شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی
الموضوعات : فصلنامه آینده پژوهی شهریسینا صمدزاده 1 , علی اصغر پور عزت 2 , مجتبی امیری 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد مدعو گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران- استاد دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - دانشیار مدعو گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران- دانشیار دانشگاه تهران، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: آذربایجان غربی, توسعه پایدار, عوامل زمینهای, عوامل راهبردی و پیامدها.,
ملخص المقالة :
برنامه توسعه پایدار با هدف ایجاد تعادل بین سه بعد کاهش بار محیط‌زیست و منابع طبیعی، حفظ رشد اقتصادی و انسجام اجتماعی دنبال میشود. نادیده گرفتن یکی از این سه جنبه، میتواند موفقیت کل فرایند توسعه را به خطر بیندازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی انجام شده است. این پژوهش کاربردی با رویکرد آمیخته متوالی اکتشافی انجام شده است. شناسایی عوامل با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شده است. مشارکتکنندگان این مرحله شامل خبرگان و صاحب‌نظران دانشگاهی در حوزه توسعه پایدار و مديران مجرب سازمانهای متولی توسعه پایدار در استان آذربایجان غربی بودند که با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند که برای پیمایش دیدگاه آنان، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده‌شده است. مرحلۀ کمی به‌منظور اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای شناسایی‌شده انجام شده و از روش مدلسازی معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی) بهره برده شده است. به این منظور پرسشنامهای بر اساس عوامل احصاء شده طراحی و در میان نمونه آماری توزیع شد تا روابط بین شاخصها و مقولهها ارزیابی شود. دادههای مرحله کمی با استفاده از نرم‌افزار Smart Pls نسخه 3 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافتهها نشان داد پیشایندهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی شامل موانع حکمرانی توسعه پایدار (موانع ناشی از دولت، موانع ناشی از جامعه مدنی و موانع ناشی از بخش خصوصی، عوامل محیطی (عوامل سیاسی، فرهنگی اجتماعی، اقتصادی، فناورانه و اقلیمی جغرافیایی)، عوامل راهبردی (راهبردهای سطح کلان و راهبردهای سطح خرد (منطقهای) بوده است. همچنین پیامدهای روند موجود توسعه پایدار استان نیز به سه دسته پیامدهای زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی طبقه‌بندی شدند. تحلیلهای کمی نیز مؤید معنیداری ارتباط بین شاخصها و متغیرها در سطح اطمینان 95 درصد بود. نتایج این پژوهش میتواند مدیریت توسعه پایدار استان را، یاری رساند.
آزادنیا، محمد؛ زاهدی، شمس السادات؛ مجدالدین، عبدالرضا؛ بدیع، کامبیز و پورعابدی، محمدرضا. (1397). طراحی و تبیین مدل ارزیابی سیاستگذاری برای سنجش پیامدهای فاو بر ارتقای توسعه پایدار، فصلنامه علمی- پژوهشی سیاستگذاری عمومی، 4(1)، 159-143.
ابراهیمی، محمدصادق. (1391). مقایسه دو مدل توسعه پایدار،اولین کنفرانس ملی راه کارهای دستیابی به توسعه پایدار (کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست)، تهران،https://civilica.com/doc/196613 .
اسکندری ثانی، محمد؛ اسمعیل نژاد، مرتضی؛ عاطفه خزاعی، آواز. (1397). ارزیابی نقش نهادگرایی در روند توسعه پایدار مناطق مرزی(موردمطالعه: استان خراسان جنوبی). پژوهشنامه جغرافیای انتظامی, 1397(21)، 31-52.
اصغری، سیدعلی. (1397). پایداری: تقیید توسعه؟. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 10(3)، 33-56. doi: 10.22035/isih.2018.283
ایدر، نبی الله؛ و حکیمی نیا، بهزاد. (1398). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر روند توسعه پایدار شهری در شهر اهواز. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 11(شماره 3 (پیاپی 43))، 89-105.
بارانی پسیان، وحید؛ آقایی، اصغر؛ و توکلی نغمه، مصطفی. (1398). تدوین راهبردهای توسعه پایدار استان مرزی آذربایجان غربی. پژوهشنامه مطالعات مرزی, 7(1 (مسلسل 23) )، 45-65.
بخشی سنجدری، رضا؛ دریاباری، سید جمال‌الدین. (1399). بررسی هوشمندسازی سیستم های حمل و نقل شهری در راستای توسعه پایدار شهرها(موردمطالعه: کلانشهر تهران). فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۸ (۳۲)، ۳۱-۴۶.
حسینی، سیدابراهیم؛ نوابخش، فرزاد؛ و سیدی، فرانک. (1399). طراحی مدل توسعه اجتماعی متأثر از سرمایه اجتماعی کلان شهر اراک با تأکید بر نظریه پاتنام. فصلنامه مطالعات سیاسی، 13(50)، 61-86.
حسین بر، خدابخش؛ و انوری، محمودرضا. (1402). شناسایی اولویت ها و قابلیت های توسعه پایدار مناطق مرزی( مطالعه موردی : شهر گشت). فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای, 13(49)، 191-204.
حیدری، حسن؛ و رزاقی، سمیه. (1398). بررسی موانع رشد شاخص های توسعه اقتصادی استان آذربایجان غربی از دید فعالین حوزه صنعت در بخش خصوصی و دولتی: با تاکید بر روش گراندد تئوری. جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 8(2)، 135-165.
جلیلی، عادل و جعفری، مصطفی. (1400). توسعه پایدار:موفقیت یا عدم موفقیت در تولید ثروت داستان اصلی همین است. /اقلیم:هدف‌گذاری راهبردی در تغییر اقلیم. طبیعت ایران، 6(3)، 142-142. doi: 10.22092/irn.2021.124436
سرور، رحیم؛ و موسوی، میرنجف. (1390). ارزیابی توسعه پایدار شهرهای استان آذربایجان غربی. جغرافیا، 9(28)، 7-28.
صائمی¬پور، حسین؛ ملکیان، آرش؛ رمضان¬زاده لسبوئی، مهدی. (1399). بررسی سرمایه اجتماعی شبکه ذینفعان در راستای تحقق توسعه پایدار روستایی (منطقه مورد مطالعه: روستای تلوبین، شهرستان میامی، استان سمنان). مرتع و آبخیزداری، 73(2)، 367-377.
