مبانی نظری عدالت در گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی
الموضوعات :
علی قدیمی
1
,
گارینه کشیشیان سیرکی
2
,
حسن خداوردی
3
1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش اندیشه سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه علوم سیاسی ازاد تهران جنوب
الکلمات المفتاحية: مبانی نظری عدالت, حق مداری, معنویت خواهی, پیوند دین و دنیا, گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی,
ملخص المقالة :
انقلاب اسلامی ایران یکی ازانقلاب¬های بسیار مهم وجریان¬ساز قرن بیستم بودکه توانست اعتقادات وجریان¬های بسیاری را رقم بزند. این انقلاب که با ایده رهبر و بنیانگذار آن امام¬خمینی(ره) شکل¬گرفت برمبنای اصول و مبانی استوار بود که این اصول ومبانی توانستند در دل ملت¬های مختلف جهان جا بازکرده و اثرگذار باشند. یکی از مبانی نظری این انقلاب عدالت¬محوری آن بود؛ که توانست گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی را شکل¬دهد و نظرات متعدد را به سوی خودجلب کند. مبانی نظری عدالت که بعنوان دال مرکزی درگفتمان سیاسی انقلاب اسلامی نمود داشته و اثرگذار بود، با محوریت قرار دادن اصل عدالت وانصاف، وتأکید براین اصول، توانست پیوند بین دین و دنیا، حق¬مداری و خدامحوری، تکلیف¬محوری و کمال¬جویی، وظیفه¬محوری و معنویت¬خواهی را ایجاد نماید. گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی، با تأکید براین مؤلفه¬ها توانست جایگاهی بس ویژه دربین کشورهای جهان و نهضت¬های انقلابی و همچنین آرمان رهایی¬بخشی پیدا کند. رهایی¬بخشی و عدالت¬محوری دو پارامتراصلی انقلاب اسلامی ایران بود؛ که درقرن بیستم آن¬را از همه انقلاب¬های بزرگ متمایز ¬نمود. پرسش اصلی مقاله این بود که مبانی نظری عدالت در گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی کدام¬ها هستند و از کجا نشأت گرفته¬اند؟ در پاسخ نیز این مبانی نظری در اندیشه¬های فارابی، ابن خلدون، علامه طباطبایی و امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی بررسی گردید. در این مقاله سعی شد که تأکید شود که چگونه این مؤلفه¬ها توانستند انقلاب اسلامی را جهانی کنند. همچنین از چارچوب نظری گفتمان برای این منظور استفاده شد.
نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی (با اندکی دخل و تصرّف در ترجمه).
ابن سینا، حسین بن عبدالله(1376) الالهيات من كتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. چاپ اول.
اخوان کاظمی، بهرام (1382)، عدالت در نظام سیاسی، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر
اخوان کاظمی، بهرام (۱۳۸۴) «بررسی و نقد نظریه عدالت جان راولز»، کتاب نقد، شماره ۳۷.
ارسطو(1364)سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: شرکت کتاب¬های جیبی، چاپ چهارم
اصفهانی، راغب، 1426، المفردات فی¬غریب القرآن، بیروت، دارالمعرفة.
افلاطون (1360 ) قوانين در مجموعه دوره آثارافلاطون، ترجمه محمدحسن لطفي، تهـران: نشر خوارزمي.
امام خمینی، سیدروح‌الله(1386) شرح حدیث جنودعقل وجهل، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
انصاری، شیخ‌مرتضی، 1379، المکاسب، ج 3، بی‌جا، محبّین.
آربلاستر، آنتونی (1377) ظهور وسقوط لیبرالیسم غرب؛ ترجمه عباس مخبر دزفولی، چ سوم، نشر مرکز، تهران
جمشیدی، محمد حسین(1380) اندیشه¬سیاسی امام خمینی، ص289-303 .
جمشیدی، محمدحسین(1377) نظریه عدالت، تهران، پژوهشکده امام خمینی& و انقلاب اسلامی.
الحسینی الزّبیدی، محمدمرتضی(1408) تاج العروس، ج 24، بی‌جا، دارالهدایة.
الخدوری الشّرتونی، سعید، 1374، اقرب الموارد، ج 3 و4، تهران، دارالأسوة للطباعة والنشر.
