رابطه بین جهش ارزی و جانشینی پول در اقتصاد ایران

سیدمنصور حشمتی سنزیقی ¹ ( دانشجوی دکتری اقتصاد بین الملل دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان )
رحمان سعادت ² ( دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان )
اسمعیل ابونوری ³ ( استاد و عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان )

تاريخ الإرسال : 29 الأحد , شعبان, 1445 تاريخ التأكيد : 29 الخميس , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: جانشینی پول, تقاضای پول, جهش ارزی, الگوی خود توضیح برداری بیزین.,

ملخص المقالة :

هرگاه پول داخلی‌ یک‌ کشور، نتواند به‌ وظایف‌ خود عمل‌ کند، پول خارجی‌ جانشین‌ آن می‌شود. جانشینی‌ پول، پدیده‌ای رایج‌ در میان کشورهای‌ درحال توسعه‌ است‌ که‌ تحت تأثیر جنبه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی قرار دارد. یکی از مهمترین جنبه‌های اقتصادی مؤثر، جهش‌های ارزی است. هدف اصلی‌ این‌ پژوهش‌ بررسی رابطه جهش ارزی و جانشینی پول در ایران می باشد‌.هدف اصلی‌ این‌ پژوهش‌ بررسی رابطه جهش ارزی و جانشینی پول در ایران می باشد‌. در این‌ پژوهش‌، ابتدا از روش کمین‌ و اریکسون (٢٠٠٣) حجم‌ پول خارجـی‌ درگردش و میزان جانشینی پول در اقتصاد ایران با استفاده از داده‌های سالانه 1400-1338 برآورد می‌شود. سپس‌ از روش خود توضیح برداری بیزین برای‌ بررسی‌ اثر جهش ارزی بر جانشینی پول استفاده می‌شود. مطابق با نتایجی که بدست آمد، همواره جهش‌های ارزی و تورم باعث افزایش جانشینی پول در اقتصاد ایران می‌شود. از طرفی رشد اقتصادی دارای اثر منفی بر جانشینی پول بوده است. همچنین خنثی شدن اثر شوک‌های مربوط به جهش‌های ارزی، رشد اقتصادی و تورم بالای 5 سال بوده و لازم است تا سیاست‌گذاران اقتصادی در جهت مدیریت جانشینی پول، این مهم را در نظر گیرند.در این‌ پژوهش‌، ابتدا از روش کمین‌ و اریکسون (٢٠٠٣) حجم‌ پول خارجـی‌ درگردش و میزان جانشینی پول در اقتصاد ایران با استفاده از داده‌های سالانه 1400-1338 برآورد می‌شود. سپس‌ از روش خود توضیح برداری بیزین برای‌ بررسی‌ اثر جهش ارزی بر جانشینی پول استفاده می‌شود. مطابق با نتایجی که بدست آمد، همواره جهش‌های ارزی و تورم باعث افزایش جانشینی پول در اقتصاد ایران می‌شود. از طرفی رشد اقتصادی دارای اثر منفی بر جانشینی پول بوده است. همچنین خنثی شدن اثر شوک‌های مربوط به جهش‌های ارزی، رشد اقتصادی و تورم بالای 5 سال بوده و لازم است تا سیاست‌گذاران اقتصادی سیاست گذاران اقتصادی در جهت مدیریت جانشینی پول، این مهم را در نظر گیرند.

