فراگيري مالي و رشد اقتصادی؛ تحليل بين كشوري
الموضوعات :
اکرم قریشوندی ابراک
1
(
دانشجوی دکتری اقتصاد، واحد فیروزکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزکوه، ایران، ghoreyshvandia@gmail.com
)
صالح قویدل
2
(
دانشیار اقتصاد، واحد فیروزکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزکوه، ایران (نویسنده مسئول)، salehghavidel421@gmail.com
)
مسعود صوفی مجیدپور
3
(
استادیار اقتصاد، واحد فیروزکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزکوه، ایران، masoodsoufi@gmail.com
)
الکلمات المفتاحية: فراگيري مالي , رشد اقتصادی, کشورهای با درآمد بالا, کوانتایل, محیط کلان,
ملخص المقالة :
فراگيري مالي از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی است .هدف این مقاله ارزیابی اثر فراگيري مالي بر رشد اقتصادی در کشورهای با درآمد بالا (59 کشور) در دوره 2021-2004 با استفاده از روش پنل دیتاست. در این مطالعه فراگيري مالي از سه بعد نفوذ بانکی، در دسترس بودن خدمات بانکی و استفاده از خدمات مالی اندازه‌گیری میشود. این ابعاد نتایج بهتری برای درک رابطه فراگيري مالی - رشد اقتصادی ارائه میدهد. بر حسب سنجه‌های فراگيري، تفاوت معناداری در میان کشورها وجود دارد. با وجود این از نظر محیط کلان اقتصادی از شرایط مطلوب برخوردارند. یافته‌ها نشان میدهد همگرایی اندک در میان کشورها وجود دارد. همچنین، برخی ابعاد فراگيري مالي بر رشد اقتصادی اثر مثبت دارند. در این راستا، ضریب نفوذ دسترسی به بانک و تسهیلات پیامد مثبت دارند. ولی ضریب نفوذ دستگاه خودپرداز و تعمیق مالی اثر منفی داشته‌اند. محیط کلان اقتصادی (سرمایه، نرخ تورم، نرخ بیکاری، باز بودن اقتصاد) چشم‌انداز مثبت زندگی (امید به زندگی) و روند جمعیتی (نرخ رشد جمعیت) از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی این کشورها هستند. بهره¬برداری از ابزارهای جدید بانکداری مانند اینترنت بانک و همراه بانک برای گسترش فراگيري مالي به-ویژه در مناطق کم برخوردار، ارائه خدمات متنوع از طریق شعب، گسترش بانکداری خرد، بهرهبرداری از اپلیکشن‌های ساده و متناسب با توانمندی‌های مردم نقش کانونی در توسعه و تعمیق فراگيري مالي به همراه رشد اقتصادی خواهند داشت.
- - بالونژادنوری, روزبه و شجری, شقایق (1400). بررسی رابطه علیت میان رشد اقتصادی و فراگيري مالي : کاربردی از روش علیت بوت‌استرپ، فصلنامه نظریه های کاربردی اقتصاد، 8(4)، 252-225.
- رضازاده, علی, مریدیان, علی، هواس بیگی, فاطمه (1402). تاثیر شمول مالي بر رشد اقتصادی در کشورهای منطقه منا با تاکید بر نقش اقتصاد سایه، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 14(53)، 76-53.
- Afonso, A., & Blanco Arana, C. (2018). Financial development and economic growth: A study for OECD countries in the context of crisis. REM Working Paper, 46-2018.
- Akinrinola, O. O., & Folorunso, O. (2022). Evaluation of the nexus between financial inclusion and economic growth in Nigeria (1980-2020). European Journal of Accounting, Auditing and Finance Research, 10(7), 1–16.
- Ali, S., Yusop, Z., Kaliappan, S. R., Chin, L., & Nazar, R. (2021a). Impact of Aniruddh, S., & Kumar, R. (2021). A cross country study of financial inclusion and economic development with special emphasis on India. Indian Journal of Economics and Development, 17(1), 11–24.
- Anand S., Kodan K., and Kuldip S. C. (2012). A Theoretical and Quantitative Analysis of Financial Inclusion and Economic Growth. Management and Labour Studies 2:103-133.
- Arvidsson, N. (2019). The future of cash in Sweden. In Building a cashless society (pp. 75–84). Cham: Springer.
- Balounejad Nouri, R., & Shajari, S. (2022). Investigating the causality between economic growth and financial inclusion: An application of bootstrap panel granger causality test. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 8(4), 225-252. doi: 10.22034/ecoj.2022.49311.2985(in Persian)
- Barajas, A., Chami, R., & Seyed Reza, Y. (2016). The finance and growth nexus re-examined: Do all countries benefit equally? Journal of Banking and Financial Economics, 1(5), 5–38.
- Bayar, Y., & Gavriletea, M. (2018). Financial inclusion and economic growth: Evidence from transition economies of European Union. Journal of International finance and Economics, 18(2), 95–100.
- Beck T., Demirguc-Kunt A., and Peria M S M. (2007). Reaching out: Access to and use of banking services across countries. Journal of Financial Economics, 85, 234-266.
- Beck, T., Demirguc-Kunt, A., Levine, R., (2007). Finance, inequality and the poor. Journal of Economic Growth 12, 27–49.
- Bjork, G., C. (1999). The way it worked and why it won’t: structural change and the slowdown of US economic growth. Greenwood Publishing Group.
- Chen, Y., & Sivakumar, V. (2021). Investigation of finance industry on risk awareness model and digital economic growth. Annals of Operations Research, 30(2), 1–22.
- Dahlman, C., Mealy, S., & Wermelinger, M. (2016). Harnessing the digital economy for developing countries. OECD Development Centre Working Papers, 334.
- Donou-Adonsou, F., & Sylwester, K. (2016). Financial development and poverty reduction in developing countries: New evidence from banks and microfinance institutions. Review of Development Finance, 6(1), 82–90.
- Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics: From Cross-Sectional Data to Spatial Panels. Springer Berlin Heidelberg
- Emara, N., Zhang, X., & Liu, S. (2019). Economic growth and financial stability in MENA countries: Does exporting oil matter? MPRA Paper no.99312.
- Galor, O., Zeira, J. (1993). Income distribution and macroeconomics. The Review of Economic Studies, 60, 35-52.
- Honohan P. (2004). Financial Development, Growth and Poverty: How close are the links? World Bank Policy Research Working Paper 3203:1-31.
- Huang, R., Kale, S., Paramati, S. R., & Taghizadeh-Hesary, F. (2021). Thenexus between financial inclusion and economic development: Comparison of old and new EU member countries. Economic Analysis and Policy, 69, 1–15.
- Kim, D. W., & Yu, J. S. (2018).Financial inclusion and economic growth in OIC countries. Research in International Business and Finance, 43, 1-14.
- Kim, D. W., Yu, J. S., & Hassan, M. K. (2018). Financial inclusion and economic growth in OIC countries. Research in International Business and Finance, 43, 1–14.
- Kim, D.W., Yu, J.S., Hassan, M.K. (2018). Financial inclusion and economic growth in OIC countries. Research in International Business and Finance, 43, 1–14.
- Kim, J. H. (2016). A study on the effect of financial inclusion on the relationship between income inequality and economic growth. Emerging Markets Finance and Trade, 52(2), 498–512.
- King, R.G., Levine, R. (1993). Finance and growth: Schumpeter might be right. The Quarterly Journal of Economics, 108(3), 717–737.
- Kremer, S., Bick, A., Nautz, D. (2013). Inflation and growth: New evidence from a dynamic panel threshold analysis. Empirical Economics, 44 (2), 861–878.
- Mankiw, N. G. (2012). Principles of Macroeconomics. South-western Cengage Learning, 157-158.
- Mankiw, N.G., 2012. Principle of Macroeconomics. South-Western Cengage Learning.
- Mishra S., & Nathan H. S. (2014). Measuring HDI – The Old, the New and the Elegant: Implications for Multidimensional Development and Social Inclusiveness. ASIA Research Center Working Paper, 63.
- Mitchell, K., Scott, R.H. (2019). Public revenue, financial inclusion and value-added tax in Argentina. In: Pesos or plastic? pp. 33–58.
- Mohan, R. (2006). Economic growth, financial deepening and financial inclusion. Reserve Bank of India Bulletin, 130(6), 70–80.
- Molyneux, J. M., & Matheson, H. S. (2022). Financial role of insurance on economic development in Denmark. Journal of Finance and Accounting, 6(1), 1–9.
- Moran, P. A. P. (1950). Note on Continuous Stochastic Phenomena. Biometrika, 37(1), 17-23.
- Myovella G., Karacukaa M., & Justus, H. (2020). Digitalization and economic growth: A comparative analysis of Sub-Saharan Africa and OECD economies. Telecommunications Policy, 44(2), 101586.
- Myrdal, G. (1957). Economic Theory of Underdeveloped Regions. London: Gerard Dicksworth
- Narain, K., Bhattu-Babajee, R., Gopy-Ramdhany, N., & Seetanah, B. (2022). Assessing the impact of financial inclusion on economic growth: A comparative analysis between lower middle-income countries and upper middle-income countries. Business and Management Review, 13(1), 69–84.
- Nguyen, P. T. (2022). The impact of banking sector development on economic growth: The case of Vietnam's transitional economy. Journal of Risk and Financial Management, 15(8), 22–40, 358.
- Nizam, R., Karim, A. Z., Rahman, A. A., Sarmidi, T. (2020). Financial inclusiveness and economic growth: new evidence using a threshold regression analysis. Economic Research-Ekonomska Istraˇzivanja, 33 (1), 1465–1484.
- Ozili, P.K. (2020). Financial inclusion research around the world. A review. Forum for Social Economics 1–23.
- Patron, P., & Pekhalskii, D. I. (2021). Financial inclusion as a factor of economic growth in the United States and other developed countries. USA & Canada: Economics-Politics-Culture, 10(2), 22–42.
- Pradhan, R. P., Arvin, M. B., Nair, M., & Bennett, S. E. (2017). Venture capital investment, financial development, and economic growth: The case of european single market countries. Venture Capital, 19(4), 313–333.
