الگوی ظرفیت‌سازی نهادی در زمینه خط و مشی گذاری مشارکت شهروندی در حوزه محیط‌زیست: رویکرد نوین در مدیریت سبز منابع محیط زیست
الموضوعات :پوریا سالاریان 1 , طیبه عباسی 2 , حسن رنگریز 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، تصمیم گیری و خط مشی گذاری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین. ایران
2 - دانشیار،گروه خط مشی گذاری و اداره امور عمومی ،دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
3 - دانشیار، گروه آموزشی مدیریت کسب و کار، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: ظرفیت‌سازی نهادی, مشارکت شهروندی, محیط‌زیست, مدیریت سبز,
ملخص المقالة :
ظرفیت سازمان‌ها در جلب مشارکت شهروندان در امور شهری و زیست‌محیطی در سالیان اخیر موردتوجه ویژه قرارگرفته است. لذا پژوهش حاضر به دنبال بررسی و واکاوی مؤلفه‌های الگوی ظرفیت‌سازی نهادی در زمینه خط و مشی گذاری مشارکت شهروندی در حوزه محیط‌زیست بود. به این منظور از رویکرد پژوهش کیفی و روش سنتز پژوهی برای دستیابی به هدف پژوهش حاضر استفاده شد. قلمرو پژوهش کلیه مقالاتی هستند (190 مقاله) که در فاصله سالیان اخیر در مورد ظرفیت‌سازی نهادی و خط و مشی گذاری مشارکت شهروندان در زمینه محیط‌زیست و مفاهیم مرتبط در پایگاه¬های تخصصی و علمی ارائه‌شده‌اند. نمونه پژوهش 25 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده¬ها و به‌صورت هدفمند انتخاب‌شده‌اند. داده¬های پژوهش از تحلیل کیفی اسناد موردمطالعه، گردآوری‌شده‌اند. با تجزیه‌وتحلیل داده¬ها، شاخص‌ها و مؤلفه‌های الگوی ظرفیت‌سازی نهادی در زمینه خط و مشی گذاری مشارکت شهروندی در حوزه محیط‌زیست در چهار کد منتخب و 11 محور مؤلفه‌های اجتماعی- اقتصادی (مشتمل بر هویت شهروندی سبز، کنش پذیری مشارکتی- انتفاعی شهروندان، بومی‌سازی ظرفیت‌های نهادی مبتنی بر محیط‌زیست)، مؤلفه‌های اجرایی- عملکردی (مشتمل بر ایجاد و تقویت نهادهای مردم پایه زیست‌محیطی، آگاهی‌بخشی و ارتقا سواد زیست‌محیطی، تسهیل دسترسی زیست‌محیطی شهری)، مؤلفه‌های مدیریتی- سازمانی (مشتمل بر شبکه‌سازی بین نهادهای مؤثر، نظارت بر برنامه‌های مشارکت زیست‌محیطی، ترسیم برنامه مدیریت راهبردی سبز)، مؤلفه‌های قانونی- حقوقی (مشتمل بر تعیین هنجارهای زیست‌محیطی، بازنگری قوانین و آیین‌نامه‌های مشارکت نهادی) مرتبط مورد سازمان‌دهی قرار گرفت.
آقاعلیخانی، زینب و برک پور، ناصر (1390). مقایسه ظرفیت‌های اجتماعی و نهادی توسعه پایدار در شهرهای کرج و قزوین. فصلنامه مطالعات شهری، 1(4)، 81-94.
آقامیری، حمیده سادات (1400). جایگاه مشارکت شهروندی در اقتصاد سبز شهری با تأکید بر امنیت غذایی (مطالعه موردی: منطقه 4 شهرداری تهران). توسعه پایدار محیط جغرافیایی،3(4)، 142-155.