راسخی، فروزان و سعیده سعیدی، (1391) «جایگاه عدالت دراندیشه علامه طباطبایی»، نشریه علامه، پیاپی 40، پاییز و زمستان 1391، صص 25-1
رمضانی، علی(1392) «نظﺮﻳﺔ اﺳﺘﺨﺪام» وﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ارزﺷﻲ «ﻋﺪاﻟﺖ» ازدﻳﺪﮔﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ، نشریه حکومت اسلامی، دوره 18، شماره 3، پیاپی 69، صص 189-161
رمضانی، علی،(1390) عدالت در فلسفه سیاسی اسلامی معاصر: با تاکید بردیدگاه استاد علامه طباطبایی، استاد مصباح یزدی، استاد مطهری و استادجوادی آملی ، تهران، نشردبیرخانه مجلس خبرگان رهبری
زیوری، عطیه،(1378) «استخراج مبانی عدالت اقتصادی درآرا اقتصاددانان واندیشمندان اسلامی¬معاصر»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
سجادی، سیدعبدالقیوم(1380)جایگاه عدالت دراندیشه سیاسی محقق نراقی»، مجله علوم سیاسی، سال چهارم، شماره 13، بهار، ص124.
صناعی¬نیا، امید،(1398)، عدالت در اسلام وغرب با تاکید براندیشه های علامه سیدمحمدحسین طباطبایی و جان راولز، تهران، انتشارات سنجش و دانش
طباطبایی، محمد حسین(1363) اصول فلـسفه و روش رئالیسم، قم: دفتر انتشارات اسلامی
طباطبـایی، محمـد حـسین(1364) المیـزان فـی¬تفسیر القرآن، قم: دارالکتاب اسلامی.
طباطبایی، محمد حسین(1387)تعالیم اسلام، قم، بوستان کتاب.
طباطبایی، محمد حسین(1387)رسالت تشیع دردنیای امروز، قم، بوستان کتاب،
طباطبایی، محمدحسین(1386)ترجمه تفسیرالمیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین(بي¬تا/الف) نهايه الحكمه. قم: مؤسسة النشرالاسلامي.
طباطبایی، محمدحسین(بي¬تا/ب) بدايه الحكمه. قم: مؤسسة النشرالاسلامي
طباطبايى، سيدمحمدحسين (بی¬تا)، اصول فلسفه، قم: دفترانتشارات اسلامى.
طبرسی، فضل بن حسن(1388)مجمع البیان فی تفسیرالقرآن،ج 3، قم، نور وحی.
الطریحی، فخرالدّین(1408)مجمع البحرین، ج1 و 2، بی‌جا، مکتبه نشرالثّقافة الاسلامی.
قاضی¬زاده، کاظم و سعیدضیایی¬فر، (1377)، اندیشه¬های فقهی سیاسی امام¬خمینی، تهران، مرکزتحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری
مجلسی، محمدباقر(1372) بحارالانوار، (بیروت، چاپخانه موسسة الوفاء، چاپ دوم، 1403 ه ق)، باب¬59، روایت¬18
مجلسی، محمدباقر(1403) بحارالأنوار، ج 41، 71 و 72، بیروت، مؤسسه الوفاء.
محسن¬زاده محمدعلی و همکاران، (1400)، «خاستگاه و براهین عدالت در دیدگاه راولز و علامه طباطبایی»، معرفت سیاسی، سال سیزدهم بهار و تابستان 1400 شماره 1 (پیاپی 25)
مطهری، مرتضی،(1377)مجموعه آثار، ج¬۵، چاپ نهم (قم: انتشارات صدرا، ۱۳۸۲) ۲۶۶۲۸۷ و ج¬۹، چاپ سوم
مطهری، مرتضی،(1385)، خدمات متقابل اسلام و ایران، ج 1و2، تهران، انتشارات صدرا
مطهري، مرتضي (1369) مقالات فلسفي. تهران: انتشارات حكمت
معین، (1388)، فرهنگ فارسی ۶ جلدی. تهران، انتشارات امیر کبیر. شابک ۹۷۸۹۶۴۰۰۰۱۶۴۶.
مقیمی، غلامحسین(۱۳۸۴) سیاست؛ رمز گشایی از یک مفهوم پرابهام، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۲۹.
مهرانفر، معصومه،¬(1383) «مطالعه تطبیقی جایگاه عدالت در مدیریت اسلامی و مکاتب مدیریت غرب»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
واعظی، احمد(1380) جان راولز، از نظریه عدالت تا لیبرالیسم سیاسی، قم: بوستان کتاب
واعظي، احمد(1384)، «نارسايي قرائت اخلاقي راولز از ليبراليسم»، فصلنامه علوم سياسي، شماره 26.
یزدانی مقدم، احمدرضا، (1389) «حسن و قبح و عدالت اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبایی» ، فصلنامه علوم سیاسی باقر العلوم، شماره 50، سومین مقاله، تابستان 1389واعظی، احمد(1380) درآمدی بر هرمنوتیک، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
Khadduri, Majid, (1984) The Islamic Conception of Justice, Baltimore and London, The Johns Hopkins University Press.
Young, Iris (1990). Justice and the politics of difference. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 9780691023151