- Qureshi, M. A., Qureshi, J. A., Ahmed, A., Qaiser, S., Ali, R., & Sharif, A. (2020). The dynamic relationship between technology innovation and human development in technologically advanced countries: Fresh insights from quantiles-on-quantile approach. Social Indicators Research, 152(2), 555–580.
- Rezazadeh, A., moridian, A., & havasbeigi, F. (2023). Financial inclusion and economic growth in MENA countries: the role of the shadow economy. Economic Growth and Development Research, 14(53), 53-76. doi: 10.30473/egdr.2023.67018.6677 (in Persian)
- Sahay, M. R., Cihak, M., NDiaye, M. P., Barajas, M. A., Mitra, M. S., Kyobe, M. A., & Yousefi, M. R. (2015). Financial inclusion: Can it meetmultiple macroeconomic goals? International Monetary Fund.
- Saleem, R., Nasreen, S., & Azam, S. (2022). Role of financial inclusion and export diversification in determining green growth: Evidence from SAARC economies. Environmental Science and Pollution Research, 10(2), 1–14.
- Sarma, M. (2015). Measuring Financial Inclusion. Economics Bulletin, 35, 604-611.
- Sarma, M., & Pais J. (2011). Financial inclusion and development. Journal of Development, 23, 613-628.
- Sethi, D., & Acharya, D. (2018). Financial inclusion and economic growth linkage: Some cross country evidence. Journal of Financial Economic Policy, 20(3), 50–65.
- Sethi, T., Acharya, A. (2018). Financial inclusion and economic growth linkage: some cross country evidence. Journal of Financial Economic Policy, 10(3), 369–385.
- Sharma, D. (2016). Nexus between financial inclusion and economic growth: Evidence from the emerging Indian economy. Journal of Financial Economic Policy, 30(2), 45–56.
- Sim, N., & Zhou, H. (2015). Oil prices, US stock return, and the dependence between their quantiles. Journal of Banking & Finance, 55, 1–8.
- Shena, Y., Wenxiu, H., & Hueng, C. J. (2020). Digital financial inclusion and economic growth: A cross-country study international conference on identification, information and knowledge in the internet of things. Procedia Computer Science, 187 (2021), 218–223.
- Sukmana, R., & Ibrahim, M. H. (2018). Financial access and inequality: A quantile assessment. International Journal of Economics and Management, 12(2), 551–557.
- Sukmana, R., & Ibrahim, M.H. (2018). Financial access and inequality: A Quantile Assessment. International Journal of Economics and Management, 12, 551–557.
- UFA, Overview. (2020). Universal Financial Access by 2020. The World Bank.
- Usman, M., Makhdum, M. S. A., & Kousar, R. (2021). Does financial inclusion, renewable and non-renewable energy utilization accelerate ecological footprints and economic growth? Fresh evidence from 15 highest emitting countries. Sustainable Cities and Society, 65, Article 102590.
- Van, L.T.H., Vo, A.T., Nguyen, N.T., & Vo, D.H. (2019). Financial inclusion and economic growth: an international evidence. Emerging Markets Finance and Trade, 1–25.
- World Bank. (2018). Financial inclusion, global financial development report, Washington.
- Xiao, Z. (2009). Quantile cointegrating regression. Journal of Econometrics, 150(2), 248–260.
- Yorulmaz, R. (2018). An analysis of constructing global financial inclusion indices. Borsa Istanbul Review 18:248-258.
- Zelany, M. (1974). A concept of compromise solutions and the method of the displaced ideal. Computers and Operations Research, 1(4), 479– 496.
Economic Modeling https://sanad.iau.ir/journal/eco |
The impact of financial inclusion on economic growth:
A cross-country analysis
Akram Ghoreyshvandi Abrak1
, Saleh Ghavidel Doostkoui2,
Masoud Soufi Majidpour3
DOI: | |
Abstract Financial inclusion is a key driver of economic growth. This study evaluates its effect on economic growth in 59 high-income countries from 2004 to 2021, using panel data and quantile methods. Financial inclusion is measured through banking penetration, availability of banking services, and usage of financial services. The results reveal significant differences among countries, generally enjoying favorable macroeconomic conditions, and indicate slight convergence among them. Positive impacts on economic growth were observed from bank and facility penetration, while ATM penetration and financial deepening showed negative effects. Influential factors include capital, inflation rate, unemployment rate, economic openness, life expectancy, and population growth. The impact of financial inclusion is more pronounced in lower-income countries. Expanding financial inclusion through the Internet and mobile banking, especially in less privileged areas, and enhancing microfinance and user-friendly applications, are pivotal for economic growth. | Received: 01/08/2023
Accepted: 23/05/2024
Keywords: Economic Growth, Financial Inclusion, High-Income Countries
JEL Classification: O16,P34, O47 |
1. Literature Review
Financial inclusion presents a socio-economic challenge for policymakers, markets, and financial institutions, aiming to ensure that individuals have access to formal financial services. It is inherently linked to financial development, fostering economic growth and enhancing the financial sector by providing essential financial services. Financial inclusion influences economic activities by increasing the number of individuals accessing services such as online transactions, commercial bank accounts, ATMs, and Internet transactions. There are two primary reasons for improving financial inclusion. Firstly, financial exclusion can hinder economic growth due to the lack of financial infrastructure. Secondly, policymakers recognize that financial inclusion can stimulate growth by reducing poverty.
2. Methodology
In this research, the panel data method was utilized to evaluate the impact of financial inclusion on economic growth in high-income countries (59 countries) during the time period 2002-2022.
3. Analysis and Discussion
Based on the descriptive data presented, significant differences among these countries are observed. The status of these countries can be described as follows:
Two criteria were used to assess banking penetration. The percentage of adults with accounts in financial institutions or mobile phone service recipients and the percentage of adults with deposits in commercial banks. Based on the first indicator, 88.6% of adults have accounts in financial institutions. The range of this metric is highly scattered and covers 23.5 to 100%. The standard deviation of this index is 15.1%. This data is not available for most countries; therefore, the total observations are 177. Based on the second indicator, on average, 1224.2 out of every 1000 adults have a bank account (some have more than one account). The maximum value of this metric is 2714.2, which is ten times higher than the minimum value (277.2 individuals). Thus, as expected, there is a significant dispersion of this metric among countries, with a deviation of 491.1. The quality of access to this data is better than the first indicator and is equal to 252.
For the second dimension of financial inclusion, the coefficient of access to banks and ATMs (per 100,000 people) was used. On average, there are about 31 branches per 100,000 people, with some countries having up to 242.8 branches and others as low as 4.1. The maximum coefficient is 60 times the minimum. Therefore, the coefficient of access to banks has a very high dispersion, reaching 28.5. The quality of this data in these countries is appropriate. The coefficient of access to ATMs is on average 83.9, with a range of about 34 times between the maximum (324.2) and minimum (9.6). The standard deviation of this is 51.8. Access to this data is also appropriate.
Three criteria were used for the financial services group: the ratio of financial sector credits to GDP, the ratio of bank credits to GDP, and the loan penetration coefficient. The average of the first index is 90.8%, with a significant astronomical distance between the maximum (525.6) and minimum (0.17), and a standard deviation of 66.8%. The average of the second index is 91.4, and almost the same dispersion is observed among countries as the first index. Additionally, observing the values between these two indicators shows that the most important sources of financial supply and bank credit provision are evident, with slight differences between the two indicators. The average loan penetration coefficient is 429.2, with a 23-fold difference between them.
4. Results
The results indicate slight convergence among countries, with lower-income countries experiencing greater economic growth compared to wealthier ones. Some dimensions of financial inclusion positively affect economic growth. Specifically, the penetration coefficient of access to banks and facilities shows a positive impact, while the penetration coefficient of ATMs and financial deepening exhibits a negative impact. Additionally, the macroeconomic environment (capital, inflation rate, unemployment rate, economic openness), life prospects (life expectancy), and demographic trends (population growth rate) are influential factors in the economic growth of these countries.
Funding
There is no funding support.
Declaration of Competing Interest
The author declares no conflicts of interest relevant to the content of this article.
Acknowledgments
We extend our gratitude to the journal members and anonymous reviewers for their invaluable contributions to improving the quality of this article.
[1] * Ph.D. candidate, Firuzkuh branch, Islamic Azad University, Firuzkuh, Iran, ghoreyshvandia@gmail.com
[2] **Associate Professor, Firuzkuh Branch, Islamic Azad University, Firuzkuh, Iran (Corresponding Authur), salehghavidel421@gmail.com
[3] + Assistant Professor, Firuzkuh Branch, Islamic Azad University, Firuzkuh, Iran, masoodsoufi@gmail.com
How to Cite: Ghoreyshvandi Abrak A., Ghavidel Doostkoui, S. & Soufimajidpour M. The impact of financial inclusion on economic growth: A cross-country analysis. Economic Modeling, 18(65):1-20
پژوهشی
فراگیری مالي و رشد اقتصادی؛ تحليل بين كشوری
اكرم قريشوندي ابراک1، صالح قویدل دوستکویی2، مسعود صوفی مجیدپور3
| |||
تاریخ دریافت: 10/05/1402 تاریخ پذیرش: 03/03/1403
واژگان کلیدی: فراگيري مالي، رشد اقتصادی، کشورها با درآمد بالا، طبقه‌بندی JEL: O16, P34, O47
| چکیده فراگيري مالي از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی است .هدف این مقاله ارزیابی اثر فراگيري مالي بر رشد اقتصادی در کشورهای با درآمد بالا (59 کشور) در دوره 2021-2004 با استفاده از روش پنل دیتاست. در این مطالعه فراگيري مالي از سه بعد نفوذ بانکی، در دسترس بودن خدمات بانکی و استفاده از خدمات مالی اندازه‌گیری میشود. این ابعاد نتایج بهتری برای درک رابطه فراگيري مالی - رشد اقتصادی ارائه میدهد. بر حسب سنجه‌های فراگيري، تفاوت معناداری در میان کشورها وجود دارد. با وجود این از نظر محیط کلان اقتصادی از شرایط مطلوب برخوردارند. یافته‌ها نشان میدهد همگرایی اندک در میان کشورها وجود دارد. همچنین، برخی ابعاد فراگيري مالي بر رشد اقتصادی اثر مثبت دارند. در این راستا، ضریب نفوذ دسترسی به بانک و تسهیلات پیامد مثبت دارند. ولی ضریب نفوذ دستگاه خودپرداز و تعمیق مالی اثر منفی داشته‌اند. محیط کلان اقتصادی (سرمایه، نرخ تورم، نرخ بیکاری، باز بودن اقتصاد) چشم‌انداز مثبت زندگی (امید به زندگی) و روند جمعیتی (نرخ رشد جمعیت) از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی این کشورها هستند. بهرهبرداری از ابزارهای جدید بانکداری مانند اینترنت بانک و همراه بانک برای گسترش فراگيري مالي بهویژه در مناطق کم برخوردار، ارائه خدمات متنوع از طریق شعب، گسترش بانکداری خرد، بهرهبرداری از اپلیکشن‌های ساده و متناسب با توانمندی‌های مردم نقش کانونی در توسعه و تعمیق فراگيري مالي به همراه رشد اقتصادی خواهند داشت.
