مطالعه مردم شناختی مشاغل سنتی دلاک و مشاطه درجامعه عصر قاجار
الموضوعات :
وحید رشیدوش
1
(استادیار گروه مردم‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: مردم شناسی, مشاغل سنتی, جامعه قاجار, دلاکی, مشاطه.,
ملخص المقالة :
حرفه و شغل، آداب و رسوم، عادات و عقاید، شیوۀ تفکر و ویژگی‌های ذهنی مرتبط با خود را پدید می‌آورد. مطالعه و تحقیق در این باب، در احوال عامۀ مردم از دیدگاه جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی کاری سودمند است. این مقاله به پژوهش دربارۀ شغل هایی دلاک و مشاطه می پردازد که در جامعه عصر قاجار از اهمیت بیشتری در زندگی روزمرۀ برخوردار بوده اند ولی امروزه به دلیل اختراعات و پیشرفت علوم و افزایش اطلاعات، کارایی ندارند. روش کار در این پژوهش اسنادی و کتابخانه¬ای می¬باشد. همچنین از رویکرد کارکردگرایی مالینوفسکی و کارکردی ساختاری لوئی¬اشتروس استفاده شده است. یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که پیشینه، تاریخ و مناسبات صاحبان حرفه مشاطه و دلاکی با اقشار جامعه از یک طرف و از طرفی دیگر به دلیل ارتباط تنگاتنگ مردم با این شغل ها، آداب، رسوم و آیین‌‌های بسیاری در این فضا برپا می‌شده است که بیانگر بخشی از فرهنگ و گذشتۀ مردم این سرزمین است
1. اتحادیه، منصوره – سیروس، سعدوندیان( 1363) خاطرات تاج السلطنه، انتشارات نشر تاریخ ایران، چاپ اول، تهران.
2. ایازی، برهان(1371) آیینه سنندج، انتشارات ایازی، چاپ اول، تهران.
3. بلوکباشی، علی( 1399) مردم شناسی جامعه تهران قدیم، انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، چاپ اول، تهران.
4. بلوکباشی، علی (1398) دانشنامه فرهنگ مردم ایران (مدخل آبستنی)، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی ، چاپ اول، تهران.
5. پیرنیا، حسن- اقبال آشتیانی، عباس(1380) تاریخ ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان از صدر اسلام تا انقراض قاجاریه، انتشارات بهزاد، چاپ اول، تهران.
6. تاورنیه، ژان‌باتیست(1383)سفرنامه تاورنیه، ترجمه: حمید ارباب شیرانی، انتشارات نیلوفر، چاپ اول، تهران.
7. دهقانی، رضا(1392) تاریخ ایران در دوره قاجار، انتشارات ترجمه و نشر کتاب پارسه، چاپ اول، تهران.
8. زرین کوب، عبدالحسین(1384) روزگاران، انتشارات سخن، چاپ ششم، تهران.
9. روح الامینی، محمود(1383)گرد شهر با چراغ در مبانی انسان شناسی، انتشارات عطار، چاپ دوازدهم، تهران.
10. روح‌الامینی، محمود (1386). حمام عمومی در جامعه و فرهنگ و ادب دیروز- نگرش و پژوهشی مردم‌شناختی، انتشارات اطلاعات،- ، تهران.
11. سعیدی مدنی، سید محسن(1398) نظریه های انسان شناسی، انتشارات دانشگاه یزد، چاپ دوم، یزد.
12. سودآور، فاطمه- محمدیان، مزگان(1381) هفت قلم ارایش، تاریخچه لوازم آرایش در ایران، کتاب ماه هنر، شماره های 45-46، ص 2- 4.
13. سنایی غزنویی، ابوالمجد( 1397) حدیقه الحقیقه، انتشارات سخن، - ، تهران.
14. شهری، جعفری(1378) تاریخ اجتماعی ایران در قرن سیزدهم، انتشارات رسا، چاپ سوم، تهران.
15. شميم، علي اصغر(1379) ايران در دوره سلطنت قاجار، انتشارات مدبر، چاپ نهم، تهران.
16. شهری، جعفر (1383) طهران قدیم، انتشارات معین، چاپ اول، تهران.
17. فربد، محمد صادق(1397) مبانی انسان شناسی، انتشارات گل آذین،چاپ اول، تهران.
18. فکوهی، ناصر( 1398) تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی، انتشارات نی، چاپ دوازدهم، تهران.
19. قرابی مقدم، امان اله(1391) انسانشناسی فرهنگی، انتشارات ابجد، چاپ چهارم، تهران.
20. قنبری عدیوی، عباس (1391) فولکلور مردم بختیاری، انتشارات نیوشه، چاپ اول، شهرکرد.
21. کتیرایی، محمود( 1378) از خشت تا خشت، انتشارات ثالث، چاپ اول، تهران.
22. کریمی، اصغر (1397) دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران (مدخل دلاک) مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، - ، تهران.
23. موید محسنی، مهری(1381) فرهنگ عامیانه سیرجان، انتشارات مرکز کرمان شناسی، چاپ اول، کرمان.
24. موسوی بجنوردی، محمد کاظم(1384) دانشنامه ایران – دایره المعارف بزرگ اسلامی، - ، تهران، چاپ اول.
25. هوشور، زردشت (1398). دانشنامۀ مشاغل سنتی ایران (جلد اول) مشاغل فراموش‌شده الف - ی. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.
26. یوسفی زاده، محمد علی(1382) تاریخ اندیشه ها و آراء انسان شناسی و مردم شناسی، انتشارات یسطرون، چاپ اول،تهران.
