تبیین مصادیق فساد اقتصادی و راهکارهای نظارتی مقابله با آن با استناد به آموزه‌های نهج‌البلاغه

الموضوعات : دو فصلنامه علمی تفسیر متون وحیانی

علی میر ¹ (گروه مدیریت بازرگانی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران)

تاريخ الإرسال : 27 الخميس , ربيع الأول, 1445 تاريخ التأكيد : 23 الجمعة , جمادى الثانية, 1445 تاريخ الإصدار : 04 الأربعاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: مدیریت, نهج‌البلاغه, فساد اقتصادی, نظارت,

ملخص المقالة :

چکیده: هدف؛ پژوهش حاضر با هدف تبیین تعدادی از مصادیق فساد اقتصادی که نمونه‌های آن فراوان دیده می‌شود و ارائه راهکارهایی برای مقابله با آن‌ها انجام‌گرفته است. روش: این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و ازنظر روش اجرا به‌صورت توصیفی و دارای رویکرد کیفی از نوع تحلیل مضمون انجام‌شده است. نتایج با استناد به اظهارِنظر دو کدگذار مورد ارزیابی قرار گرفت و با توجه به توافق حاصله بین آن‌ها که برابر 86/0 بود، پایایی ابزار در سطح قابل‌قبول ارزیابی شد و سرانجام جدولی ارائه گردید که شامل فهرستی از مصادیق فساد و راهکارهای نظارتی مقابله با آن‌ها بود. پرسش اصلی: مصادیق فساد اقتصادی و راهکارهای نظارتی مقابله با آن‌ها با استناد به آموزه‌های نهج‌البلاغه کدام‌اند؟ نتایج: عوامل بروز فساد اقتصادی در دودسته با عنوان عوامل زمینه‌ساز و عوامل ایجادکننده یا نمایان ارائه شدند. در پایان نیز بر راهکارهای نظارتی مانند تقواپیشگی، عدالت، مبارزه با احتکار، شایسته‌سالاری، ادای امانت الهی، کسب علم و دانش و همچنین نظارت مردمی تأکید گردید.

المصادر:

شریف رضی (1424): نهج‌البلاغه، قم: دارالحدیث.
ابراهیم‌زادجویمی، رقیه و تلاشان، فرج (1393)؛ اصول اخلاقی اقتصادی در عرصه توزیع از دیدگاه قرآن و احادیث، پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره پنجم، شماره 17.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی شیراز (1395)؛ فساد اقتصادی در ایران: ریشه‌یابی و راهکارها، گزارش دفتر مطالعات اقتصادی و اجتماعی، شماره 4.
بختیاری، حسین (1397)؛ واکاوی مصادیق فساد اقتصادی و تبیین راهکارهای نظارتی مقابله با آن با تاکید بر آموزه‌های نهج‌البلاغه، پژوهشنامه علوی، سال نهم، شماره 2.
تميمي آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410)؛ غررالحکم و دررالکلم، تحقيق سيدمهدي رجايي: چاپ دوم، قم: دارالکتاب الاسلامي.
جلالیان، عسکر و فلک‌رو، علی (1397): نقش نظارت در کاهش فساد اقتصادی دولتی در ایران، سومین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، کرج.
جلائی نوبری، حسین (1399)؛ راهکار مبارزه با مفاسد اقتصادی در حکومت علوی (علیه‌السلام) با تأکید بر نهج‌البلاغه، فصلنامه مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی، سال سوم، شماره 32.
حاجیان حسین‌آبادی، رضا (1398)؛ روش‌های مبارزه با فساد اقتصادی در حکومت علوی، فصلنامه پژوهش‌های نهج‌البلاغه، دروه هیجدهم، شماره 2، پیاپی 61.
حسني، علي و شمس، عبدالحميد (1391)؛ راه‌کارهاي مبارزه با فساد اداري بر اساس ارزش‌هاي اسلامي، اسلام و پژوهش‌هاي مديريتي، شماره 5.
حیدرزاده، عباس و فرمانیان، مهدی (1400). سیره حضرت علی (علیه‌السلام) در مقابله با فساد به ‌ویژه فسق و سوء ‌اخلاق کارگزاران، پژوهشنامه امامیه، دوره هفتم، شماره 14.
خبرآنلاین (1399)؛ روایت یک مسیحی: چه می‌شد در هر روزگاری یک «علی» به جهان ما می‌دادی، گزیده‌ای از کتاب جرج جرداق. نشانی دسترسی برخط https://www.khabaronline.ir/news/354781. تاریخ بازدید: 3 آذرماه 1402.
دری نجف‌آبادی، قربانعلی (1379)؛ مبارزه با فساد در حکومت علوی، حکومت اسلامی، دوره پنجم، شماره 17.
رحیمی مقدم، حسین و پاسبان، محمد (1401)؛ بررسی راهکارهای جلوگیری از فساد در نظام اسلامی از منظر نهج‌البلاغه، ششمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات جهانی در علوم انسانی، مدیریت و کارآفرینی، تهران.
رضاییان، علی (1393)؛ عوامل بازدارنده فساد اداري از نگاه اميرالمؤمنين علي علیه‌السلام، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال چهارم، شماره اول، پیاپی 9.
صدر، علی‌رضا (1385)؛ روش امام علي عليه‌السلام در برقراري عدالت اقتصادي، پژوهش‌هاي نهج‌البلاغه، شماره 17 و 18.
صفی‌لو، صابر و صائیلی، محمدحسین و حسن‌لو، حیدر (1399)؛ آﺳﯿﺐﺷناسی دنیازدگی مدیران و شاخصه‌های آن در حوزه اقتصاد در اندیشه و سیره امام علی (علیه‌السلام) با محوریت نهج‌البلاغه، پژوهشنامه قرآن و حدیث، شماره 28.
قبادی، آیت (1401)؛ تبیین تأثیر اندیشه و عملکرد اقتصادی امام علی (ع) بر توسعۀ تمدن اسلامی- با تأکید بر تمدن‌سازی حکومت‌های شیعی، پژوهش‌های تاریخی، دوره چهاردهم، شماره 2.
لانگست، پیتر و همکاران (1387)؛ برنامه‌های جهانی مبارزه با فساد، ترجمه جلالی فراهانی، امیرحسین و بهره‌مند بگ‌نظر، حمید، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
لطفیان، سعیده (1385)؛ پیامدهای امنیتی فساد اقتصادی و سیاسی در کشورهای در حال توسعه، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 71.
مبارک، اصغر (1392)؛ بررسی اثرات فساد اقتصادي بر رشد اقتصادي در کشورهاي اسلامی (با تأکید بر اقتصاد ایران)، دانش حسابرسی، دوره سیزدهم، شماره 53.
محقر، علی و جعفرنژاد، احمد و مدرس یزدی، محمد و صادقی مقدم، محمدرضا (1392)؛ ارائه الگوی جامع هماهنگی اطلاعاتی شبکه تأمین خودروسازی با استفاده از روش فراترکیب، مدیریت فناوری اطلاعات، دوره 5، شماره 4.
محنت‌فر، یوسف (1387)؛ فساد اقتصادی و چگونگی مبارزه با آن در فرایند توسعه اقتصادی، فرهنگ و تعاون، شماره 83.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1390)؛ قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مقابله با فساد، نشانی دسترسی برخط https://rc.majlis.ir. تاریخ بازدید: 2 آذرماه 1402.
مغربي، نعمان بن محمد (1385)؛ دعائم الاسلام، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل‌البيت.
مؤسسه حقوقی تدبیر توسعه عرفان (1397): فساد اقتصادی چیست و چه جرائمی باعث فساد می‌شود؟، نشانی دسترسی برخط https://erfanlegal.com. تاریخ بازدید: 4 آذرماه 1402.
نجفی ابرندآبادی، علی (1385)؛ تحلیل جرم‌شناسی جرایم اقتصادی، مجله تعالی حقوق، سال اول، شماره۵.
هادوی‌نیا، علی‌اصغر و خدیوی رفوگر، سعید (1396)؛ مفهوم‌سازی و سنجش فساد اقتصادی از دیدگاه اسلام با رویکرد نهادگرایی، اقتصاد اسلامی، سال هفدهم، شماره 66.

Attride- Stirling, J. (2001): Thematic networks: an analytic tool for qualitative research, Qualitative research, Vol1, No3, 385-405.
Brawn, Virginia & Clarke, Victoria (2006): Using thematic analysis in psychology, Qualitative Research in Psychology, Vol3, No 2, 77-101.
DiPiazza, Samuel. A (2008): Confronting Corruption: January Segraves, www.ehow.com/info_8491730_types-business-corruption.html. Accessed on April, 2008.
King, Nigel & Horrocks, Christine (2010): Interviews in qualitative research, London: Sage.
Thomas, David (2003): A general inductive approach for qualitative data analysis, New Zealand: university of Auckland.