المصادر:

بهمنی اسکویی، م، (1380)، "نرخ ارز بازار سیاه و تقاضا برای پول در ایران"، فصلنامه تحقیق‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 9(19)، 9- 3.
پری، خ، (۱۳۹۰)، "رابطه بین نوسانات نرخ ارز جانشینی پول در كشورهای منتخب جهان (پایان نامه كارشناسی ارشد)"، دانشكده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه مازندران
خلیلی عراقی، م، عباسی نژاد، ح، و گودرزی فراهانی، ی. (1392). ”برآورد تابع تقاضای پول در ایران با رویكرد مدل¬های تصحیح خطا و هم جمعی"، اقتصاد پولی، مالی، 20(5) ،1-26.
طهرانچیان، ا، و نوروزی بیرامی، م. (۱۳۹۰)."آزمون جانشینی پول در ایران: كاربردی از الگوی خودبازگشتی با وقفه‌های (ARDL)"، تحقیق¬های اقتصادی ایران، 16(49)، 99-115.
عزیزنژاد، ص، و کمیجانی، ا. (1394). " تغییرات نرخ ارز و اثر آن بر نوسانات متغیرهای منتخب اقتصاد کلان در ایران. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. تحقیق‌های اقتصادی"،17(1)،121-143.
کازرونی، س.ع، و سلمانی، ب. (1391). "تأثیر بی ثباتی نرخ ارز بر درجه عبور نرخ ارز در ایران رهیافت (TVP). مطالعات اقتصادی كاربردی ایران (مطالعات اقتصادی كاربردی) "،1(2)، 85-114.
کمیجانی، ا، و نظریان، ر. (1370). "سنجش درجه جانشینی میان پول و شبه پول در اقتصاد ایران"، فصلنامه آینده تحقیقی مدیریت، 3 (2)، 15-42.
لشکری، م. (1382). "تحلیل پدیده جانشینی پول و بررسی عوامل مؤثر بر آن دراقتصاد ایران"، فصلنامه تحقیق¬های اقتصادی، 3(10- 9) ، 111 - 89.
مقصودلو، س. (1395). برآورد درجه جانشینی پول در ایران: رهیافت رگرسیون آستانه، سومین کنفرانس اقتصاد و مدیریت کاربردی با رویکرد ملی، بابلسر.
یزدان پناه، ا، و خیابانی، ن. (1375). "جایگزینی پول ملی (دلاری شدن اقتصاد ایران )"، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس سیاست‌های پولی و ارزی، موسسه تحقیقات پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 335- 359.
قادری، سامان.(1396). "اثر جانشینی پول در ایران: رویکرد شاخص دیویژیا، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران"، 22(72) ، 187-212.
قبایی آرانی، ز، سحابی، ب و عاقلی، ل.(1396)” بررسی عوامل تعیین کننده جانشینی پول در ایران با استفاده از رویکرد کلان: کاربرد الگوی خود بازگشتی با وقفه‌های توزیعی (ARDL) "، فصلنامه اقتصاد مقداری(بررسی¬های اقتصادی سابق)، 14(4)،123-149.
اسکندری سبزی، س.(1401)” عوامل موثر بر جانشینی پول در ایران؛ با تاکید بر نااطمینانی تورمی. "، فصلنامه پژوهش¬های اقتصادی(رشد و توسعه پایدار)، 22(3)،59-78.
‏ Baek, J., & Miljkovic, D. (2018). Monetary policy and overshooting of oil prices in an open economy. The Quarterly Review of Economics and Finance, 70, 1-5.
Alami, T.H. (2001), ”Currency Substitution Versus Dollarization a Portfolio Balance Model”, Journal of Policy Modeling, Vol23, pp473-479.
Alumina, A., & Barro, M. (2001). Dollarization. The American Economic Review 91 (2): 381–385.
Azid, T., Jamil, M., Kousar, A., & Kemal, M. A. (2005). Impact of exchange rate volatility on growth and economic performance: A case study of Pakistan, 1973-2003 [with Comments]. The Pakistan development review, PP.749-775.
Bahmani-oskooee, Mohsen & Kara, Orhan. (2000). "Exchange Rate Overshooting in Turkey". Economic Letters, No. 68, PP. 89-93.
Beaugrand, M. P. (2003). Overshooting and Dollarization in the Democratic Republic of the Congo. International Monetary Fund.
Berg, A., & Borensztein, E. (2000). The Pros and Cons of Full Dollarization". IMF Working Paper; Full dollarization (IMF).
Borissov. B., (1997). BVAR Modeling in the Presence of Outliers, Masters thesis, University of Toledo, Department of Economics.