پاکرو، نازلی و ستارزاده، داریوش (1401). بررسی مؤلفه‌های مؤثر در چالش‌های نهادی مشارکت شهروندی در بازآفرینی پایدار شهری مطالعه موردی: شهر تبریز. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۲۲ (۶۵) :۷۹-۱۰۱
رضوانی، محمدرضا (1390). مفاهیم و اصطلاحات برنامه‌ریزی و توسعه روستایی، انتشارات جهاد دانشگاهی: تهران
رنجبران، اکرم (1400). مروری بر مدیریت بازاریابی سبز: یک رویکرد ابعادی. دوماهنامه نگرش‌های نوین مدیریت بازرگانی، 2(3)، 1-21.
فتحی، سروش (1393). عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت و توسعه ی فضاهای شهری تهران، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی شهری، 4(10)، 143. magiran.com/p1273562
کریمی، فروغ و امیری، محمدجواد (1401). بررسی رابطه آموزش محیط‌زیست و مشارکت شهروندی در راستای ارتقاء کیفیت محیط‌زیستی شهرها،چهارمین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت محیط‌زیست،قائم شهر
لاله پور، منیژه(1396). تحلیلی بر ظرفیت نهادی- مدیریتی فضاهای شهری در ارتباط با مشارکت شهروندان در اداره شهرها (مطالعه موردی: منطقه 8 شهر تبریز)، نشریه جغرافیا و توسعه، 15(49)، 59-80.
Agúndez, J. A. P., Raux, P., Pak, M. V., Cavallo, M., & Lancelot, L. (2022). Top-level institutional policies and their implementation at regional level− A difficult equation. The example of the social acceptability of aquaculture development in Malaga, Spain. Aquaculture Reports, 25, 101227.
Ahmad, M., Peng, T., Awan, A., & Ahmed, Z. (2023). Policy framework considering resource curse, renewable energy transition, and institutional issues: Fostering sustainable development and sustainable natural resource consumption practices. Resources Policy, 86, 104173.
Angel, H. (2015). Measuring policy analytical capacity for the environment: A case for engaging new actors. Policy and Society, 34(3-4), 197-208.
Bellelli, F. S., Scarpa, R., & Aftab, A. (2023). An empirical analysis of participation in international environmental agreements. Journal of Environmental Economics and Management, 118, 102783.
Bondes, M., Kostka, G., & Rabe, W. (2024). ICT-based environmental participation in China: Same, same but digital?. Environmental Science & Policy, 154, 103688.
Canessa, C., Ait-Sidhoum, A., Wunder, S., & Sauer, J. (2024). What matters most in determining European farmers’ participation in agri-environmental measures? A systematic review of the quantitative literature. Land Use Policy, 140, 107094.
Chu, Z., Bian, C., & Yang, J. (2022). How can public participation improve environmental governance in China? A policy simulation approach with multi-player evolutionary game. Environmental Impact Assessment Review, 95, 106782.
Cicek, A., Güzel, S., Erdinc, O., & Catalao, J. P. (2021). Comprehensive survey on support policies and optimal market participation of renewable energy. Electric Power Systems Research, 201, 107522.
De La Cruz, P., Acosta, L. E., Mendoza, D., Baltazar, E. B., Ibarra, A. M. A., & Lugo, E. I. E. (2020). Indicators of well-being among indigenous peoples of the Colombian Amazon: Tensions between participation in public policy making and autonomy. Environmental and Sustainability Indicators, 7, 100044.
El-Kassar, A. N., & Singh, S. K. (2019). Green innovation and organizational performance: The influence of big data and the moderating role of management commitment and HR practices. Technological forecasting and social change, 144, 483-498.
Fan, Y., Tang, Z., & Park, S. C. (2019). Effects of community perceptions and institutional capacity on smallholder farmers’ responses to water scarcity: Evidence from arid northwestern China. Sustainability, 11(2), 483.
Gamo, B. R., & Park, D. B. (2022). Community capacity influencing community participation: Evidence from Ethiopia. World Development Perspectives, 27, 100448.
Guridi, J. A., Pertuze, J. A., & Pfotenhauer, S. M. (2020). Natural laboratories as policy instruments for technological learning and institutional capacity building: The case of Chile's astronomy cluster. Research policy, 49(2), 103899.