صفرعلی زاده، اسماعیل؛ حسین زاده، رباب؛ و اکبری مجید. (1397). تحلیل کارایی نسبی کشورهای خاورمیانه از لحاظ شاخص های توسعه پایدار. برنامهریزی منطقه ای، 8(29)، 1-11. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=360809
طاهر پور، ندا. (1397). توسعه پایدار، اهداف و کارکردها، نشریه دانشجویی بوم کره، 2(2)، 17-14.
ذوالقدر، اسفندیار. (1386). محیط زیست و توسعه پایدار، ماهنامه اقتصاد و توسعه، شماره 20: 28 و 29.
زاهدی، حسین. (1399). توسعه پایدار، طراحی پایدار،معماری پایدار. نشریه علمی مطالعات مهندسی، 1391(16)، 11-18.
زاهدی، شمس السادات. (1397). توسعه پایدار، تهران، انتشارات سمت.
زمانی، زهرا؛ طیبی، سیدکمیل. (1399). سرمایه گذاری مستقیم خارجی، عامل تعیین کننده توسعه پایدار در کشورهای درحال توسعه و کشورهای دارای بازارهای نوظهور. پژوهش های رشد و توسعه پایدار (پژوهش های اقتصادی)، ۲۰ (۴)، ۳۳-۶۵.
زیاری، کرامت اله. (1380). توسعه پایدار و مسئولیت برنامه ریزان شهری در قرن بیست و یکم، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
دهشیری، محمدرضا. (1394). جهانی‌شدن و توسعه پایدار. فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 4(2)، 64-75.
علمی، محمود. (1400). عوامل اجتماعی مرتبط با مشارکت شهروندان تبریز در روند توسعه پایدار شهر . فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 13(3): 68-86.
فراهانی‌فرد، سعید. (1389). مبانی کلامی توسعه پایدار. مجله علمی فلسفه دین، 7(5)، 41-60.
فرزانه، ح. (1399). ارزیابی پایداری اجتماعی در برنامه های توسعه ایران بر پایه چارچوب توسعه پایدار استراتژیک. شباک، 6(6 (پیاپی 57))، 173-186.
فنی، زهره؛ و مرصعفر، سعیده. (1399). اشتغال سبز و تأثیرات آن بر توسعه پایدار شهری (موردمطالعه: کلانشهر اصفهان). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۹ (۳۳)، ۱-۱۴.
قرخلو، مهدی و حسینی، سیدهادی. (1385)، شاخص های توسعه پایدار شهری، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره هشتم، بهار و تابستان، 159-161.
کمالی، یحیی. (1392). روش¬های تحلیل و مدل¬های اجرای سیاستگذاری توسعه پایدار. راهبرد توسعه، 29، 117-148.
لطیفی، غلامرضا. (1382). توسعه شهری پایدار و توسعه فرهنگی. فصلنامه علوم اجتماعی، 10(22)، 131-153.
محمدزاده یوسف، حکمتی فرید صمد، عبدالعلی زاد سمیرا. (1395). تأثیر توسعه اجتماعی بر سلامت عمومی. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 8(29)، 223-271.
معصومی جهتلو، مریم؛ جعفری نیا، غلامرضا و پاسلارزاده، حبیب. (1399). بررسی عوامل اجتماعی– فرهنگی موثر بر فرایند توسعه پایدار در شهرهای صنعتی مورد : شهر عسلویه، فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1(1)، 1-16.
منصوری, علی. (1379). گردشگری و توسعه پایدار. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»، 9(33)، 53-56.
موسوی، سید داود. نظریان، اصغر. (1392). تحلیلی کمی بر روند توسعه پایدار شهر ملایر با استفاده از تکنیک موریس. جغرافیایی سرزمین، 10(شماره 4 (پیاپی 40))، 1-14.
میرسپاسی، نیلوفر. (1399). تحلیل تاثیر حمل و نقل هوشمند در حوزه اینترنت اشیاء بر بهبود شاخص¬های ملی توسعه پایدار جاده،2(5)، 12-1.
Asghari, S. (2018). Sustainability: Constraining Development? Interdisciplinary Studies in the Humanities, 10(3), 33-56. doi: 10.22035/isih.2018.283. (In Persian).
Askaripoor Geluyake, H. Bordbar, G. Sabokro, M. & Morovati Sharifabadi, A. (2021). An Analysis of Regional Sustainable Development with Emphasis on Introducing Barriers to Decent Work(Case Study of Yazd Industry Sector). Journal of Regional Planning, 43(11), 109-123 DOI: 10.30495/jzpm.2021.4021. (In Persian).
Azadnia, M. Zahedi, S. Majdeddin, A. Bade, K. & pourabedi, M. R. (2018). Designing and Explaining a policy assessment model to measure the impact of ICT on promoting Sustainable Development. Iranian Journal of Public Policy, 4(1), 139-155. DOI: 10.22059/ppolicy.2018.66853 (In Persian).
Bali Swain, R. & Yang-Wallentin, F. (2020). Achieving sustainable development goals: predicaments and strategies. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 27(2), 96-106. https://doi.org/10.1080/13504509.2019.1692316 .
Barani Pasian, V. Aghaei, A. & Tawakli, S. (2018). Compilation of sustainable development strategies of West Azarbaijan border province. Journal of Border Studies, 7(1 (series 23)): 45-65. http://bss.jrl.police.ir/article_92561.html . (In Persian).
Berawi, M. A. (2019). The role of industry 4.0 in achieving Sustainable Development Goals. International Journal of Technology, 10(4), 644-647. DOI: https://doi.org/10.14716/ijtech.v10i4.3341
Dalevska, N. Khobta, V. Kwilinski, A. & Kravchenko, S. (2019). A model for estimating social and economic indicators of sustainable development. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 6(4), 1839. https://www.researchgate.net/publication/333886025_A_model_for_estimating_social_and_economic_indicators_of_sustainable_development .
Dehshiri, M. (2016). Globalization and Sustainabile Development. Environmental Education and Sustainable Development, 4(2), 64-75. https://ee.journals.pnu.ac.ir/article_2656.html . (In Persian).
