناگون جهان معاصرو رازهای پنهان از شگفتی‌های دنیای اطراف می‌پردازد. خط سیر آثار او به ویژه داستان 1Q84 را می‌توان بر مبنای نوعی مکاشفۀ درونی با جهان‌های موازی دانست. این داستان پست مدرنیستی پیرنگی خلاف عادت دارد به‌گونه‌ای که براساس منطق روایی کلاسیک که خواننده به آن عادت دارد نمی‌باشد و فهم آنها در گرو درک و دریافت جهان‌های موازی و ممکنی است که در علم فیزیک کوانتوم مورد توجه قرار می‌گیرند. در این‌ روایت‌ زمان و مکان داستان در جهت تکثر جهان‌های مختلف و چندگانۀ فیزیکی طرح ‌ریزی شده و به‌صورت عدم قطعیت، مکان مبهم، زمان نامشخص وهستی‌شناسی چندجهانی درداستان موراکامی مورد توجه قرار گرفته است. در مقالۀ پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش سندکاوی بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است، نگارنده در تلاش است تا ارتباط میان مفهوم جهان موازی (ممکن) با روایت داستان یاد شده را مورد توجه قرار دهد. نتایج نشان می دهد روایت این داستان به‌صورت موازی قرار گرفتن زمان و مکان، و نیزهویت و ماهیتِ گنگ و خیالی، به ایدۀ جهان موازی بسیار کمک کرده است

المصادر:

کتابنامه:
1. افراشی، آزیتا (1395)، مبانی معناشناسی شناختی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2. بامشکی، سمیرا (1400)، معنی‌شناسی روایت، منطق موجهات و جهان‌های ممکن داستانی، جستارهای زبانی، دورۀ 12، شمارۀ 1، پیاپی 61، صص 185 ـ 145.
3. برسلر، چارلز (1386)، درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی، ترجمه: مصطفی عابدینی‌فرد، تهران: نیلوفر.
4. پاکینگ هُرن، جان (1390)، نظریۀ کوانتومی، ترجمه: حسین معصومی همدانی، چاپ سوم، تهران: فرهنگ معاصر.
5. تعالی، آنیتا و همکاران (1395)، شخصیتی با چهار رونوشت؛ رمزگشایی از ساختار روایی دایره‌وار در رمان 4321 اثر پل آستر، فصلنامۀ علمی ـ پژوهشی نقد ادبی، سال 13 شمارۀ 52، صص 63 ـ 29.
6. حری، ابوالفضل (1392)، روایت‌شناسی: راهنمای درک و تحلیل ادبیات داستانی (مجموعه پانزده جستار)، تهران: لقاء النور.
7. صافیان، محمدجواد و امینی، عبدالله (1388)، مفاهیم زمان و مکان در فلسفۀ لایبنیتس، خردنامه، شمارۀ 56، صص 44ـ 33.
8. صفوی، کوروش (1391)، نوشته‌های پراکنده؛ دفتر اول معنی‌شناسی، تهران: علمی.
9. کاپلستون، فردریک (1380)، تاریخ فلسفه از دکارت تا لایب نیتس، ترجمه: غلامرضا اعوانی، تهران: سروش.
10. کاکو، میچیو (1391)، جهان‌های موازی؛ سفری به آفرینش، ابعاد بالاتر و آیندۀ جهان، ترجمه: سارا ایزد یار و علی هادیان، چاپ پنجم، تهران: مازیار.
11. لایتمن، آلن (1396)، رؤیای انیشتین، ترجمه: مهتاب مظلومان، چاپ پنجم، تهران: چشمه.
12. مک هیل، برایان (1392)، داستان پسامدرنیستی، ترجمه: علی معصومی، تهران: ققنوس.
13. موحد، ضیاء (1390)، منطق موجهات، چاپ سوم، تهران: هرمس.
14. موراکامی، هاروکی (1396)، 1Q84، ترجمه: مهدی غبرایی، تهران: کتابسرای نیک.
15. هرمن، دیوید (1393)، عناصر بنیادین در نظریه‌های روایت، ترجمه: حسین صافی، تهران: نشر نی.
16. یوسفیان کناری، محمد جعفر و قلی‌پور، زهره (1395)، بررسی تطبیقی زاویۀ دید روایی و جهان‌های ممکن در ادبیات داستانی و نمایشی ایران؛ رویکردی زبانشناختی؛ نمونه‌های مطالعاتی: داستان حلزون شکن عدن و نمایشنامۀ سپنج رنج و شکنج، جستارهای زبانی، دورۀ هفت، شمارۀ پنج، صص 267 ـ 239.
17. Eco, Umberto (1984), The role of Reader, Explorations in the Semiotics of Texts (Bloomington: Indian university press).
18. Ryan, Marie Laure (2006), From Parallel Universes to Possible Worlds: Ontological Pluralism in Physics, Narratology and Narrative, Poetics Today. 27: 4 pp 633-674.