| ||
1. مقدمه
فراگيري مالي چالشی اجتماعی-اقتصادی برای سیاستگذاران،با زارها و مؤسسات مالی است تا اطمینان حاصل شود که افراد از دسترسی به خدمات مالی رسمی بهره‌مند می‌شوند. بهنظر میرسد که فراگيري مالي باعث رشد اقتصادی میشود و مصرف و هزینه‌های افراد، خانواده‌ها یا شرکت‌ها را تضمین میکند، بهویژه در کشورهای کم‌درآمد. با اینحال، بانک جهانی (2018) گزارش داده است که نزدیک به یک‌سوم بزرگسالان ازنظر مالی کنار گذاشته شده‌اند، زیرا در سیستم مالی رسمی حساب بانکی ندارند. علاوهبر این، حتی با وجود افزایش فراگيري مالي در سطح جهانی، هنوز حدود 31 درصد از بزرگسالان (7/1 میلیارد بزرگسال) در سراسر جهان وجود دارند که نمی‌توانند به یک حساب تراکنش اولیه دسترسی داشته باشند (یو اف ای4، 2020).
برخی مطالعات، فراگيري مالي را از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی دانستهاند. یافتههای تجربی ستی و آچاریا5 (2018) رابطه مثبت و بلندمدت بین فراگيري مالي و رشد اقتصادی در 31 کشور را نشان داد. آزمون علیت پنل دیتای آنها یک علیت دوسویه بین فراگيري مالي و رشد اقتصادی را نشان داد .وان و همکاران6 (2019) دریافتهاند که استفاده از تکنیک پانل اقتصادسنجی از رابطه مثبت بین فراگيري مالي و رشد اقتصادی پشتیبانی میکند.
میچل و اسکات7 (2019) تجزیه و تحلیل کردهاند که چگونه دولت آرژانتین از فراگيري مالي برای ایجاد درآمد عمومی قابلتوجه در مالیات استفاده میکند. دولت از این تسهیلات برای جذب افراد بیشتری به سیستم بانکی رسمی استفاده کرد. با مصرف بیشتر در بازارهای رسمی، مصرف‌کنندگان تمایل به استفاده از پول نقد کمتری داشتند و با استفاده از کارت اعتباری بدهی خود را افزایش دادهاند که دولت می‌توانست بهطور مؤثر مالیات بر آن را اعمال کند. اوزیلی8 (2020) نشان میدهد که فراگيري مالي پیامدهای مهمی در پی دارد. در شرایط اقتصادی خوب، کشورهایی که فراگيري مالي بیشتری دارند، تمایل دارند سطوح بالاتری از واسطه‌گری مالی و فعالیتهای اقتصادی محلی را تجربه کنند که بر اقتصاد تأثیر مثبت می‌گذارد. سوکمانا و ابراهیم (2018) شواهدی یافتند که فراگيري مالي تنها زمانی به‌عنوان یک عامل کاهش‌دهنده نابرابری عمل میکند که نابرابری درآمد یک کشور کم باشد. مطالعات اخیر نظام و همکاران (2020) با استفاده از داده‌های مقطعی، یک رابطه غیریکنواخت بین نقش فراگیری مالی و رشد اقتصادی پیدا کرد. یافتههای اصلی آنها یک اثر آستانه‌ای از رابطه فراگيري مالی-رشد اقتصادی را نشان داد، به این معنا که فراگیری مالی رابطه مثبت غیریکنواختی با رشد اقتصادی دارد.
هدف این مقاله، ارزیابی آثار فراگيري مالي بر رشد اقتصادی در کشورهای با درآمد بالا (برمبنای طبقه‌بندی بانک جهانی) است. این پرسش مطرح است که آیا فراگيري مالي همچنان به بهبود رشد اقتصادی در این کشورها کمک میکند؟ آیا پیامدهای آن متوقف شده است؟ کشورهای با درآمد بالا از درآمد سرانه بالایی برخوردارند و از شرایط باثبات کلان اقتصادی بهره می‌برند. افزون بر این، فراگيري مالي در این کشورها در مقیاس وسیع گسترش پیدا کرده و از ضریب نفوذ بالای خدمات بانکی در میان فعالان اقتصادی برخوردارند. این مقالعه فراگيري مالي را در سه بعد اندازه‌گیری میکند که عباتند از: نفوذ بانکی، در دسترس بودن خدمات بانکی، و استفاده از خدمات مالی. این معیارها می‌تواند بهترین راه برای نشان دادن سطح فراگیری مالی در سراسر کشورها باشد و نتایج تخمینی را برای درک بیشتر رابطه فراگيري مالي-رشد اقتصادی ارائه دهند. برای پاسخ به این سوالات از روش‌های پنل دیتا استفاده میشود. حتی در میان این کشورها نیز پراکندگی سنجه‌ها بالاست بنابراین از روش کوانتایل نیز برای ارزیابی مجدد بهرهبرداری خواهد شد. این مقاله از نظر پوشش ابعاد وسیع فراگيري مالي، در نظر گرفتن شرایط کلان اقتصادی کشورها و مرور ادبیات بهروز دارای نوآوری است.
سازمان‌دهی این مقاله به این شرح است. مقاله پنج بخش دارد. پس از مقدمه، بخش دوم به ادبيات فراگيري مالي و رشد اقتصادی می‌پردازد. بخش سوم عبارت است از تصریح مدل و معرفی متغیرها، بخش چهارم به واقعیت‌های فراگيري مالي و محیط کلان اقتصادی و نتایج تجربی اختصاص دارد و بخش پایانی، خلاصه و نتیجه‌گیری مقاله است.
2. مروری بر ادبیات
فراگيري مالي ذاتاً با توسعه مالی مرتبط است، زیرا باعث رشد اقتصادی و توسعه بخش مالی میشود و بهشدت به ارائه خدمات مالی وابسته است (انیرود و کومار9، 2021؛ عثمان، مخدوم و کوثر10، 2021). فراگيري مالي فعالیتهای مالی را هدایت می کند که به تعداد افرادی که به خدمات مالی مانند تراکنشهای آنلاین، حسابهای بانکی تجاری، دستگاه خودپرداز و تراکنشهای اینترنتی دسترسی دارند بستگی دارد (سالم، نسرین و اعظم11، 2022). دو دلیل کلیدی برای بهبود فراگيري مالي وجود دارد. نخست، محرومیت مالی ممکن است رشد اقتصادی را بهدلیل فقدان زیرساخت مالی به خطر بیندازد. دوم، سیاستگذاران دریافتهاند که فراگيري مالي می‌تواند با کاهش فقر، رشد را تقویت کند (آکینرینولا و فولورونسو12، 2022؛ ناراین و همکاران13، 2022).
(اناند و همکاران14، 2012؛ بک و همکاران15، 2007؛ سارما و پیس16، 2007). گالور و زیرا17 (1993) و هونوهان18 (2004) معتقدند که توسعه فراگيري مالي به این معناست که همه شرکت کنندگان در سیستم اقتصادی دسترسی آسانی به خدمات مالی رسمی مانند سپردههای بانکی، اعتبار و بیمه دارند) گالور و زیرا، 1993؛ هونوهان، 2004). دالمن و همکاران19 (2016) اشاره میکنند که اقتصاد دیجیتال باعث رشد و بهرهوری میشود و از توسعه فراگیر حمایت میکند. ماولا و همکاران20 (2020) ثابت کردند که دیجیتالی شدن بهطور مثبت به رشد اقتصادی در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه کمک کرده است. فراگيري مالي دیجیتال ترکیبی از فناوری دیجیتال و مالی فراگیر است (ماولا و همکاران 2020). بنابراین فراگيري مالي دیجیتال با رشد اقتصادی رابطه مثبت دارد. در ادبیات رشد اقتصادی بین کشورها یا مناطق، متغیرهای رشد اقتصادی نه تنها به فراگيري مالي بلکه به سطح درآمد اولیه، رشد جمعیت، ساختار بازار کار، تشکیل سرمایه نیز وابسته هستند. شن و همکاران21 (2020) دریافتهاند فراگيري مالي دیجیتال و آثار سرریز همسایگی بر رشد اقتصادی در 105 کشور موثر بوده است.
ابتکار دسترسی مالی جهانی که توسط بانک جهانی در سال 2000 راه اندازی شد بر فراگيري مالي تمرکز دارد. در سال 2016، فراگيري مالي ابزار شتاب برای 7 مورد از 17 هدف توسعه پایدار تعیین شد. فراگيري مالي نه تنها برای مصرف کنندگان، بلکه برای ارائهدهندگان خدمات مالی نیز سودمند است (آکینرینولا، فرنسو22، 2022 و سالیم و همکاران، 2022). این یک مجرای حیاتی برای بهدست آوردن سرمایه مورد نیاز برای ارائه آموزش اولیه، بهداشت و کالاهای مصرفی است (سهی و آچریا23، 2018). با اینحال، زمانی که افراد بیشتری وارد بخش مالی شوند، بهدلیل فعالیتهای تجاری سریع و تکامل تسهیلات اعتباری جدید، که طیف متنوعی از محصولات مالی را ممکن می‌سازد، این بخش پایدارتر میشود، زیرا موسسات مالی بهدنبال رشد درآمد پایدار هستند (سهی و آچریا، 2018).