Elmi, M. (2020). Participation and development: Some socio-individual factors related to the participation of the citizens of Tabriz. Journal of Iranian Social Development Studies, 12(47), 93-102. https://jisds.srbiau.ac.ir/article_16096.html?lang=en . (In Persian).
Eshghi Chaharborj, A. Nazmfar, H. & Alavi, S. (2018). Measuring the sustainable development of Iran's provinces based on environmental planning. Regional Planning, 9(33), 29-42. DOR: 20.1001.1.22516735.1398.9.33.3.6 (In Persian).
Farahani Fard, S. (2010). Theological foundations of sustainable development. Scientific Journal "Philosophy of Religion, 7(5), 41-60. https://jpht.ut.ac.ir/article_22394.html?lang=en . (In Persian).
Farzaneh, H. (2019). Evaluation of social sustainability in Iran's development plans based on the strategic sustainable development framework. Shabak, 6 (57),173-186. https://ensani.ir/file/download/article/1621230819-10161-13-4.pdf . (In Persian).
Garkhlo, M. & Hosseini, S. (2016). indicators of sustainable urban development, Journal of Geography and Regional Development, No. 8, Spring and Summer, 159-160-161. https://doi.org/10.22067/geography.v5i8.4231 . (In Persian).
Guarini, E. Mori, E. & Zuffada, E. (2021). Localizing the Sustainable Development Goals: a managerial perspective. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JPBAFM-02-2021-0031/full/html .
Heydari, H. & Razaghi, S. (2018). Investigating the obstacles to the growth of economic development indicators of West Azarbaijan Province from the perspective of industry activists in the private and public sector: with emphasis on the grounded theory method. Economic Sociology and Development, 8(2), 135-165. DOR: 20.1001.1.23224371.1398.8.2.6.4. (In Persian).
Hosseinbor, Kh; & Anvari, M R. (2023). Identify priorities and sustainable development capabilities of border areas. Case study: (Gosht city), Journal of Regional Planning, 13(49), 191-204. DOI: 10.30495/JZPM.2021.25402.3685. (In Persian).
Hosseini, S. I. Navabakhsh, F. & Seedy, F. (2019). Designing a social development model influenced by the social capital of Arak metropolis with an emphasis on Putnam's theory. Political Studies Quarterly, 13(50), 61-86. https://jourm.azadshahr.iau.ir/article_681163.html . (In Persian).
Jalili, A. & Jafari, M. (2021). "Success or failure in wealth creation" This is the main story.\Strategic Goal Setting in Climate Change. Iran Nature, 6(3), 142-142. doi: 10.22092/irn.2021.124436. (In Persian).
Kamali, Y. (2012). Analysis methods and sustainable development policy implementation models. Development Strategy, 29, 117-148. https://www.magiran.com/paper/showpdf/2abdf7de-62b5-4a23-810f-6994f5154955?p=1003072&m=3733. (In Persian).
Kamousi, j. Asghari, H. Poursheykhian, A.R. & Hasanimehr, S. (2022). Analysis of Sustainable Development Guidelines & Challenges with Future Trending Survey (Case Study: ARAS Free Region). Journal of Regional Planning. 11(44), 103-118. DOI: 10.30495/jzpm.2022.4068. (In Persian).
Latifi, G. (2003). Sustainable urban development and cultural development. Social Science, 10(22), 131-153. DOR: 20.1001.1.17351162.1382.10.22.5.0. (In Persian).
Mansuri, A. (2000). Tourism and Sustainable Development. Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 9(33), 53-56. DOR: 20.1001.1.25883860.1379.9.33.10.2. (In Persian).
Masoumi Jahantalo, M. Jafarina, G. & Paslarzadeh, H. (2019). Investigating socio-cultural factors affecting the process of sustainable development in industrial cities case: Asalouye city, Scientific-Research Quarterly of Urban Research and Planning, 1(1), 1-16. DOR: 20.1001.1.22285229.1401.13.48.9.6. (In Persian).
Mohammadzadeh, Y. Hekmati Farid, S. & Abdul Alizad, S. (2017). The impact of social development on public health. Welfare planning and social development, 8(29), 223-271. https://doi.org/10.22054/qjsd.2016.7890. (In Persian).
Mousavi, S. D. & Nazarian, A. (2014). Evalution of Urban Sustainable development in Citys Development Process based of morris area technique (Malayer case study). Territory, 10(issue 40), 1-14. https://sarzamin.srbiau.ac.ir/article_7922.html?lang=en . (In Persian).
Onyango, G. & Ondiek, J. O. (2021). Digitalization and Integration of Sustainable Development Goals (SGDs) in Public Organizations in Kenya. Public Organization Review, 1-16. DOI:10.1007/s11115-020-00504-2.
Saemipour, H. Malekian, A. & Ramezan zadeh lasbuei, M. (2020). An Investigation of Social Capital of Beneficiaries toward sustainable Rural Development (Case study: Telobine village, Mayamey county, Semnan province). Journal of Range and Watershed Managment, 73(2), 367-377. https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.232758.1120 . (In Persian).
Safaralizadeh, I. Hosseinzadeh, R. & Akbari, M. (2017). Analysis of the relative efficiency of Middle East countries in terms of sustainable development indicators. Regional Planning, 8(29), 1-11. https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_2754.html. (In Persian).
Sarwar, R. Mousavi, M. N. (2011). Evaluation of the sustainable development of the cities of West Azarbaijan province. Geography, 9(28), 7-28. https://sid.ir/paper/150519/en . (In Persian).
Su, C. W. Xie, Y. Shahab, S. Faisal, C. Nadeem, M. Hafeez, M. & Qamri, G. M. (2021). Towards Achieving Sustainable Development: Role of Technology Innovation, Technology Adoption and CO2 Emission for BRICS. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1), 277. https://www.mdpi.com/947346 .
Taherpour, N. (2018). Sustainable development, goals and functions. Boom Koreh Student Magazine, 2(2), 14-17. https://ecosphersj.ut.ac.ir/article_76183.html. (In Persian).
Fanni, Z. & Morsa Far, S. (2019). Green employment and its effects on sustainable urban development (case study: Isfahan metropolis). Scientific-Research Quarterly of Economics and Urban Management; 9 (33), 1-14. doi: 20.1001.1.23452870.1399.9.33.1.3. (In Persian).
Zahedi, S. S. (2017). Sustainable Development, Tehran, Samt Publications. (In Persian).