Carrière-Swallow, Y., Magud, N.E., Yépez, J.F. (2021). Exchange rate flexibility, the real exchange rate, and adjustment to terms-of-trade shocks. Review of International Economics.
Elkhafif, M. A. (2003). Exchange rate policy and currency substitution: The case of Africa's emerging economies, African Development Review, 15(1), PP.1-11.
Hamilton, J. (1989). A new approach to the economic analysis of nonstationary time series and the business cycle. Econometrica, 57 (2): 357-384.
Isaac, A. G. (1989). Exchange rate volatility and currency substitution. Journal of International Money and Finance, 8(2), PP.277-284.
Kamin, S, & Ericsson, N. (2003). "Dollarization in posthy perin flationary Argentina". Journal of International Money andFinance, No. 22, PP. 185-211.
Kumamoto, H. (2014). Recent Experiences with Currency Substitution. International Journal of Financial Research, 5(4), 1-12.
Lai, C. F., & Tsai, S. K. (2015). Diversified currency holdings and exchange rate dynamics. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(3), 678-689.
Levy Yeyati, E., & Sturzenegger, F. (2003b). Dollarization: A Primer, in Levy Yeyati, E & F. Sturzenegger (eds,) Dollarization. Cambridge, MA: The MIT Press: 1-52.
Metin_ Ozcan, K, & Us, v. (2007). "Dedollarization in Turkey after decades of dollarization: A myth or reality?". Physica A, No. 385, PP. 292-306.
Milenković, I & Davidovi. (2012). Determinants of currency substitution/dollarization – the case of the republic of Serbia. Journal of Central Banking Theory and Practice, 3: 139-155.
Ogiji, P., Shitile, T.S., Usman, N. (2021). Estimating asymmetries in monetary policy reaction function: an oil price augmented Taylor type rule for Nigeria under unconventional regime. (2021) Economic Change and Restructuring.
Petrović, P., Filipović, S., & Nikolić, G. (2016). Testing of currency substitution effect on exchange rate volatility in Serbia. Industrija, 44(3), PP.27-40.
Racette, D. & Sigouin, C. (1995), An Up-to-Date and Improved BVAR Model of the Canadian Economy, Bank of Canada, Working Paper. 94, 6-29.
Ramirez- Rojas, L. (1996), “Currency Substitution in Argentina, Mexico and Uruguay”, IMF Staff Papers, Vol.32, no.4, pp.626-667.
Ratti, R.A; B.M, Jeong. (1994), “Variation in the real exchange rate as a source of currency substitution”, Journal of International and Finance, Vol.13, pp.537-550.
Savastano, M. (1996). “Dollarization in Latin America: Recent Evidence and Some Policy Issues”. IMF Working Paper, No.96/4.
Sharma, S.c; M, Kandil; S, Chaisrisawatsuk. (2005), “Currency substitution in Asian countries”, Journal of Asian Economics, Vol.16 , pp 489–532.
Suidarma, I. M., Sanica, I. G., Ayu, P. C., & Darma, I. G. N. (2018). Overshooting Indonesian Rupiah’s exchange rate towards US Dollar: Dornbusch model hypotheses test. International Journal of Economics and Financial Issues, 8(5), 52.
Wdowiński, P. (2007). A Note on the Dornbusch Overshooting Model under Nominal and Real Interest Rates. In (Chapters) Forecasting Financial Markets and Economic Decision-Making (FindEcon) Conference Archive (Vol. 4, pp. 41-60). University of Lodz.
Xaiyavong, I., & Toyoda, T. (2016). Currency substitution in Laos, Asian Economic Journal, Vol. 30, No. 1, PP. 67-89.
Zervoyianni, A. (1988). Exchange rate overshooting, currency substitution and monetary policy. The Manchester School of Economic & Social Studies, 56(3), 247-267.