این مطالعه به ادبیات در بسیاری از زمینهها کمک میکند. در سالهای اخیر، مطالعات زیادی در مورد ارتباط بین فراگيري مالي و رشد اقتصادی انجام شده است (آکینرینولا و فولورونسو، 2022؛ آنیریدو و کومار، 2021؛ ناراین و همکاران، 2022؛ سالیم و همکاران، 2022؛ سهی و آچاریا، 2018؛ عثمان و همکاران، 2021). بهدلیل یافتههای متناقض در ادبیات، بحث در مورد ارتباط این دو واقعه حل نشده باقی مانده است. با اینحال، بخش عمدهای از تحقیقات تجربی نشان میدهد که فراگيري مالي در توسعه یک سیستم مالی با ساختار و قدرتمند، که رشد را تقویت میکند، حیاتی است.
بهطور مشابه، پرادان و همکاران24 (2017) نقش امیدوارکننده نفوذ بازار بیمه را در ترویج رشد در میان کشورهای جنوب شرقی آسیا تایید میکنند آنها علیت دو طرفه بین بازار بیمه و رشد را شناسایی کردهاند. کیم، یو و حسن25 (2018) با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته لحظه‌ها تأثیر مثبت فراگيري مالي بر رشد را در 55 کشور عضو سازمان همکاری اسلامی برای دوره 1991 تا 2015 بررسی کردند. علاوهبر این، امارا ، ژانگ و لیو26 (2019) رابطه بین ثبات مالی و رشد را برای 19 کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا با استفاده از داده های سال 1990 تا 2014 بررسی کردهاند. آنها با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته نشان میدهند که ثبات مالی بخش مهمی از تقویت رشد اقتصادی است.
با توجه به یافتههای چن و سیواکومار27 (2021)، گسترش بخش بانکی نه تنها به فعالیتهای تجاری، بلکه به رشد اقتصادی نیز کمک میکند. به طور مشابه، بایر و گاوریلت28 (2018)، آفونسو و بلانکو آرنا29 (2018)، پترون و پکهالسکی30 (2021) دریافتهاند که فراگيري مالي بهترتیب به رشد اقتصادی اتحادیه اروپا، کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه و کشورهای توسعهیافته کمک کرده است.
مطالعه دیگری مولینکس و متسون31 (2022) نشان دادهاند که فراگيري مالي بیمه باعث تقویت رشد اقتصادی در دانمارک شده است. هوانگ و همکاران32 (2021) پیوند فراگيري مالي و رشد اقتصادی را در 27 اقتصاد اتحادیه اروپا در دوره زمانی 1995 تا 2015 ارزیابی کردند. آنها دریافتند که اثر تعمیق مالی، دسترسی، کارایی و توسعه عمومی بر رشد اقتصادی بهطور قابلتوجهی مثبت است. انیرود و کومار (2021)، عثمان و همکاران (2022)، سلیم و همکاران (2022)، آکینرینولا و فولورونسو (2022)، و ناراین و همکاران و همکاران (2022) مشاهده کردند که فراگيري مالي، رشد اقتصادی را در کشورهای مختلف بهبود میبخشد.
اگرچه چندین مطالعه تجربی از این ایده حمایت میکنند که فراگيري مالي ، رشد اقتصادی را افزایش میدهد، این فرضیه ممکن است همیشه برقرار نباشد. سیستم مالی ضعیف، ابزارهای مالی ناکارآمد و سیاست مالی ناکافی برخی از موانع پیش روی رشد اقتصادی هستند. به گفته باراجاس، چمی و سیدرضا33 (1395)، تأثیر مثبت فراگيري مالي بر رشد اقتصادی در همه سیستم های اقتصادی ایجاد نمی‌شود.
از این نظر مطالعات کمی رابطهای منفی بین فراگيري مالي با رشد پیدا کردهاند. به گفته ساهای و همکاران34 (2015) افزایش دسترسی مالی توسط شرکت‌ها و افراد، رشد اقتصادی را تا یک آستانه خاص افزایش میدهد، پس از آن تأثیر آن در برخی از اقتصادهای پیشرفته منفی میشود. بهطور مشابه، دونوآدونسو و سیلوستر35 (2016) و سوکمانا و ابراهیم36 (2018) پیوند مالی-فقر را ارزیابی میکنند و مشاهده کردهاند که فراگيري مالي فقر را کاهش نمی‌دهد.
بالونژاد و شجری (1400) رابطه علّیت میان دو متغیر رشد اقتصادی و فراگيري مالي را برای کشورهای عضو اکو بررسی کردهاند آزمون علیت گرنجر بوت‌استرپ، نشان میدهد که در ایران رابطهای دوسویه میان رشد اقتصادی و فراگيري مالي برقرار است. در آذربایجان، جهت علّیت از سمت رشد اقتصادی به فراگيري مالي است درحالی که در کشورهای افغانستان، قزاقستان و ترکیه فراگيري مالي علت رشد اقتصادی است. رضازاده و همکاران (1402) تأثیر فراگيري مالي و اندازه اقتصاد سایه بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه منا را در دوره 2018-2008 ارزیابی کردهاند. نتایج حاصل از برآورد مدل پانل فضایی نشان میدهد که فراگيري مالي تأثیری مثبت بر رشد اقتصادی دارد و نتیجه گرفته‌اند افزایش نفوذ بانکی، در دسترس بودن مراکز بانکی و نفوذ جغرافیایی می‌تواند رشد اقتصادی را در بلندمدت تقویت کند.
مدل تجربی مورداستفاده براساس کینگ و لوین37 (1993)، بک، دمیرگوچ-کانت و لوین38 (2007) و کیم و همکاران39 (2018) و عبدالکریم و همکاران (2021) است که پیوندهای تجربی بین مالی و رشد با استفاده از داده‌های پانل خطی تعیین می‌شوند.
(1) 
این معادله با در نظر گرفتن آثارخاص کشورها و زمان به معادله (4-2) تبدیل میشود.
(2) 
نرخ رشد تولید ناخالص داخلی واقعی سرانه است.
شاخص فراگيري مالي
بردار متغیرهای کنترلی که بر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سرانه واقعی تأثیر می‌گذارند. این بردار شامل متغیرهای توضیحی وقفه متغیر وابسته، نرخ تورم، نرخ رشد جمعیت، نرخ بیکاری، باز بودن تجارت، امید به زندگی و نسبت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از تولید ناخالص داخلی است.
آثار ثابت خاص کشور
آثار ثابت خاص زمان
اجزای اخلال
نماد کشور
دوره زمانی
فراگيري مالي مؤلفهای سه‌بعدی است که با هفت شاخص در نظر گرفته میشود. بعد اول ضریب نفوذ بانکی است که براساس تعداد حسابهای بانکی بهازای هر 100 نفر جمعیت بزرگسال و تعداد سپرده‌گذاران بهازای هر 1000 نفر اندازه‌گیری میشود. بعد دوم، در دسترس بودن خدمات بانکی بود که این شاخص براساس تعداد دستگاه‌های خودپرداز بهازای هر 100000 نفر و تعداد شعب بانکی بهازای هر 100000 جمعیت اندازه‌گیری میشود. درنهایت، بعد سوم استفاده از خدمات مالی است نسبت اعتبارات بانک‌های تجاری به تولید ناخالص داخلی، نسبت اعتبارات بخش مالی به تولید ناخالص داخلی و تعداد دریافت‌کنندگان در هر 1000 نفر بزرگسال سنجیده میشود.
جدول 1. ابعاد فراگيري مالي
بعد | نام | شاخص | تعریف عملیاتی |
1 | نفوذ بانکی | ضریب نفوذ حساب بانکی | نسبت افراد 15+ به جمعیت ضرب در 100 |
تعداد سپرده‌گذاران در هر 1000 نفر 15+ | |||
2 | دسترسی | ضریب نفوذ دستگاه خودپرداز و شعبه | تعداد خودپرداز در هر 100 هزار نفر 15+ |
تعداد شعبه در هر 100 نفر جمعیت 15+ | |||
3 | استفاده | ضریب نفوذ خدمات مالی | نسبت اعتبارات بخش مالی به GDP: درصد |
نسبت اعتبارات بانکی به GDP: درصد | |||
دریافت‌کنندگان وام در هر 1000 نفر 15+ |
منبع: عبدالکریم و همکاران (2022)
رگرسیون کوانتایل40 یا چندکی، یکی از روش‌های رگرسیون است. معمولاً برای برآورد پارامترهای مدل رگرسیون خطی، از کمینه‌سازی خطای مدل به روش‌های مختلف استفاده میشود. درروش OLS شیوه مدل‌سازی معادله خط رگرسیونی به‌صورت برآورد میانگین یا امید ریاضی شرطی «متغیر پاسخ41» به‌شرط مشاهدات «متغیرهای پیش‌بینی‌کننده42» که گاهی متغیرهای مستقل نیز نامیده می‌شوند، صورت می‌گیرد. در رگرسیون چندکی، به‌جای محاسبه میانگین شرطی متغیر پاسخ، از میانه یا چندک‌های شرطی متغیر پاسخ استفاده میشود. به‌هرحال رگرسیون چندکی نیز حالت توسعهیافته از رگرسیون خطی است و زمانی که شرایط اجرای رگرسیون خطی وجود نداشته باشد، می‌توان از رگرسیون چندکی استفاده کرد.
4. تصویری از واقعیت‌ها: فراگيري مالي و محیط کلان
در گروه کشورهای با درآمد بالا 59 کشور قرار دارند. همه این کشورها از داده‌های منظم فراگيري مالي برخوردار نیستند. با این وجود، بهترین گروه ازنظر دسترسی به داده‌های فراگيري مالي هستند. دوره زمانی مورد مطالعه 2022-2002 است. براساس داده‌های توصیفی که تصویر شده، تفاوت معنادار در میان این کشورها مشاهده میشود. شرح وضعیت این کشورها عبارت است از:
· دو معیار برای ارزیابی نفوذ بانکی استفاده شد. نسبت دارندگان حساب در مؤسسات مالی یا دریافت‌کنندگان خدمات تلفن همراه و درصد سپرده‌گذاران بزرگسال در بانک‌های تجاری. برمبنای سنجه اول، 6/88 درصد افراد بزرگسال دارای حساب در مؤسسات مالی هستند. دامنه این معیار بسیار پراکنده بوده و 5/23 الی 100 درصد را پوشش میدهد. انحراف معیار این شاخص 1/15 درصد است. این داده برای اغلب کشورها در دسترس نیست، بنابراین کل مشاهدات 177 است. برمبنای سنجه دوم، بهطور متوسط 2/1224 در هر 1000 بزرگسال دارای حساب بانکی هستند (برخی بیش از یک حساب دارند). مقدار بیشینه این معیار 2/2714 بوده که فاصله 10 برابری با مقدار حداقل (2/277 نفر) دارد. بنابراین طبق انتظار پراکندگی این معیار نیز در میان کشورها بسیار زیاد و برابر با 1/491 است. کیفیت دسترسی به این داده بهتر از شاخص اول است و برابر با 252 است.