Zamani, Z. & Tayyabi, S. K. (2019). Foreign direct investment, the determining factor of sustainable development in developing countries and countries with emerging markets. Sustainable Growth and Development Research (Economic Research), 20 (4), 65-33. http://ecor.modares.ac.ir/article-18-40572-fa.html. (In Persian).
Ziari, K. (2001). Sustainable development and responsibility of urban planners in the 21st century. Journal of the Faculty of Literature &Tehran Humanities University N, 160. https://journals.ut.ac.ir/article_13542.html. (In Persian).
Ziolo, M. Bak, I. & Cheba, K. (2021). The role of sustainable finance in achieving Sustainable Development Goals: does it work? Technological and Economic Development of Economy, 27(1), 45-70. DOI: 10.3846/tede.2020.13863.
| Journal of Urban Futurology Volume 4, Number 1, Spring 2024
Online ISSN: 2783-4344 https://uf.zahedan.iau.ir/ |
Journal of Urban Futurology |
Identification and Validation of the Antecedents and Consequences of the Sustainable Development Process in West Azerbaijan After the Islamic Revolution
Sina Samadzadeh1, Ali Asghar Pourezat 2, Mojtaba Amiri 3
1- PhD Student of Public administration, University of Science and Research, Tehran, Iran
2- Professor of Public Administration, Faculty of Management; Science and Research, Tehran, Iran- University of Tehran, Tehran, Iran.
3- Associate Professor of Public Administration, Faculty of Management, Science and Research, Tehran, Iran- University of Tehran, Tehran, Iran.
Article info | Abstract |
Article type: Research Article
Received: 2024/02/29 Accepted: 2024/06/26 pp: 17- 36
Keywords: West Azarbaijan, Sustainable Development, Contextual Factors, Strategic Factors and Consequences. | The sustainable development program aims to create a balance between the three dimensions: reducing the burden on the environment and natural resources, maintaining economic growth, and promoting social cohesion. Ignoring any one of these three aspects can jeopardize the success of the entire development process. The current research was conducted to identify and validate the antecedents and consequences of the sustainable development process in West Azerbaijan after the Islamic Revolution. This applied research Was carried out with a mixed sequential exploratory approach. Factors were identified with a qualitative approach using thematic analysis method. Participants in this stage included academic experts, experts in sustainable development, and experienced managers of organizations responsible for sustainable development in West Azerbaijan province, selected through purposeful sampling. A semi-structured interview was used to gather their views. The quantitative stage was carried out in order to validate the identified antecedents and consequences, using structural equation modeling (confirmatory factor analysis). For this purpose, a questionnaire based on the identified factors was designed and distributed among the selected experts to evaluate the relationships between indicators and categories. Quantitative phase data were analyzed using Smart PLS version 3 software. The findings showed that the antecedents of the sustainable development in West Azarbaijan include governance-sustainable development obstacles (obstacles caused by the government, obstacles caused by civil society and obstacles caused by the private sector), environmental factors (political, cultural, social, economic, technological and geographical climate), strategic factors (macro (national) level strategies and micro (regional) level strategies). Also, the consequences of the existing process of sustainable development of The consequences of the existing sustainable development process in the province were classified into three categories: environmental, social, and economic consequences. Quantitative analysesalso confirmed the significant relationship between indicators and variables at the 95% confidence level. The results of this research can provide useful knowledge to manage the sustainable development process in the province. |
| Citation: Samadzadeh, S., Pourezat, A. A., & Amiri, M. (2024). Identification and Validation of the Antecedents and Consequences of the Sustainable Development Process in West Azerbaijan After the Islamic Revolution. Journal of Urban Futurology, 4(1), 17-36.
DOI: https://doi.org/10.82545/uf.2024.1104054 |
[1] Corresponding author: Ali Asghar Pourezat, Email: : Pourrezzat@ut.ac.ir, Tell: +09126444878
Extended Abstract
Introduction
By aligning economic, social and environmental objectives, sustainable development policies change the paradigm of global development. Sustainable development as a response negative environmental and social consequences of unilateral approaches to economic development following the industrial revolution and the change in human attitude towards growth and development. This concept seeks to avoid past mistakes with a new perspective on development, aiming for complete and balanced progress. In its broadest sense, sustainable development means the correct and efficient administration and exploitation of basic, natural, financial and human resources in order to achieve the optimal consumption model. This model, through the use of technical equipment and appropriate structures and organizations, aims to continuously and satisfyingly meet the needs of current and future generations. Investigating sustainable development indicators such as per capita income, health, education, and literacy in West Azerbaijan province reveals that despite the province's high potential in agriculture, tourism, mining, and its three border regions, underdevelopment is evident in these indicators. The absence of a study providing a macro perspective on the sustainable development process for senior managers in West Azerbaijan has led to repeated past mistakes and partiality. Consequently, managers face the same challenges every four years (the tenure of each government), often dealing with problems previously encountered and sometimes solved by their predecessors, without being aware of these past solutions. This issue is the main concern and challenge of the present research and motivated the researcher in choosing this themeThe lack of recognition of the obstacles, background factors, strategies, and consequences of the sustainable development process has led to uninformed decisions in this area, potentially wasting existing resources and hindering the achievement of the goals of major national plans, including the national and provincial land acquisition documents, five-year economic, social, and cultural development plans, and annual budgets. The results of the present research can provide practical information for managers of organizations responsible for sustainable development, including the management and planning organization of West Azerbaijan province. Based on the identified obstacles, contextual factors, strategies, and consequences, these managers can develop a roadmap to modernize the stage of sustainable development and achieve the objectives of the country's development programs as effectively as possible.
Methodology
The current research was a sequential exploratory mixed-method study (qualitative-quantitative) with a practical purpose, cross-sectional in terms of time, field-based in terms of execution, and involved data collection in multiple ways. A qualitative thematic analysis approach was used in this research. For this purpose, a purposive quota sampling strategy was employed Based on this, 18 managers and executive experts with the necessary experience in the field of sustainable development were selected. Among these research participants, 9 were academic staff members of the university and 9 were executive directors, comprising 14 men and 4 women. Structural equation modeling and confirmatory factor analysis were used in the quantitative research method. In this phase, a questionnaire designed based on the factors identified in the qualitative research phase was used as the data collection tool. The questionnaire utilized a five-point Likert scale ranging from "strongly agree" to "strongly disagree. The statistical sample in the quantitative phase of the research included 18 university experts who, along with possessing the necessary knowledge and experience about the investigated phenomenon, were also willing to participate in the research. Therefore, the researchers selected them using the snowball sampling method. Form and content validity were used to check the validity of the questionnaire. The questionnaire's questions were reviewed by two experts in the field of sustainable development, who confirmed their validity. For quantitative data analysis, structural equation modeling (confirmatory factor analysis) was conducted using Smart PLS version 3 software.