Jeronen, E. (2020). Sustainable development. In Encyclopedia of Sustainable Management (pp. 1-7). Cham: Springer International Publishing.
Keenan, K. (2024). The transportation policy elite and their ladder of citizen participation: Problems and prospects around communication methods in New Jersey. Cities, 145, 104732.
Lee-Geiller, S. (2024). Technology married to good governance and diversity: Explaining e-participation preparedness in government. Technological Forecasting and Social Change, 201, 123218.
Li, W., Wright, P. M., Rukavina, P. B., & Pickering, M. (2008). Measuring students’ perceptions of personal and social responsibility and the relationship to intrinsic motivation in urban physical education. Journal of teaching in Physical Education, 27(2), 167-178.
Mahmoud, T. O. (2018). Impact of green marketing mix on purchase intention. International Journal of Advanced and applied sciences, 5(2), 127-135.
Mehraj, D., & Qureshi, I. H. (2020). Determinants of green marketing mix in developing economies: Conceptualisation and scale validation approach. Business Strategy & Development, 3(4), 522-530.
Mutti, S. M., Jourdain, D., Karuaihe, S. T., Lundhede, T. H., & Mungatana, E. D. (2023). Policies to reduce local participation in illegal hunting: The case of Kafue National Park in Zambia. Ecological Economics, 207, 107762.
Nieto-Romero, M., Parra, C., & Bock, B. (2021). Re-building historical commons: How formal institutions affect participation in community forests in Galicia, Spain. Ecological Economics, 188, 107112.
Okoli, C., & Schabram, K. (2015). A guide to conducting a systematic literature review of information systems research.
Pandeya, G. P., & Shrestha, S. K. (2016). Does citizen participation improve local planning? An empirical analysis of stakeholders’ perceptions in Nepal. Journal of South Asian Development, 11(3), 276-304.
Ramezani, S., Nastaran, M., Nooraie, H., & Otsuki, K. (2023). The role of the institutional environment in land use planning in Iran: A conceptual framework. Land Use Policy, 135, 106942.
Sharma, A. P. (2021). Consumers’ purchase behaviour and green marketing: A synthesis, review and agenda. International Journal of Consumer Studies, 45(6), 1217-1238.
Teladia, A., & van der Windt, H. (2024). Citizen participation gaps and challenges in the heating transition: Learning from Dutch community initiatives. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 189, 113975.
Vilkaite-Vaitone, N., & Skackauskiene, I. (2020). Factors affecting implementation of green marketing orientation. In SHS Web of Conferences (Vol. 74, p. 01036). EDP Sciences.
Wainaina, G. K., Truffer, B., & Lüthi, C. (2022). The role of institutional logics during participation in urban processes and projects: Insights from a comparative analysis of upgrading fifteen informal settlements in Kenya. Cities, 128, 103799.
Wang, Y., Zhang, R., Zhao, Y., & Li, C. (2023). A public participation approach in the environmental governance of industrial parks. Environmental Impact Assessment Review, 101, 107131.
Wang, Z., Xie, D., Yang, Y., & Liu, Y. (2024). A process-based evaluation framework for environmental impacts of policy making. Environmental Impact Assessment Review, 104, 107351.
Yeşiltaş, M., Gürlek, M., & Kenar, G. (2022). Organizational green culture and green employee behavior: Differences between green and non-green hotels. Journal of Cleaner Production, 343, 131051.
Zhang, Y., Hu, N., Yao, L., Zhu, Y., & Ma, Y. (2023). The role of social network embeddedness and collective efficacy in encouraging farmers’ participation in water environmental management. Journal of Environmental Management, 340, 117959.
Zhang, Z., Liu, Q., Chen, Y., Shao, S., & Tang, Y. (2023). The evolution of central environmental protection inspection policy attention in China: An investigation based on inspection reports. Chinese Journal of Population, Resources and Environment, 21(4), 203-211.