· برای بعد دوم فراگيري مالي نیز از ضریب دسترسی به بانک‌ها و دستگاه‌های خودپرداز (بهازای هر 100 هزار نفر) بهرهبرداری شد. به‌طوری که بهازای هر 100 هزار نفر حدود 31 شعبه وجود دارد که این مقدار برای برخی کشورها به 8/242 و در برخی کشورها به 1/4 میرسد. مقدار حداکثر 60 برابر حداقل است. بنابراین ضریب دسترسی به بانک پراکندگی بسیار زیادی دارد و 5/28 است. کیفیت این داده در این کشورها مناسب است. ضریب دسترسی به دستگاه‌های خودپرداز از متوسط 9/83 برخوردار است که فاصله بین حداکثر (2/324) و حداقل (6/9) حدود 34 برابر است بر این مبنا انحراف معیار آن به 8/51 میرسد. دسترسی به این نیز مناسب است.
· برای گروه خدمات مالی سه معیار استفاده شد: نسبت اعتبارت بخش مالی به GDP، نسبت اعتبارات بانکی به GDP و ضریب نفوذ وام. متوسط شاخص اول 8/90 درصد است و بین حداکثر (6/525) و حداقل آن (17/0) فاصله نجومی وجود دارد و انحراف معیار آن 8/66 درصد است. متوسط شاخص دوم 4/91 و تقریباً به‌اندازه شاخص اول فاصله و پراکندگی در میان کشورها مشاهده میشود. همچنین مشاهده مقادیر بین دو معیار نشان میدهد مهمترین منبع تأمین مالی و اعطای اعتبارات بانک‌ها هستند و دو شاخص تفاوت اندکی دارند. متوسط ضریب نفوذ وام 2/429 است و فاصله 23 برابری بین آنها وجود دارد.
· متوسط رشد اقتصادی 5/1 درصد است. برخی کشورها در برخی سالهای اندک رشد بالایی داشته‌اند و تعداد انگشت‌شماری در چند سال اندک رکود شدیدی تجربه کردهاند. انحراف معیار این شاخص 7/5 درصد است.
· درآمد سرانه. متوسط درآمد سرانه حدود 33168 دلار آمریکاست که نشان میدهد این کشورها از درآمد بالایی برخوردارند. البته تفاوت زیادی در میان این گروه هست. درآمد سرانه 124418 دلاری تا درآمد 3874 دلار در این کشورها مشاهده میشود. لذا پراکندگی این معیار بیش از 20 هزار دلار است.
· نرخ رشد جمعیت. متوسط رشد جمعیت 85/0 درصد است. برخی کشورهای کوچک ثروتمند رشد بالایی در برخی سال‌ها داشته‌اند و تعدادی نرخ رشد منفی جمعیت را تجربه کردهاند.
· امید به زندگی. امید به زندگی نماگر اگر سطح سلامت و بهداشت جامعه است. متوسط این شاخص 4/78سال است. البته فاصله بین حداکثر و حداقل مقدار به 20 سال میرسد.
· نرخ تورم. اگر از برخی داده‌های پرت در برخی کشورها چشم‌پوشی شود پراکندگی زیادی براساس این معیار در میان کشورهای منتخب وجود ندارد. متوسط نرخ تورم در این کشورها مقدار مطلوب 2/3 درصد است.
· تشکیل سرمایه. متوسط این سنجه 2/24 درصد است و فاصله زیادی میان کشورها وجود دارد.
· باز بودن اقتصاد. متوسط این شاخص 3/118 درصد است. فاصله بسیار زیادی در میان کشورها وجود دارد.
· نرخ بیکاری. متوسط نرخ بیکاری 9/6 درصد است. حداکثر مقدار 5/27 و حداقل مقدار 09/0 درصد است. با این وجود متوسط نرخ بیکاری در این کشورها در مقایسه با کشورهای فقیر مناسب تلقی میشود.
جدول 2. آمار توصیفی داده‌ها: کشورهای با درآمد بالا
معیار | نماد | واحد | نوع شاخص | متوسط | حداکثر | حداقل | انحراف معیار | تعداد مشاهدات |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
دارندگان حساب در مؤسسات مالی یا دریافت خدمات با تلفن همراه | acoun | نسبت افراد 15+ به جمعیت: درصد | نفوذ بانکی
| 6/88 | 100 | 5/23 | 1/15 | 177 |
سپرده‌گذاران در بانک‌های تجاری | depo | در هر 1000 نفر (15+) | 2/1224 | 6/2714 | 2/277 | 1/491 | 252 | |
شعبات بانک‌های تجاری | bran | در هر 100000 نفر (15+) | دسترسی | 9/30 | 8/242 | 1/4 | 5/28 | 1002 |
دستگاه‌های خودپرداز | ATM | در هر 100000 نفر (15+) | دسترسی | 9/83 | 2/324 | 6/9 | 8/51 | 997 |
اعتبارات بخش مالی به بخش خصوصی | cridf | نسبت اعتبارات به GDP: درصد | خدمات مالی
| 8/90 | 6/525 | 17/0 | 8/66 | 1112 |
اعتبارات بخش بانکی به بخش خصوصی | cridb | نسبت اعتبارات بانکی به GDP: درصد | 4/91 | 7/525 | 17/0 | 9/66 | 1104 | |
وام‌گیرندگان از بانک‌های تجاری | brow | در هر 1000 بزرگسال | 2/429 | 4/11654 | 6/49 | 6/226 | 325 | |
رشد اقتصادی | g | رشد GDP واقعی سرانه: درصد | وابسته | 5/1 | 1/45 | 80- | 7/5 | 1176 |
درآمد سرانه | yper | درآمد سرانه به قیمت ثابت 2015 دلار آمریکا | همگرایی | 33168 | 124418 | 3874 | 20553 | 1235 |
نرخ رشد جمعیت | pg | درصد | کنترلی | 85/0 | 4/19 | 3/5- | 9/1 | 1239 |
امید به زندگی | lif | تعداد سال | کنترلی | 4/78 | 5/85 | 6/64 | 7/3 | 1140 |
نرخ تورم | inf | محاسبه برمبنای تعدیل‌کننده GDP: درصد | کنترلی | 2/3 | 6/174 | 6/27- | 5/7 | 1234 |
تشکیل سرمایه ناخالص | i | نسبت تشکیل سرمایه به GDP: درصد | کنترلی | 2/24 | 5/54 | 8/9 | 2/6 | 1126 |
باز بودن اقتصاد | open | نسبت تجارت به GDP: درصد | کنترلی | 3/118 | 6/442 | 5/20 | 9/76 | 1145 |
نرخ بیکاری | un | درصد | کنترلی | 9/6 | 5/27 | 09/0 | 8/3 | 1113 |
منبع: محاسبات تحقیق براساس داده‌های بانک جهانی.
با توجه به دوره زمانی 20 ساله مطالعه، ارزیابی پایایی متغیرها ضروری بهنظر میرسد. نتایج آزمون ریشه واحد براساس دو آماره LLC و IPS نشان میدهد که برخی متغیرها در سطح و برخی پس از یک‌بار تفاضل‌گیری پایا می‌شوند (جدول 3).
جدول 3. نتايج آزمون‌هاي ريشه برای متغيرهاي مدل
متغير | LLC |
|
|
|---|---|---|---|
acoun | - | - | - |
depo | 8/0 | 2/0 | I(0) |
bran | 3/4 | 8/11 | I(0) |
ATM | 9/5- | 8/0 | I(0) |
credf | 7/8- | 3/2- | I(1) |
credb | 5/8- | 9/1- | I(1) |
brow | 8/8- | 5/2- | I(1) |
g | 4/22- | 6/18- | I(1) |
yper | 5/0- | 95/0- | I(0) |
pg | 25/0- | 64/0- | I(0) |
lif | 2/9- | 9/2- | I(1) |
inf | 7/7- | 8/8- | I(1) |
i | 3/0- | 8/0- | I(0) |
open | 1/2 | 12/0 | I(0) |
un | 2/1- | 3/2- | I(0) |
منبع: محاسبات تحقيق
بدین منظور آزمون هم‌جمعی برای هریک از معادلات انجام شد که نتایج آزمون Koa نشان میدهد رابطه بلندمدت بین متغیرها در سطح اطمینان 99 درصد برقرار است. بنابراین احتمال خطای رگرسیون جعلی وجود ندارد.
قبل از برآورد مدل، همبستگی بین متغیرها بررسی شد. بین برخی متغیرها همبستگی بالایی وجود دارد. تعمیق مالی بین بخش مالی و بخش پولی دارای همبستگی 99/0 است. در برآوردها، فقط از تعمیق مالی بخش بانکی استفاده شده است. همچنین بین ضریب نفوذ بانکی (تعداد حسابهای بانکی و تعداد سپرده‌گذاران) همبستگی 62/0 مشاهده میشود. بنابراین این دو متغیر در معادلات جداگانه برآورد شده است. نکته جالب این است که بجز سه متغیر نرخ بیکاری، نرخ رشد جمعیت و امید به زندگی، سایر متغیرها با رشد اقتصادی همبستگی مثبت دارند که با مبانی نظری سازگاری دارد. البته انتظار می‌رود امید به زندگی با رشد اقتصادی همسویی داشته باشد.
نتایج آزمون‌های همگنی نشان میدهد فرض همگني ضرايب در مقابل فرض آثار ثابت در سطح خطای 1 درصد تائید نمی‌شود. همچنين آزمون هاسمن نيز نشان مي‌دهد كه مدل‌ها با آثار تصادفي در مقابل مدل با آثار ثابت تائید نمی‌شود. بنابراين روش بهينه برای برآورد مدل با آثار ثابت است.