Results and discussion
The findings obtained from the qualitative phase of the research to answer research, which aimed to answer the research question (What are the antecedents and consequences of the sustainable development process in West Azerbaijan?), showed that out of the total of 84 codes extracted from the interviews with the research participants, 25 subcategories and 11 main categories were identified. Examining the results of the software in standard estimation mode and significant coefficients showed that obstacles caused by government, civil society and the private sector, along with strategic, environmental, and contextual factors, had a high correlation with sustainable development and were able to explain it well. Additionally, all obtained coefficients were significant. Based on the results of this analysis, all 84 obtained indicators were confirmed Examining Cronbach's alpha coefficient to measure reliability and internal consistency (internal consistency) showed that Cronbach's alpha values for all variables were greater than 0.7, indicating the reliability of the questionnaire.
Conclusion
The review of past development policies and programs, which mainly aim at simple economic growth, is crucial. It isnecessary to protect the environment within the goals and ideals of sustainable development to have more support in the country's planning system. Establishing a national and provincial committee for sustainable development goals, promoting people's participation and strengthening non-governmental organizations and civil societies are essential. Including sustainable development goals in the development plans of various economic, social and environmental sectors, strengthening the systems for collecting statistics and trend information to achieve these goals, conducting training courses and organizing national conferences, facilitating the connection of national and international organizations, and reviewing policies and programs for the use of natural resources and the environment are among the measures that should be implemented at the national and provincial levels to promote sustainable development goals.
Funding
There is no funding support.
Authors’ Contribution
Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved thecontent of the manuscript and agreed on all aspects of the work. Declaration of competing interest: None.
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
Acknowledgments
We are grateful to all the scientific consultants of this paper.
شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی
سینا صمدزاده1، علی اصغر پور عزت2، مجتبی امیری3
1- دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2- استاد مدعو گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران- استاد دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3- دانشیار مدعو گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران- دانشیار دانشگاه تهران، تهران، ایران.
اطلاعات مقاله | چکیده |
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
دریافت: 10/12/1402 پذیرش: 06/04/1403 صص: 36- 17
واژگان کلیدی: آذربایجان غربی، توسعه پایدار، عوامل زمینهای، عوامل راهبردی و پیامدها. | برنامه توسعه پایدار با هدف ایجاد تعادل بین سه بعد کاهش بار محیط‌زیست و منابع طبیعی، حفظ رشد اقتصادی و انسجام اجتماعی دنبال میشود. نادیده گرفتن یکی از این سه جنبه، میتواند موفقیت کل فرایند توسعه را به خطر بیندازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی انجام شده است. این پژوهش کاربردی با رویکرد آمیخته متوالی اکتشافی انجام شده است. شناسایی عوامل با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شده است. مشارکتکنندگان این مرحله شامل خبرگان و صاحب‌نظران دانشگاهی در حوزه توسعه پایدار و مديران مجرب سازمانهای متولی توسعه پایدار در استان آذربایجان غربی بودند که با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند که برای پیمایش دیدگاه آنان، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده‌شده است. مرحلۀ کمی به‌منظور اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای شناسایی‌شده انجام شده و از روش مدلسازی معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی) بهره برده شده است. به این منظور پرسشنامهای بر اساس عوامل احصاء شده طراحی و در میان نمونه آماری توزیع شد تا روابط بین شاخصها و مقولهها ارزیابی شود. دادههای مرحله کمی با استفاده از نرم‌افزار Smart Pls نسخه 3 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافتهها نشان داد پیشایندهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی شامل موانع حکمرانی توسعه پایدار (موانع ناشی از دولت، موانع ناشی از جامعه مدنی و موانع ناشی از بخش خصوصی، عوامل محیطی (عوامل سیاسی، فرهنگی اجتماعی، اقتصادی، فناورانه و اقلیمی جغرافیایی)، عوامل راهبردی (راهبردهای سطح کلان و راهبردهای سطح خرد (منطقهای) بوده است. همچنین پیامدهای روند موجود توسعه پایدار استان نیز به سه دسته پیامدهای زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی طبقه‌بندی شدند. تحلیلهای کمی نیز مؤید معنیداری ارتباط بین شاخصها و متغیرها در سطح اطمینان 95 درصد بود. نتایج این پژوهش میتواند مدیریت توسعه پایدار استان را، یاری رساند. |
| استناد: صمدزاده، سینا؛ پورعزت، علی‌اصغر؛ و امیری، مجتبی. (1403). شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی. فصلنامه آینده پژوهی شهری، 4(1)، 17-36.
DOI: https://doi.org/10.82545/uf.2024.1104054 |
مقدمه
سیاستهای توسعه پایدار2 با همسو کردن اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی باعث تغییر در پارادایم توسعه جهانی میشود. توسعه پایدار، مفهومی است که به‌واسطه پیامدهای منفی زیست‌محیطی و اجتماعی ناشی از رویکردهای توسعه یک‌جانبه اقتصادی پس از انقلاب صنعتی و تغییر نگرش بشر به مفهوم رشد و پیشرفت پدید آمده است. این مفهوم تلاش دارد که با نگاهی نو به توسعه، اشتباهات گذشته بشری را تکرار نکند و توسعهای همه‌جانبه و متوازن را رقم بزند (جلیلی و جعفری، 1400). این واژه در مفهوم گسترده آن به معنی "اداره و بهرهبرداری صحیح و کارا از منابع پایه، طبیعی، مالی و نیروی انسانی برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب است که با به‌کارگیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل امروز و آینده به‌طور مستمر و رضایتبخش" امکانپذیر میشود (زیاری، 1380، 373).
