بررسی واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی در اشعار فارسی شهریار

الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

حسن علیزاده ¹ , رامین صادقی نژاد ² , مریم محمد زاده ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران
2 - استادیارگروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر‌، ایران
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.

تاريخ الإرسال : 13 الخميس , رجب, 1445 تاريخ التأكيد : 24 الثلاثاء , شعبان, 1445 تاريخ الإصدار : 24 الثلاثاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: تحوّلات زبانی, دورۀ مشروطه تا پهلوی دوم, زبان فرانسه, شهریار, واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی.,

ملخص المقالة :

در دورۀ مشروطیّت، شاهد هجوم انبوه واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی به زبان و ادب فارسی می¬باشیم که در شعر شاعران دورۀ اوّل مشروطه، همانند ادیب الممالک فراهانی و حسن وحید دستگردی، بسیار فراوان¬تر از دیگر شاعران است. با گذار از دورۀ بیداری و رسیدن به دورۀ پهلوی اوّل و دوم، این واژه‌ها و اصطلاحات؛ دست¬خوش تغییرات زبانی می¬شوند. پرسش اصلی این نوشته که به شیوۀ اسنادی و به روش کتاب¬خانه¬ای درصدد پاسخ آن برآمده-ایم آن است که واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی در شعر شهریار، چه تغییراتی یافته است؟ نتیجۀ این بررسی نشان می¬دهد، بسیاری از واژه‌ها و اصطلاحات فرانسوی از همان آغاز ورود به زبان و فرهنگ فارسی، تثبیت و مورد پذیرش و استفاده واقع شده، بعضی کم¬رنگ و به حاشیه رانده شده، برخی محو و از دایرۀ استعمال خارج گشته و بعضی با تغییرات آوایی مواجه شده و برخی به ضرورت وزن شعری دچار ترخیم و برخی برای رشته¬های خاصّی تخصیص یافته، در موارد اندکی برخی از واژه‌ها به دو زبان فارسی و فرانسوی با یک صورت نوشتاری و معنایی به کار رفته¬اند، بعضی واژه¬ها و اصطلاحات از حوزۀ محدود خارج شده و توسّع معنایی یافته و برخی از واژه‌ها و اصطلاحات نیز معادل فارسی تراش¬خورده، خوش¬آواتر و قابل فهم¬تری در شعر شهریار یافته¬اند.

المصادر:


• آدمیّت، فریدون (1355)، ایدئولوژی نهضت مشروطیّت ایران، تهران: پیام.
• آژند، یعقوب (1384)، تجدّد ادبی در دورۀ مشروطه، تهران: مؤسسۀ تحقیقات علوم انسانی.
• اجتماعی جندقی،کمال (1384)، سرود آبشار، تهران: سخن با همکاری موسسه انتشارات نگاه.
• امین پور، قیصر (1384)، سنّت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی و فرهنگی.
• اوستا، مهرداد (1362)، «شهریار و شیوۀ سخن او»، کیهان فرهنگی، سال اوّل، ش 2،صص 14-11.
• بهادری، محمد جلیل (1386)، شهریار شعر (بررسی آفاق شعر شهریار)، ایلام: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام.
• جلالی، تهمورث (1354)، فرهنگ پایه (واژه¬های پارسی و بیگانۀ زبان¬زد در فارسی کنونی)، تهران: ابن سینا.
• شهریار، محمد حسین (1366)، کلیات دیوان شهریار، 2ج، تهران: زرّین- نگاه.
• صادقی نژاد، رامین (1393)، «بازتاب هنری واژه‌ها و اصطلاحات اداری (بانک و ثبت اسناد) در شعر شهریار»، مجموعه مقالات نهمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه پیام نور بجنورد.
• قائم مقامی (ژاله)، عالم تاج (1374)، دیوان عالم تاج، به کوشش احمد کرمی، تهران: ما.
• معین، محمد (1371)، فرهنگ فارسی معین، تهران: امیرکبیر.
• یوسفی، غلامحسین (1377)، چشمۀ روشن، تهران: علمی