برآوردها به روش‌های مختلف انجام شده است. هر یک از معادلات نیاز به تفسیر دارد. معادله (1) برای ارزیابی اثر ضریب نفوذ حساب بانکی و معادله (2) برای ارزیابی اثر ضریب نفوذ سپرده‌گذاران برآورد شد.. همان‌گونه که بیان شد کیفیت داده‌های دارندگان حساب بانکی، سپرده‌گذاران و وام‌گیرندگان مناسب نیست. با ورود این متغیرها تعداد مشاهدات بهشدت کمتر میشود. با این وجود نکات مفیدی در این برآورد وجود دارد. شواهد بیان میکند همگرایی اندک در میان کشورها وجود دارد و کشورهای با درآمد کمتر از رشد اقتصادی بیشتری در مقایسه با ثروتمندان برخوردارند. ضریب نفوذ بانکی (تعداد حساب بانکی) اثر مثبت، ولی ضریب نفوذ سپرده‌گذاران تأثیر منفی بر رشد اقتصادی دارند. دسترسی به شعبه اثر مثبت و دستگاه خودپرداز تأثیر منفی بر رشد دارد. نتایج در مورد خدمات بانکی متفاوت است. نسبت اعتبارات به تولید ناخالص داخلی (تعمیق مالی) اثر منفی داشته است. متغیر نسبت تسهیلات به تولید ناخالص داخلی و نسبت تأمین اعتبار بخش خصوصی توسط بانک‌های جاری به تولید ناخالص داخلی هم‌خطی شدیدی دارند و عملاً متوسط و انحراف معیار این دو نشان میدهد تفاوت اندکی وجود دارد. بنابراین در برآوردها فقط از تعمیق مالی توسط بانک‌ها استفاده شده است. با توجه به کمبود داده‌ها به این نتایج نمی‌توان اتکا کرد.
معادله (3) با کنار گذاشتن متغیرهای مسئله‌دار برآورد شده است. همگرایی در میان این کشورها وجود دارد هرچند سرعت آن اندک است. شاید دلیل این همگرایی بهدلیل شرطی بودن و همگنی براساس درآمد سرانه باشد. دسترسی به شعبات بانکی عامل مهمی در رشد اقتصادی است. اگر یک شعبه بانکی برای 100 هزار نفر فراهم شود می‌تواند 52/0 واحد درصد رشد اقتصادی را افزایش دهد. این یافته برای دستگاه‌های خودپرداز معنادار نیست. گسترش آن چندان به رشد اقتصادی کمک نمی‌کند. چگونه می‌توان این واقعه را تحلیل کرد؟ به‌طورکلی فناوری‌ها بهویژه ابزارهای بانکی از یک فرآیند s شکل پیروی میکنند بدین معنا که در مرحله معرفی با پذیرش کم و در مرحله جهش با اقبال عمومی و سپس به حالت اشباع می‌رسند. بنابراین در مرحله نخست تعداد تراکنش این دستگاه‌ها کم، در مرحله دوم بهشدت افزایش و در مرحله سوم ثابت و حتی با ورود پرداخت اینترنتی و تلفن همراه کاهش می‌یابد بنابراین این یافته‌ها نشان میدهد این دستگاه‌ها به مرحله اشباع رسیده‌اند و افزایش آنها فقط باعث کاهش تراکنش سرانه (هر دستگاه) میشود و بر تعداد تراکنش‌ها افزوده نمی‌شود بنابراین بازدهی این دستگاه‌ها منفی است. بنابراین بازده نزولی این تجهیزات قابل‌انتظار است.
تعمیق مالی تأثیر منفی بر رشد اقتصادی داشته است. این یافته‌ها نشان میدهد تراکم اعتبارات باعث کاهش بازده سرمایه‌گذاری شده است. متوسط این نسبت عدد 4/91 درصد است که نشان میدهد تقریباً برابر با تولید ناخالص داخلی اعتبارات به بخش خصوصی اعطا شده است. براساس قانون بازده نزولی، سرمایه‌گذاری اولیه از بهرهوری سرمایه بالاتری نسبت به واحد سرمایه‌گذاری بعدی برخوردارند، بنابراین در این کشورها انباشت سرمایه و بازده نزولی مشاهده میشود. این نتیجه طبق نتایج به‌دست‌آمده برای تشکیل سرمایه است. ضریب این متغیر نیز منفی و معنادار است و گویای انباشت سرمایه و نزولی بودن بازده سرمایه است. نرخ بیکاری و نرخ رشد جمعیت با پیامد منفی همراه بوده‌اند و اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته‌اند. پیامد منفی نرخ بیکاری سازگار با مبانی نظری است. جمعیت دارای آثار مثبت و منفی است بهنظر میرسد در این کشورها وجوه منفی جمعیت بیش از ابعاد مثبت آن است.
نرخ تورم بر رشد اقتصادی آثار مثبت داشته است البته باید توجه داشت متوسط نرخ تورم 2/3 درصد است و این کشورها دارای تجربه تورم شتابان و دورقمی را به‌ندرت تجربه میکنند. براساس پاره‌ای از ادبیات اقتصاد کلان، تورم ملایم فضا را برای کسب‌وکار و رشد اقتصادی فراهم میکند. باز بودن اقتصاد نیز بر رشد اقتصادی مؤثر بوده است تجارت بهمعنای بهره‌مندی از مزیت نسبی و برقراری تعاملات تجاری است و فضا را برای بهبود بهرهوری و کیک اقتصادی فراهم میکند.
امید به زندگی تأثیر مثبت بر رشد اقتصادی داشته است. متوسط امید به زندگی در این کشورها در مرز 80 سال است که جز آرزوهای سازمان ملل در هزاره سوم است. امید به زندگی بهمعنای فعال بودن طولانی‌مدت نیروی کار فعال در چرخه اقتصادی است. همچنین امید به زندگی بیشتر براساس الگوی ادوار زندگی نظریه مصرف، می‌تواند در دوره میانسالی، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بیشتر را برای اقتصاد فراهم کند و آثار آن در قالب مصرف در دوره پایانی زندگی متجلی شود که هر یک از این پیامدها زمینه‌ساز رشد اقتصادی خواهند بود.
در معادله (4)، تعداد وام‌گیرندگان نیز در مدل آورده شده است. یافته‌ها نشان میدهد ضریب نفوذ تسهیلات اثر مثبت بر رشد اقتصادی داشته است. تعداد شعبات بانکی اثر مثبت و ضریب نفوذ دستگاه‌های خودپرداز اثر منفی داشته است. تعمیق مالی همچنان اثر منفی دارد. تشکیل سرمایه، باز بودن اقتصاد، نرخ تورم و امید به زندگی بر بزرگ شدن کیک اقتصادی مؤثر بوده‌اند. در این میان نرخ بیکاری و نرخ رشد جمعیت از سرعت رشد اقتصادی کاسته‌اند.
معادله (5) به روش آثار تصادفی برآورد شده است هرچند آزمون‌ها نشان داد برآورد به روش آثار ثابت مناسب است با این وجود برای ارزیابی پایایی ضرایب، مدل به این روش نیز برآورد شده است. علامت ضرایب به قوت خود باقی است هرچند مقدار برآوردی اندکی تغییر میکند. همچنان همگرایی بین کشورها تائید میشود و ضریب نفوذ بانکی، تشکیل سرمایه، باز بودن، نرخ تورم، امید به زندگی اثر مثبت و ضریب نفوذ دستگاه‌های خودپرداز، تعمیق مالی، نرخ بیکاری و نرخ رشد جمعیت اثر منفی بر رشد داشته‌اند.
معادله (6) به روش گشتاورهای تعمیم‌یافته برای رفع مشکل درون‌زایی متغیرها برآورد شده است. برآوردها بیان میکنند که با وجود تغییر مقدار پارامترها و سطح معناداری آماری، علامت جبری متغیرها همچنان ثابت مانده است.
بنابراین نتیجه نهایی این است که برخی ابعاد فراگيري مالي بر رشد اقتصادی اثر مثبت دارند. ضریب نفوذ دسترسی به بانک و تسهیلات پیامد مثبت دارند. ضریب نفوذ دستگاه خودپرداز و تعمیق مالی اثر منفی داشته‌اند. محیط کلان اقتصادی (سرمایه، نرخ تورم، نرخ بیکاری، باز بودن اقتصاد) چشم‌انداز مثبت زندگی (امید به زندگی) و روند جمعیتی (نرخ رشد جمعیت) از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی این کشورها هستند.
جدول 4. تأثیر فراگيري مالي بر رشد اقتصادی: کشورهای با درآمد بالا
متغیر | آثار ثابت | آثار تصادفی | GMM | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
(1) | (2) | (3) | (4) | (5) | (6) | |
c | 5/47 | 9/37 | 3/13- | 4/11 | 2/11- | - |
y | 0001/0- | *** 0004/0- | *** 0004/0- | *** 0004/0- | *** 0004/0- | *** 0006/0- |
acoun | 009/0 | - | - | - | - | - |
depo | - | *** 001/0- | - | - | - | - |
bran | *** 1/0 | **07/0 | *** 11/0 | *** 06/0 | * 02/0 | *** 16/0 |
ATM | 001/0- | 02/0- | *** 02/0- | *** 02/0- | *** 001/0- | 009/0 |
brow | - | - | - | *** 007/0 | - | - |
credb | *** 06/0- | *** 07/0- | *** 09/0- | *** 07/0- | *** 009/0- | *** 19/0- |
i | 06/0- | *** 05/0 | 03/0 | *** 03/0 | 13/0 | * 023/0 |
un | * 05/0- | *** 33/0- | *** 18/0- | *** 14/0- | *** 12/0- | *** 31/0- |
pg | *** 1/1- | *** 6/0- | *** 7/0- | *** 57/0- | *** 7/0- | *** 99/0- |
inf | *** 19/0 | ** 07/0 | *** 11/0 | *** 09/0 | *** 16/0 | *** 026/0 |
open | * 19/0 | *** 04/0- | *** 04/0 | 003/0 | *** 008/0 | *** 08/0 |
lif | 5/0- | 14/0- | *** 4/0 | 08/0 | *** 15/0 | *** 67/0 |
آزمون F/سارگان | 7/2 (0/01) | 5/3 (0/0) | 6/5 (0/0) | 6/5 (0/0) | 6/5 (0/0) | *** |
آزمون هاسمن | 33.4 (0.001) | 32.9 (0.001) | 243 (0/0) | 243.9 (0/0) | 9/243 (0/0) | 8/45 (27/0) |