بر اساس نتایج تحقیق حیدری و رزاقی (1398) شاخصهای مختلف توسعه اقتصادی استان آذربایجان غربی در شرایط نامطلوبی قرار داشته و فاصله معناداری با متوسط شاخصهای کشوری دارد؛ که مهم‌ترین دلایل آن ضعف‌های مدیریتی موجود در داخل استان و صاحبان صنایع، مسائل فرهنگی و ویژگیهای جغرافیایی استان است. عسکری پور لاهیچی و عظوفت شمسی (1398) پژوهشی با عنوان محاسبه و بررسی شاخص توسعه انسانی استانهای ایران در سال‌های 90،1385 و 95 انجام دادند. پژوهش حاضر بر آن است تا وضعیت استانهای کشور را ازنظر شاخص توسعه انسانی برای سال‌های 1385، 90 و 95 بررسی کند. میانگین شاخص توسعه انسانی استان‌ها برای سال‌های 1385، 90 و 95 به ترتیب برابر با 660/0، 650/0 و 627/0 است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که استانهای دارای شاخص توسعه انسانی پایین منطبق بر استانهای مرزی کشور است. همچنین استان‌هایی که دارای وضعیت مطلوبی در شاخص توسعه انسانی هستند اغلب در مرکز کشور واقع شده‌اند. به‌طورکلی بافاصله گرفتن از مرکز کشور به سمت مناطق مرزی، شاخص توسعه انسانی کاهش میابد. درمجموع نابرابری شدیدی بین استانهای کشور مشاهده میشود و این نابرابری در شاخص رفاه اقتصادی بیش از دو شاخص آموزش و بهداشت است. مطالعه انجام‌شده توسط بارانی پسیان و همکاران (1398) نشانگر نامناسب بودن وضعیت توسعه پایدار، نبود طرحهای توسعه اقتصادی بلندمدت و ضریب بالای بیکاری در استان علیرغم برخورداری از ظرفیتهای طبیعی و انسانی غنی میباشد. همچنین مطالعه انجام شده توسط سرور و موسوی (1390) نیز نشان داده است که اکثر شهرهای استان به لحاظ شاخصهای توسعه پایدار در سطح بسیار پایین قرار دارند به‌گونه‌ای که از 36 شهر استان، 18 شهر با 7/5 درصد از جمعیت شهری استان در این سطح از توسعه قرارگرفته‌اند. نتیجه مطالعه محمدیدهچشمه و علیزاده (1393) در خصوص شاخصهای توسعه پایدار منطقهای در استان آذربایجان غربی نشان داد که شاخصهای اقتصادی تشکیل‌دهنده توسعه پایدار در بین شهرستانهای استان دارای وضعیت پراکنش نابرابری در بین شهرستانهای استان می‌باشند در امر برخورداری از شاخصهای توسعه بین مرکز استان با سایر شهرستانها شکاف و فاصله وجود دارد.
به‌طورکلی بررسی شاخصهای توسعه پایدار از جمله درآمد سرانه، سلامت، آموزش و سواد در استان آذربایجان غربی نشان میدهد که با وجود برخورداری استان از پتانسیلهای بالا در حوزه‌های کشاورزی، گردشگری، معدن و وجود مرز با سه کشور، توسعه‌نیافتگی استان در شاخصهای مذکور مشهود است. در این امتداد، مطالعه‌ای که بتواند دیدی کلان از روند توسعه پایدار استان به پژوهشگران و مدیران ارشد آذربایجان غربی ارائه کند، وجود ندارد که منجر به تکرار اشتباهات گذشته و بخشی نگری شده تا جایی که مدیران، در بازه‌های چهارساله (طول عمر هر دولت) با همان چالش‌هایی مواجه‌اند که مدیران چند دوره قبل با آن مواجه بوده و بعضاً راهکارهایی برای حل آنها ارائه داده‌اند و منتج به نتیجه هم شده است و مدیران جدید از آنها بی‌اطلاع‌اند! این مسئله بهعنوان یک دغدغه و چالش اصلی پژوهش حاضر است و انگیزه محقق در انتخاب موضوع بوده است. چراکه عدم شناخت موانع، عوامل زمینهای، راهبردها و پیامدهای روند توسعه پایدار، منجر به اتخاذ تصمیمهای غیرآگاهانه در این عرصه شده و میتواند علیرغم تأکید اسناد بالادستی و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور، منجر به اتلاف منابع موجود و عدم تحقق اهداف برنامههای کلان کشور ازجمله سند آمایش سرزمین ملی و استانی، برنامههای پنجساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و بودجههای سنواتی گردد.
