تحلیل و تطبیق تاثیر پذیری شعرای معاصر(شهریار و ابتهاج) از اندیشه های عرفانی
فائزه افتخاری روزبهانی
1
(
مدرس دانشگاه فرهنگیان چمران تهران
)
الکلمات المفتاحية: عرفان, شعر معاصر, شهریار, هوشنگ ابتهاج, عرفان ادبی,
ملخص المقالة :
عرفان در ایران و در ادبیات پر آوازه آن، پدیده ای است كه طیف های مختلف، رویکردهای متنوع و گرایش‌های گوناگونی را در بر دارد . این پدیده در شعر اكثر شاعران نمود یافته است. بشر در ديدگاه عرفاني از مرزها و دسته بندي هاي نژادي، ديني، جغـرافيايي ودر يک کلام از محدوده ي زمان و مکان خارج مي گردد وبه عنوان يک "کل" نگاه مي شود . بازتاب عرفان درانديشه ها و افکار بشر کاملاً محسوس بوده در زندگي معنوي ومادي او تجلي مي يابد. بارزترين مجال، براي ظهورانديشه هاي مکتوب عرفاني در آثار ادبي است . اگرمخاطبان آثار ادبي غير عرفاني بسته به افکار شاعر و ايده و جهان بيني او متفاوت است با وجود تغييرات وتحولات فراوان درهمه‌ي جنبه ها ی زندگي بشر، عرفان همچنان ضرورت وجود و بقاي خود را اثبات کرده واگر به مرور زمان دچار تحولاتي گرديده است، اين تحولات در شيوه ي بيان بوده است نه در اصول و مباني اساسي. در دوران ما که بشر درميان مجموعه اي از تضاد هاي طبقاتي، فرهنگي، سياسي و ... گرفتار آمده است، نياز به عرفان که همه ي اين تضادها و اختلافات را به کنارمي زند، بيش از هر زمان ديگر احساس مي‌شود، و شاعران که بيش از همه اين نياز را احساس مي کنند، اگر چه به ظاهر عارف هم نباشند، درآثار خود با زباني که بايد آن را درک کرد و فهميد وتأويل نمود
1- آریا، غلامعلی، 1375، کلیاتی در مبانی عرفان و تصوف، تهران: پایا
2- ابتهاج، هوشنگ، 1390، آینه در آینه (برگزیده شعر)، به انتخاب محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: چشمه.
3- روزبه، محمّدرضا، 1379،سیر تحوّل غزل فارسی از مشروطیّت تا انقلاب، تهران: روزنه.
4- زرین كوب، عبدالحسین،1381،سر ني، تهران: انتشارات علمی
5- داراب پور، عیسی، 1391، کاوشی در عرفان و بینش های عارفانه استاد شهریار، فصلنامه علمی‌عمومی‌زبان و ادبیات فارسی، دوره1، شماره3
6- قوام، ابوالقاسم؛ واعظ زاده، عباس، 1388، تنهایی در برخی صوفیانه های شعر فارسی، مطالعات عرفانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، شماره 9
7- سجّادی، سیّد ضیاالدّین، 1372، مقدّمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوّف، تهران: سمت.
8- سرامی، قدمعلی، 1372، شاهين ترازوي شگفت(باش تنهایی)یادنامه سهراب سپهری، به كوشش حمید سیاهپوش، اصفهان: انتشارات اسپادان
9- شریفی و صادقی، غلامحسین و ریحانه، 1388، بازتاب مفاهیم عرفـانی و اخلاقـی در اشـعار هوشنگ ابتهاج، پژوهش¬نامه زبان و ادب فارسی، سال اول، ش 2.
10- شفیعی كدكنی، محمدرضا، 1390، ادوار شعر فارسی از مشروطيت تا سقوط سلطنت، تهران : انتشارات سخن
11- شهریار، محمد حسین بهجت تبریزی، 1379، ديوان غزليات، تهران: انتشارات زرین
12- علیزاده، جمشید، 1379، گفتگو با شهريار، تهران: موسسه انتشارات نگاه.
13- مددپور، محمد، 1388،آشنايي با آراي متفکران درباره هنر، تهران: انتشارات سوره مهر.
14- هدایتی، هاجر، 1395، عرفان در شعر فارسی، پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
15- شبستری، شیخ محمود، 1381، گلشن راز، به اهتمام، صابر کرمانی، تهران: ظهوری
16- حافظ، خواجه شمس الدین محمد، 1401، دیوان حافظ، تهران: انتشارات فخر رازی.
17- واعظی، رضا، 1396، بررسی تطبیقی مفاهیم عرفانی در شعر شهریار و سهراب سپهری، همایش ملی پژوهشهای شعر معاصر فارسی ، اذر 1396