دوره | 21-2011 | 21-2004 | 21-2004 | 21-2004 | 21-2004 | 21-2005 |
آزمون Koa | - | 5/2- (001/0) | 5/3- (001/0) | 5/1- (05/0) | 5/1- (05/0) | - |
آزمون آرنولد-باند برای AR(2) | - | - | - | - | - | 1.6 (0.11) |
مقاطع | 45 | 16 | 52 | 18 | 52 | 52 |
تعداد مشاهدات | 151 | 207 | 807 | 275 | 807 | 755 |
R2 | 71 | 43 | 38 | 34 | 57 | - |
D.W | 6/1 | 9/1 | 2 | 9/1 | 2 | 9/1 |
*** ، *بهترتیب معناداری در سطح 1 درصد و 10 خطا.
5. خلاصه و نتیجه‌گیری
مسائل فراگيري مالي یک چالش اجتماعی-اقتصادی برای سیاستگذاران و بازارها و مؤسسات مالی است تا اطمینان حاصل شود که افراد از دسترسی به خدمات مالی رسمی بهره‌مند می‌شوند. بهنظر میرسد که فراگيري مالي باعث رشد اقتصادی میشود و مصرف و هزینه‌های افراد، خانواده‌ها یا شرکت‌ها را تضمین میکند، بهویژه در کشورهای کم‌درآمد .با این حال، بانک جهانی (2018) گزارش داده است که حدود یک‌سوم بزرگسالان دسترسی به‌نظام مالی ندارند. شکی نیست که فراگيري مالي یکی از محرک‌های اصلی رشد اقتصادی است.در این مقاله، اثر فراگيري مالي بر رشد اقتصادی در کشورهای با درآمد بالا ارزیابی شد. این مطالعه فراگيري مالي را با در نظر گرفتن سه عنصر ایجاد میکند: نفوذ بانکی، در دسترس بودن خدمات بانکی و استفاده از خدمات مالی. این معیارها می‌تواند بهترین معیار برای نشان دادن سطح فراگیری مالی در سراسر کشورها بوده و نتایج بهتری برای درک بیشتر رابطه فراگيري مالی-رشد اقتصادی ارائه دهد.
در این گروه حدود 59 کشور قرار دارند. تمامی این کشورها از داده‌های منظم فراگيري مالي برخوردار نیستند. بااین‌وجود، بهترین گروه ازنظر دسترسی به داده‌های فراگيري مالي هستند. دوره زمانی 2022- 2002 است. براساس خلاصه داده‌های توصیفی که تصویر شده تفاوت معنادار در میان این کشورها مشاهده میشود. دو معیار برای ارزیابی نفوذ بانکی استفاده شد. نسبت دارندگان حساب در مؤسسات مالی یا دریافت‌کنندگان خدمات تلفن همراه و درصد سپرده‌گذاران بزرگسال در بانک‌های تجاری. برمبنای سنجه اول، 6/88 درصد افراد بزرگسال دارای حساب در مؤسسات مالی هستند. دامنه این معیار بسیار پراکنده بوده و 5/23 الی 100 درصد را پوشش میدهد. انحراف معیار این شاخص 1/15 درصد است.
برمبنای سنجه دوم، بهطور متوسط 2/1224 در هر 1000 بزرگسال دارای حساب بانکی هستند (برخی بیش از یک حساب دارند). مقدار بیشینه این معیار 2/2714 بوده که فاصله 10 برابری با مقدار حداقل (2/277 نفر) دارد. بنابراین طبق انتظار پراکندگی این معیار نیز در میان کشورها بسیار زیاد و برابر با 1/491 است.
برای بعد دوم فراگيري مالي نیز از ضریب دسترسی به بانک‌ها و دستگاه‌های خودپرداز (بهازای هر 100 هزار نفر) بهرهبرداری شد. بهطور متوسط به ازای هر 100 هزار نفر حدود 31 شعبه وجود دارد که این مقدار برای برخی کشورها به 8/242 و در برخی کشورها به 1/4 میرسد. مقدار حداکثر 60 برابر حداقل است. ضریب دسترسی به دستگاه‌های خودپرداز از متوسط 9/83 برخوردار است که فاصله بین حداکثر (2/324) و حداقل (6/9) حدود 34 برابر است بر این مبنا انحراف معیار آن به 8/51 میرسد.
برای گروه خدمات مالی سه معیار استفاده شد: نسبت اعتبارت بخش مالی به GDP، نسبت اعتبارات بانکی به GDP و ضریب نفوذ وام. متوسط شاخص اول 8/90 درصد است و بین حداکثر (6/525) و حداقل آن (17/0) فاصله نجومی وجود دارد و انحراف معیار آن 8/66 درصد است. متوسط شاخص دوم 4/91 و تقریباً به‌اندازه شاخص اول فاصله و پراکندگی در میان کشورها مشاهده میشود. متوسط ضریب نفوذ وام 2/429 است و فاصله 23 برابری بین آنها وجود دارد.
متوسط رشد اقتصادی در این کشورها 5/1 درصد است. متوسط درآمد سرانه حدود 33168 دلار آمریکاست که نشان میدهد این کشورها از درآمد بالایی برخوردارند. متوسط رشد جمعیت 85/0 درصد، متوسط نرخ تورم مقدار مطلوب 2/3 درصد، متوسط نرخ بیکاری 9/6 درصد و متوسط امید به زندگی 4/78 سال است. اقتصاد این کشورها بسیار باز بوده و از متوسط 3/118 درصدی برخوردارند.
برآوردها به روش‌های مختلف انجام یافت، نتایج نشان میدهد همگرایی اندک در میان کشورها وجود دارد و کشورهای با درآمد کمتر از رشد اقتصادی بیشتری در مقایسه با ثروتمندان برخوردارند. نتیجه نهایی این است که برخی ابعاد فراگيري مالي بر رشد اقتصادی اثر مثبت دارند. ضریب نفوذ دسترسی به بانک و تسهیلات پیامد مثبت دارند. ضریب نفوذ دستگاه خودپرداز و تعمیق مالی اثر منفی داشته‌اند. محیط کلان اقتصادی (سرمایه، نرخ تورم، نرخ بیکاری، باز بودن اقتصاد) چشم‌انداز مثبت زندگی (امید به زندگی) و روند جمعیتی (نرخ رشد جمعیت) از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی این کشورها هستند.
بهرهبرداری از از ابزارهای جدید بانکداری مانند بانکداری اینترنتی و تلفن همراه برای گسترش فراگيري مالي بهویژه در مناطق روستایی، ارائه خدمات متنوع از ظریق شعب، گسترش بانکداری خرد، بهرهبرداری از اپلیکشن‌های ساده و متناسب با توانمندی‌های مردم نقش کانونی در توسعه و تعمیق فراگيري مالي خواهد داشت.
حامی مالی
این مقاله حامی مالی ندارد.
تعارض منافع
تعارض منافع وجود ندارد.
سپاسگزاری
نویسندگان از دست‌اندرکاران فصلنامه و داوران ناشناس که در بهبود کیفیت مقاله کمک کردند، تشکر میکنند.
ORKID
Akram Ghoreyshvandi Abrak https://orcid.org/0009-0006-0405-1704
Saleh Ghavidel Doostkoui https://orcid.org/0000-0003-0851-9969
Masoud Soufimajidpour https://orcid.org/0000-0002-1538-0427
منابع
- بالونژادنوری, روزبه و شجری, شقایق (1400). بررسی رابطه علیت میان رشد اقتصادی و فراگيري مالي : کاربردی از روش علیت بوت‌استرپ، فصلنامه نظریه های کاربردی اقتصاد، 8(4)، 252-225.
- رضازاده, علی, مریدیان, علی، هواس بیگی, فاطمه (1402). تاثیر شمول مالي بر رشد اقتصادی در کشورهای منطقه منا با تاکید بر نقش اقتصاد سایه، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 14(53)، 76-53.
- Afonso, A., & Blanco Arana, C. (2018). Financial development and economic growth: A study for OECD countries in the context of crisis. REM Working Paper, 46-2018.
- Akinrinola, O. O., & Folorunso, O. (2022). Evaluation of the nexus between financial inclusion and economic growth in Nigeria (1980-2020). European Journal of Accounting, Auditing and Finance Research, 10(7), 1–16.
- Ali, S., Yusop, Z., Kaliappan, S. R., Chin, L., & Nazar, R. (2021a). Impact of Aniruddh, S., & Kumar, R. (2021). A cross country study of financial inclusion and economic development with special emphasis on India. Indian Journal of Economics and Development, 17(1), 11–24.
- Anand S., Kodan K., and Kuldip S. C. (2012). A Theoretical and Quantitative Analysis of Financial Inclusion and Economic Growth. Management and Labour Studies 2:103-133.
- Arvidsson, N. (2019). The future of cash in Sweden. In Building a cashless society (pp. 75–84). Cham: Springer.
- Balounejad Nouri, R., & Shajari, S. (2022). Investigating the causality between economic growth and financial inclusion: An application of bootstrap panel granger causality test. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 8(4), 225-252. doi: 10.22034/ecoj.2022.49311.2985(in Persian)
- Barajas, A., Chami, R., & Seyed Reza, Y. (2016). The finance and growth nexus re-examined: Do all countries benefit equally? Journal of Banking and Financial Economics, 1(5), 5–38.
- Bayar, Y., & Gavriletea, M. (2018). Financial inclusion and economic growth: Evidence from transition economies of European Union. Journal of International finance and Economics, 18(2), 95–100.
- Beck T., Demirguc-Kunt A., and Peria M S M. (2007). Reaching out: Access to and use of banking services across countries. Journal of Financial Economics, 85, 234-266.
- Beck, T., Demirguc-Kunt, A., Levine, R., (2007). Finance, inequality and the poor. Journal of Economic Growth 12, 27–49.
- Bjork, G., C. (1999). The way it worked and why it won’t: structural change and the slowdown of US economic growth. Greenwood Publishing Group.