نتایج پژوهش حاضر میتواند اطلاعات کاربردی را برای مدیران سازمانهای متولی توسعه پایدار ازجمله سازمان مدیریت و برنامهریزی استان آذربایجان غربی فراهم کند تا بر اساس موانع، عوامل زمینهای، راهبردها و پیامدهای شناسایی‌شده، کیفیت تدوین نقشه راه وضعیت توسعه پایدار را ارتقا دهند؛ تا امکان تحقق هرچه بهتر اهداف برنامههای توسعه کشور فراهم گردد. در این امتداد پرسش اصلی تحقیق عبارت است از: مدل پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی کدم‌اند؟
پیشینه و مبانی نظری پژوهش
توسعه پایدار فرایندی است که طی آن مردم یک کشور نیازهای خود را برمیآورند و سطح زندگی خود را ارتقا میبخشند، بیآنکه از منابعی که به نسلهای آینده تعلق دارد، مصرف کنند و سرمایههای آتی را برای تأمین خواستههای آنی به هدر دهند؛ بنابراین توسعه را زمانی پایدار می‌خوانیم که مخرب نباشد و امکان حفظ منابع (اعم از آب، خاک، هوا، منابع ژنتیکی، جانوری و...) را برای آیندگان فراهم آورد. در توسعه پایدار اصل این است که منابع طبیعی پایه به‌گونه‌ای محافظت شوند که نسلهای آینده دست‌کم به‌اندازه نسل کنونی تولید و مصرف کنند. شاید بهترین تعریفی که برای توسعه پایدار شده است تعریفی باشد که در گزارش برانتلند3 با عنوان "آینده مشترک ما" در سال 1987 مطرح‌شده است. این تعریف چنین است: توسعهای که نیازهای زمان حال را برآورده می‌سازد، بدون آنکه از تواناییهای نسلهای آینده برای ارضای نیازهایشان مایه بگذارد (زاهدی، 1397: 17). ریشه‌کنی فقر و توسعه پایدار مأموریتهای مشترک بشریت است و از اولویتهای اصلی دولتها است (چنگ و همکاران، 2018). توسعه پایدار یکی از مقولات مهم حوزه علوم انسانی است که در دهه‌های اخیر توجه بسیاری از دانشمندان توسعه را به خود جلب کرده است. نگرانی‌های ناشی از تخریب محیط‌زیست و از بین رفتن حقوق نسلهای آتی، علاوه بر اقتصاددانان، دانشمندان علوم دیگر را نیز به تأمل واداشته است (فراهانی فرد، 1389). آرمان و هدف توسعه پایدار، خلق و ایجاد یک جهان بهتر است. این مفهوم که بر پایه تلاشهایی برای گذار از چالشها و دستیابی به وضعیت مطلوب در مسیر توسعه ایجادشده است، ابعاد 3 گانهای از توسعه اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را در برمی‌گیرد. با توصیف وضعیت موجود در ایران میتوان بر وجود چالشهای اساسی در خصوص جنبههای سه‌گانه توسعه پایدار اذعان داشت (فرزانه، 1399). به‌طورکلی توسعه پایدار با سه مولفه یکپارچگی محیطی، رونق اقتصادی و برابری اجتماعی موردتوجه قرارگرفته است (صائمیپور و همکاران، 1399). در توسعه پایدار، انسان مرکز توجه است و انسان‌ها، هماهنگ با طبیعت، سزاوار حیاتی توأم با سلامت و سازندگی هستند؛ توسعه حقی است که باید به‌صورت مساوی نسلهای کنونی و آینده را زیرپوشش قرار دهد؛ حفاظت از محیط‌زیست بخشی جداناشدنی از توسعه است و نمیتواند به‌صورت جداگانه موردبررسی قرار گیرد؛ با توجه به سهم متفاوت در آلودگی محیط‌زیست، کشورها مسئولیت مشترک، ولی متفاوتی در این زمینه دارند (بارلاچیو4، 2021). خلاصهای از مطالعات انجام شده در خصوص توسعه پایدار در داخل (جدول 1) و خارج (جدول 2) ارائه‌شده است.
جدول 1- خلاصه مطالعات و تحقیقات داخلی انجام‌شده در ارتباط با موضوع پژوهش
پژوهشگر/ سال | عنوان پژوهش | روش تحقیق | نتایج |
|---|---|---|---|
حسینبر و همکاران (1402) | شناسایی اولویتها و قابلیتهای توسعه پایدار مناطق مرزی | توصیفی-تحلیلی | ایجاد امنیت مرزی از طریق واگذاری مرز به افراد بومی، ایجاد اشتغال و درآمد از طریق مرز یا تجارت مرزی، کشاورزی و صنایع وابسته و توسعه بهرهبرداری از معادن و صنایع وابسته به ترتیب از مهم‌ترین قابلیتهای توسعه منطقه مرزی گشت محسوب میگردند. |
پیغان و همکاران (1401) | شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر حکمرانی خوب با رویکرد توسعه پایدار | آمیخته-فراترکیب | شاخصهای اظهارنظر و پاسخگویی، کیفیت قوانین، کنترل فساد، حاکمیت قوانین، شفافیت، چشم‌انداز و برنامهریزی، اثربخشی و کارایی، اخلاق محوری، مسئولیت‌پذیری، اعتماد محوری، عدالت، فقرزدایی، رشد اقتصادی، مشارکت، توسعه نهادی، شایستهسالاری، اعتماد محوری و ثبات سیاسی و خشم به ترتیب مهم‌ترین مؤلفه‌های حکمرانی خوب با رویکرد توسعه پایدار می‌باشند. |
بیشه علمی (1400) | عوامل اجتماعی مرتبط با مشارکت شهروندان تبریز در روند توسعه پایدار | کمی- پیمایشی | مشارکت بهعنوان مهم‌ترین عامل در توسعه پایدار شهری به شمار میرود، به‌طوری‌که بدون مشارکت مردم، برنامهریزی و توسعه پایدار شهری امکانپذیر نیست. |
عسکری پور گلویک (1400) | تحلیلی بر توسعه پایدار منطقهای با تأکید بر معرفی موانع کار شایسته | - | نبود جو اعتماد در گفتمان‌ها، مشکلات بودجه‌ای، دولتی بودن ساختار صنعت و عدم اعتماد به سایر اعضا، بهعنوان مهم‌ترین موانع اجرای کار شایسته و در پی آن، توسعه پایدار در استان یزد به شمار می‌آیند. |
آهنی و همکاران (1399) | توسعه پایدار اجتماعی در سطح ایران و جهان: با رویکرد داده‌کاوی | کمی- داده‌کاوی | کشور ایران از منظر شاخصهای اجتماعی توسعه پایدار بیشترین همخوشهگی را با کشورهای بحرین، بنگلادش، باربادوس دارد. |
اسکندری و همکاران (1397) | ارزیابی نقش نهادگرایی در روند توسعه پایدار مناطق مرزی | توصیفی- تحلیلی | عامل آگاهی و زمینه‌ها و بسترهای شکل‌گیری، تداوم و گسترش نهادها و درک کلی تصمیمگیران و تصمیمسازان از نقش نهادها بیشترین تأثیر را بر توسعه پایدار دارند. |
