مطالعه طولی پیشرفت اجتماعی کشورهای نفتی خاورمیانه در سال‌های(۲۰۲۰-۲۰۱۱)

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

سیده ملیحه حسینی ¹ , احسان رحمانی خلیلی ² , علی بقایی سرابی ³

1 - گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 03 الأربعاء , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 10 السبت , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 04 الإثنين , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: پیشرفت اجتماعی, نیازهای اساسی, بنیادهای رفاه, فرصت‌ها, کشورهای نفتی, خاورمیانه,

ملخص المقالة :

کشورهای ایران، عربستان، عراق و امارت متحده دارای فرهنگ اسلامی و جزو کشورهای برتر نفتی می‌باشند و با توجه به درآمدهای میلیاردی نفتی و میانگین سرمایه گذاری‌های مشابه، پیشرفت اجتماعی یکسانی نداشته‌اند. در این پژوهش با روش تحلیل ثانویه و توصیفی-مقایسه‌ای، پیشرفت اجتماعی و زیرشاخص های آن در این کشورها مورد مقایسه قرار گرفته است. داده‌های متغیر پیشرفت اجتماعی از سایت معتبر پیشرفت اجتماعی استخراج شده است. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss استفاده گردید. طبق نتایج به‌دست‌آمده در متغیر پیشرفت اجتماعی و ابعادش (نیازهای اساسی، بنیادهای رفاه و فرصت‌ها) به ترتیب رتبه‌بندی، امارات متحده، ایران، عربستان و عراق قرارگرفته‌اند. کشور عراق در بعد فرصت ها در مقایسه با عربستان در رتبه بالاتری قرار داشته و در سال 2020 از ایران نیز پیشی گرفته است. در مقایسه با دیگر کشورها، ایران در شاخص‌های کیفیت محیط‌زیست، دسترسی به دانش پیشرفته، سرپناه، و سلامتی در رتبه بالاتری قرار گرفته است و در زیرشاخص‌های دسترسی به اطلاعات و ارتباطات، ‌حقوق فردی، انتخاب و آزادی فردی در رتبه پایین‌تری قرار گرفته است. از آنجا که بیشترین نقاط ضعف ایران در بعد فرصت‌ها می‌باشد می‌توان با اصلاح و بهبود قوانین قوانین فرهنگی همچنین مشارکت بیشتر اقلیت‌ها در مسائل سیاسی کشور و بالا بردن کیفیت در شاخص دسترسی به اطلاعات و ارتباطات و همچنین الگو برداری از کشور عراق و کشورهایی که در بعد فرصت‌ها رشد و رتبه بالاتری دارند در جهت رشد، توسعه و پیشرفت اجتماعی گام‌های مهمی برداشت. همچنین با سیاست‌های درست، از نقاط قوت، استفاده بهینه‌تری در راستای توسعه به عمل آورد.

المصادر:

۱.آمارتیاسن (1382). توسعه به‌مثابه آزادی، ترجمه وحید محمودی، تهران: دانشكده مديريت دانشگاه تهران
۲.اجاقی، ص و آقایی فیروزآبادی، م (1399). طراحی مدل مفهومی اجرای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تأکید بر بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله‌العالی)، راهبرد، سال بیست و نهم شماره ۹۴.
۳.ازکیا، م و غفاری، غ (۱۳۸۷). جامعه شناسی توسعه، تهران، کیهان، چاپ هفتم.
۴.اینگلهارت، ر (1373). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه مریم وتر، تهران انتشارات کویر.
۵.توفیقی، ح و یحیوی رازلیقی، ح (1395). تأثیر نفت بر کیفیت نهادها در اقتصاد نفتی، مجله علمی-پژوهشی سیاست‌گذاری اقتصادی، شماره۸ .
۶.حسینی، م و رحمانی خلیلی، ا (۱۴۰۱). مقایسه تطبیقی پیشرفت اجتماعی در ایران و مالزی (۲۰۲۰-۲۰۱۱) با تأکید بر الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، یازدهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
۷.درخشان، م؛ آفارانی، ا؛ رنانی م (1400). کتاب توسعه مرور تلفیقی بر جایگاه ایران در شاخص‌های جهانی توسعه، چاپ اول، فرهنگ مردم، نشر مکتوب
۸.رحیمی، حسن (۱۳۸۹). نظریه دولت رانتیر و جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۲۲
۹.رضایی روشن، ه و رحمانی فیروزجاه، ع (1398). تأثیر پیشرفت اجتماعی و آزادی اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی با استفاده از روش دادهای تابلویی (2018-2014)، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی سال نوزدهم، شماره 75.
۱۰.رنانی، م (1393)، اقتصاد سیاسی توسعه در ايران امروز، اقتضائات عبور از بحران
۱۱.شیری، ح(1394).ارزیابی برخی شاخص های اجتماعی-اقتصادی ایران در سال های 2005 تا 2011، مجله علمی پژوهشی دانشگاه اصفهان، سال بیستم، دوره 26، شماره 1.
۱۲.علایی، ح (۱۳۹۰). مؤلفه‌های تأثیرگذار بر الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت با توجه به تجربیات دوران دفاع مقدس، مجله سیاست دفاعی، ۷۴.
۱۳.غیاثوند، ا (۱۳۹۳). الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، در گرو رابطه دوسویه دین با توسعه، سومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
۱۴.فیروز آبادی، ا ؛ حسینی، ر؛ قاسمی، ر (1389). مطالعه شاخص‌ها و رتبه توسعه اجتماعی در استان‌های کشور و رابطه آن با سرمایه اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 37.
۱۵.کلانتری، خلیل (1377). مفهوم و معیارهای توسعه اجتماعی، اطلاعات سیاسی–اقتصادی، شماره132.
۱۶.محمودپور، ا (1399). تأثیر پیشرفت اجتماعی بر نوآوری در کشورهای درحال‌توسعه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه.
۱۷.میجلی، ج (۱۳۹۸). توسعه اجتماعس نظریه و اقدام، ترجمه فیروز‌ابادی، ا و دباغی، ح، تهران: کتیبه، چاپ نخست
Asandului, L., Iacobuta, A., & Cautisanu, C. (2016). Modelling Economic Growth Based on Economic Freedom and Social
Progress. European Journal of Sustainable Development, 5(3), 229-238 Aspalter, C. & Singh, S. (2008). Debating Social Development: Introduction. In S. Singh and C. Aspalter (Eds), Debating Social
Development. Manchester, Casa Verde, pp. 1-10.
, Hazem/ Luciani, Giacomo (1987). The Rentier State. London and New York: Croom Helm
.Cambridge Dictionary, Retrieved from: http://dictionary. Cambridge.org.
Hobhouse, L. T. (1924). Social Development: Its Nature and Conditions. London: Allen & Unwin.
.Johnson, G. (2008). A brief history of the idea of progress, The Occidental Quarterly, 8(1): 7-16.
Omer, S. (1979). Social Development. International Social Work, 22 (3), 11-26.
Oxford Dictionary, Retrieved from: http:// en.oxforddictionaries.com.
Paiva, F. J. X. (1977). A Conception of Social Development, Social Service Review, 51 (2), 327-336. , A. & Sengupta, T. (2019). Impact of natural resource rents on human development: What is the role of globalization in Asia
Pacific countries?. Resources Policy, 63, 10141
Social Progress Imperative (2013). Social Progress Index 2013. In M. E. Porter, S. Stern & R. Artavia Loría (Eds.), Retrieved from Tazari, Yusufbagi, M. H. Aghakarim Alamdar, A., Nurollahi, T., & Rostami, A. (2015). Index of Social Progress in 2014. Ministry of Cooperatives, Labor and Social Welfare; Department of Social Welfare; Office of Social Welfare Studies, Report No. 3, Printed by Sadat