- Chen, Y., & Sivakumar, V. (2021). Investigation of finance industry on risk awareness model and digital economic growth. Annals of Operations Research, 30(2), 1–22.
- Dahlman, C., Mealy, S., & Wermelinger, M. (2016). Harnessing the digital economy for developing countries. OECD Development Centre Working Papers, 334.
- Donou-Adonsou, F., & Sylwester, K. (2016). Financial development and poverty reduction in developing countries: New evidence from banks and microfinance institutions. Review of Development Finance, 6(1), 82–90.
- Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics: From Cross-Sectional Data to Spatial Panels. Springer Berlin Heidelberg
- Emara, N., Zhang, X., & Liu, S. (2019). Economic growth and financial stability in MENA countries: Does exporting oil matter? MPRA Paper no.99312.
- Galor, O., Zeira, J. (1993). Income distribution and macroeconomics. The Review of Economic Studies, 60, 35-52.
- Honohan P. (2004). Financial Development, Growth and Poverty: How close are the links? World Bank Policy Research Working Paper 3203:1-31.
- Huang, R., Kale, S., Paramati, S. R., & Taghizadeh-Hesary, F. (2021). Thenexus between financial inclusion and economic development: Comparison of old and new EU member countries. Economic Analysis and Policy, 69, 1–15.
- Kim, D. W., & Yu, J. S. (2018).Financial inclusion and economic growth in OIC countries. Research in International Business and Finance, 43, 1-14.
- Kim, D. W., Yu, J. S., & Hassan, M. K. (2018). Financial inclusion and economic growth in OIC countries. Research in International Business and Finance, 43, 1–14.
- Kim, D.W., Yu, J.S., Hassan, M.K. (2018). Financial inclusion and economic growth in OIC countries. Research in International Business and Finance, 43, 1–14.
- Kim, J. H. (2016). A study on the effect of financial inclusion on the relationship between income inequality and economic growth. Emerging Markets Finance and Trade, 52(2), 498–512.
- King, R.G., Levine, R. (1993). Finance and growth: Schumpeter might be right. The Quarterly Journal of Economics, 108(3), 717–737.
- Kremer, S., Bick, A., Nautz, D. (2013). Inflation and growth: New evidence from a dynamic panel threshold analysis. Empirical Economics, 44 (2), 861–878.
- Mankiw, N. G. (2012). Principles of Macroeconomics. South-western Cengage Learning, 157-158.
- Mankiw, N.G., 2012. Principle of Macroeconomics. South-Western Cengage Learning.
- Mishra S., & Nathan H. S. (2014). Measuring HDI – The Old, the New and the Elegant: Implications for Multidimensional Development and Social Inclusiveness. ASIA Research Center Working Paper, 63.
- Mitchell, K., Scott, R.H. (2019). Public revenue, financial inclusion and value-added tax in Argentina. In: Pesos or plastic? pp. 33–58.
- Mohan, R. (2006). Economic growth, financial deepening and financial inclusion. Reserve Bank of India Bulletin, 130(6), 70–80.
- Molyneux, J. M., & Matheson, H. S. (2022). Financial role of insurance on economic development in Denmark. Journal of Finance and Accounting, 6(1), 1–9.
- Moran, P. A. P. (1950). Note on Continuous Stochastic Phenomena. Biometrika, 37(1), 17-23.
- Myovella G., Karacukaa M., & Justus, H. (2020). Digitalization and economic growth: A comparative analysis of Sub-Saharan Africa and OECD economies. Telecommunications Policy, 44(2), 101586.
- Myrdal, G. (1957). Economic Theory of Underdeveloped Regions. London: Gerard Dicksworth
- Narain, K., Bhattu-Babajee, R., Gopy-Ramdhany, N., & Seetanah, B. (2022). Assessing the impact of financial inclusion on economic growth: A comparative analysis between lower middle-income countries and upper middle-income countries. Business and Management Review, 13(1), 69–84.
- Nguyen, P. T. (2022). The impact of banking sector development on economic growth: The case of Vietnam's transitional economy. Journal of Risk and Financial Management, 15(8), 22–40, 358.
- Nizam, R., Karim, A. Z., Rahman, A. A., Sarmidi, T. (2020). Financial inclusiveness and economic growth: new evidence using a threshold regression analysis. Economic Research-Ekonomska Istraˇzivanja, 33 (1), 1465–1484.
- Ozili, P.K. (2020). Financial inclusion research around the world. A review. Forum for Social Economics 1–23.
- Patron, P., & Pekhalskii, D. I. (2021). Financial inclusion as a factor of economic growth in the United States and other developed countries. USA & Canada: Economics-Politics-Culture, 10(2), 22–42.
- Pradhan, R. P., Arvin, M. B., Nair, M., & Bennett, S. E. (2017). Venture capital investment, financial development, and economic growth: The case of european single market countries. Venture Capital, 19(4), 313–333.
- Qureshi, M. A., Qureshi, J. A., Ahmed, A., Qaiser, S., Ali, R., & Sharif, A. (2020). The dynamic relationship between technology innovation and human development in technologically advanced countries: Fresh insights from quantiles-on-quantile approach. Social Indicators Research, 152(2), 555–580.
- Rezazadeh, A., moridian, A., & havasbeigi, F. (2023). Financial inclusion and economic growth in MENA countries: the role of the shadow economy. Economic Growth and Development Research, 14(53), 53-76. doi: 10.30473/egdr.2023.67018.6677 (in Persian)
- Sahay, M. R., Cihak, M., NDiaye, M. P., Barajas, M. A., Mitra, M. S., Kyobe, M. A., & Yousefi, M. R. (2015). Financial inclusion: Can it meetmultiple macroeconomic goals? International Monetary Fund.
- Saleem, R., Nasreen, S., & Azam, S. (2022). Role of financial inclusion and export diversification in determining green growth: Evidence from SAARC economies. Environmental Science and Pollution Research, 10(2), 1–14.
- Sarma, M. (2015). Measuring Financial Inclusion. Economics Bulletin, 35, 604-611.
- Sarma, M., & Pais J. (2011). Financial inclusion and development. Journal of Development, 23, 613-628.
- Sethi, D., & Acharya, D. (2018). Financial inclusion and economic growth linkage: Some cross country evidence. Journal of Financial Economic Policy, 20(3), 50–65.
- Sethi, T., Acharya, A. (2018). Financial inclusion and economic growth linkage: some cross country evidence. Journal of Financial Economic Policy, 10(3), 369–385.
- Sharma, D. (2016). Nexus between financial inclusion and economic growth: Evidence from the emerging Indian economy. Journal of Financial Economic Policy, 30(2), 45–56.
- Sim, N., & Zhou, H. (2015). Oil prices, US stock return, and the dependence between their quantiles. Journal of Banking & Finance, 55, 1–8.
- Shena, Y., Wenxiu, H., & Hueng, C. J. (2020). Digital financial inclusion and economic growth: A cross-country study international conference on identification, information and knowledge in the internet of things. Procedia Computer Science, 187 (2021), 218–223.
- Sukmana, R., & Ibrahim, M. H. (2018). Financial access and inequality: A quantile assessment. International Journal of Economics and Management, 12(2), 551–557.
- Sukmana, R., & Ibrahim, M.H. (2018). Financial access and inequality: A Quantile Assessment. International Journal of Economics and Management, 12, 551–557.
- UFA, Overview. (2020). Universal Financial Access by 2020. The World Bank.
- Usman, M., Makhdum, M. S. A., & Kousar, R. (2021). Does financial inclusion, renewable and non-renewable energy utilization accelerate ecological footprints and economic growth? Fresh evidence from 15 highest emitting countries. Sustainable Cities and Society, 65, Article 102590.
- Van, L.T.H., Vo, A.T., Nguyen, N.T., & Vo, D.H. (2019). Financial inclusion and economic growth: an international evidence. Emerging Markets Finance and Trade, 1–25.
- World Bank. (2018). Financial inclusion, global financial development report, Washington.
- Xiao, Z. (2009). Quantile cointegrating regression. Journal of Econometrics, 150(2), 248–260.
- Yorulmaz, R. (2018). An analysis of constructing global financial inclusion indices. Borsa Istanbul Review 18:248-258.
- Zelany, M. (1974). A concept of compromise solutions and the method of the displaced ideal. Computers and Operations Research, 1(4), 479– 496.
1 |
[1] * دانشجوی دکتری اقتصاد، واحد فیروزکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزکوه، ایران، ghoreyshvandia@gmail.com
[2] ** دانشیار اقتصاد، واحد فیروزکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزکوه، ایران (نویسنده مسئول)، salehghavidel421@gmail.com
[3] + استادیار اقتصاد، واحد فیروزکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، فیروزکوه، ایران، masoodsoufi@gmail.com
[4] UFA
[5] Sethi and Acharya
[6] Van et al.
[7] Mitchell and Scott
[8] Ozili
[9] Aniruddh & Kumar
[10] Usman, Makhdum, & Kousar
[11] Saleem, Nasreen, &Azam
[12] Akinrinola & Folorunso
[13] Narain, et al.
[14] Anand S., Kodan K., and Kuldip S. C.
[15] Beck T., Demirguc-Kunt A., and Peria M S M.
[16] Sarma, M., Pais J.
[17] Galor O., Zeira J.
[18] Honohan P.
[19] Dahlman C., Mealy S., and Wermelinger M.
[20] Myovella et al.
[21] Shen,,Hu, Hueng
[22] Akinrinola, & Folorunso
[23] Sethi, D., & Acharya, D.
[24] Pradhan, R. P., et al.
[25] Kim, D. W., Yu, J. S., & Hassan, M. K.
[26] Emara, Zhang, and Liu
[27] Chen and Sivakumar
[28] Bayar and Gavriletea
[29] Afonso and Blanco Arana
[30] Patron and Pekhalskii
[31] Molyneuxand Matheson
[32] Huang et al.
[33] Barajas, Chami, and Seyed Reza
[34] Sahay et al.
[35] Donou-Adonsou and Sylwester
[36] Sukmana and Ibrahim
[37] King and Levine
[38] Beck, Demirguc-Kunt and Levine
[39] Kim et al.
[40] Quantile Regression
[41] Response Variable
[42] Predictor Variables