جدول 2- خلاصه مطالعات و تحقیقات خارجی انجام‌شده در ارتباط با موضوع پژوهش
پژوهشگر و سال | عنوان پژوهش | روش تحقیق | نتایج |
لیولیو5 و همکاران (2024) | چگونه دولت الکترونیک و کسب‌وکار الکترونیکی اهداف توسعه پایدار را هدایت می‌کنند؟ | کیفی و کمی | شاخصهای حکمرانی الکترونیکی به‌طور قابل‌توجهی بر دستاوردهای توسعه پایدار تأثیر می‌گذارند. علاوه بر این، شاخصهای کسب‌وکار الکترونیکی نیز تأثیر مثبتی بر دستیابی به اهداف توسعه پایدار دارند. |
لی و همکاران (2023) | مسیری برای توسعه پایدار: دیجیتالی شدن و بهره‌وری سبز | کمی | دیجیتالی شدن تأثیر مثبت و قابل‌توجهی بر توسعه پایدار دارد. |
زیولو6 و همکاران (2020) | نقش مالیه پایدار در دستیابی به اهداف توسعه پایدار | کمی | پیوندی قوی بین مدل مالیه پایدار و ابعاد توسعه پایدار شامل پایداری اجتماعی، پایداری محیط‌زیست و پایداری اقتصادی یافت شد |
ادورادز7 و همکاران (2020) | دستیابی و نظارت بر آموزش برای توسعه پایدار و شهروندی جهانی: مروری سیستماتیک ادبیات | کیفی (مرور نظاممند ادبیات) | پنج بخش آموزشهای مرتبط با توسعه پایدار عبارتاند از: آموزش (الف) توسعه پایدار، (ب) حقوق بشر، (ج) برابری جنسیتی، (د) ارتقا فرهنگ صلح و عدم خشونت و (ه) توجه به تنوع فرهنگی. |
بالی ویانگ8 (2020) | دستیابی به اهداف توسعه پایدار: مشکلات و استراتژی‌ها | کیفی | کشورهای پیشرفته بر عوامل اجتماعی و محیطی توسعه پایدار تمرکز می‌کنند، درحالی‌که کشورهای درحال‌توسعه بیشترین تمرکز خود را بر روی عوامل اقتصادی و اجتماعی می‌کنند. |
الدایری9 و همکاران (2020) | نقش نوآوری در محیط‌زیست از طریق مجاورت فناوری در اجرای توسعه پایدار | کمی | نتایج حاصل از 240 شرکت نشان‌دهنده تغییر تمرکز از دانش داخلی به دانش خارجی در هنگام توسعه نوآوریهای زیست‌محیطی است و امکان توسعه پایدارتر را فراهم میآورد. |
گویندن10 و همکاران (2020) | دستیابی به اهداف توسعه پایدار از طریق شناسایی و تجزیه‌وتحلیل موانع اقتصاد مشترک صنعتی | کمی | در میان 15 مانع مشترک توسعه پایدار، "عدم اعتماد" بهعنوان تأثیرگذارترین و "هزینه سرمایه" بهعنوان کم‌اهمیت‌ترین عامل تأثیرگذار شناخته‌شده است. |
براوی11 (2019) | تأثیر فناوری بر اهداف توسعه پایدار | مقاله مروری | از فناوریهایی مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، تجزیه‌وتحلیل دادهها، یادگیری ماشین، چاپ سه‌بعدی و ... میتوان برای ایجاد، گسترش و نظارت بر اثربخشی توسعه پایدار و انطباق با محیط‌زیست استفاده کرد. |
چنگ12 و همکاران (2018) | ساخت یک مدل توسعه پایدار برای مناطق فقیر چین مبتنی بر پویایی سیستم | کمی | چهار سناریو طراحی شد: سرمایهگذاری در تصفیه فاضلاب، سرمایهگذاری کنترل فاجعه، سرمایهگذاری کنترل فرسایش خاک و صندوق کاهش فقر. |
لی و همکاران (2018) | مشارکت عمومی در دستیابی به اهداف توسعه پایدار در چین: شواهدی از عملکرد کنترل آلودگی هوا | کیفی | هنگامی‌که سیاستهای دولت، مشارکت عمومی و شرکت به‌طور مشترک درگیر باشد، میتوان انتشار آلایندههای هوا را به‌طور مؤثر کنترل کرد و درنهایت به توسعه پایدار دست‌یافت. |
همانگونه که ملاحظه میشود، تاکنون مطالعههایی در زمینه توسعه پایدار انجام‌شده است؛ اما کاستی موجود در آنها این است که روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی را به تصویر نمیکشند و هرکدام از پژوهشها به چند مورد از عوامل مؤثر یا پیامدهای توسعه پایدار پرداختهاند؛ همچنین، پژوهشی که شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی پرداخته باشد، یافت نشد. لذا با توجه به شکاف نظری موجود در پیشینههای تجربی، مدل حکمرانی خوب و تحلیل محیطی سازمان بهعنوان چارچوب نظری انتخاب شد و با تجزیه‌وتحلیل دادههای کیفی و کمی به شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی پرداخته شد.
بررسی شواهد، گزارش‌ها و نتایج تحقیقات پیشین نشان‌دهنده نامناسب بودن وضعیت موجود توسعه پایدار در سطح استان آذربایجان غربی و فاصله زیاد بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب میباشد. جدول شماره 3 برخی از شاخصهای توسعه پایدار در سه بعد آن را در استان آذربایجان غربی و جایگاه نامناسب این استان را در مقایسه با سی‌ویک استان کشور را نشان میدهد (سالنامه آماری، 1400-1401):
جدول 3- وضعیت موجود توسعه پایدار در سطح استان آذربایجان غربی و کشور
رتبه در بین سی‌ویک استان | کشور | استان | واحد | عنوان | ابعاد توسعه پایدار |
29 | 102 | 7/49 | میلیون تومان | درآمد سرانه -1400 | اقتصادی |
15 | 9 | 8.6 | درصد | نرخ بیکاری-1401 | |
2 | 49.4 | 56.3 | نفر | شاخص فلاکت 1400(شاخص معکوس) | اجتماعی |
29 | 87.4 | 79.5 | درصد | نرخ باسوادی- 1395 | |
- | - | 1270 | متر | تراز آب دریاچه ارومیه- 1401 | زیست‌محیطی |
مرحلۀ کیفی
در این مرحله، با توجه به اینکه پژوهشگران به دنبال درک عمیقی از پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی آن بودند؛ از رویکرد کیفی از نوع تحلیل مضمون استفاده نمودند. به این منظور از راهبرد نمونهگیری هدفمند از نوع سهمیهای استفاده کردند. در روش نمونهگیری سهمیهای، سهم افراد مختلف در پژوهش با در نظر گرفتن ویژگیهای مشخصی مانند جنسیت، جایگاه، طبقه اجتماعی و... لحاظ میشود (Gall & Borg, 2003). بر این اساس، تعداد 18 نفر از مدیران و خبرگان اجرایی که از تجارب لازم در خصوص توسعه پایدار موردبررسی برخوردار بودند، انتخاب شدند. از این تعداد مشارکتکننده در پژوهش، 9 نفر عضو هیئت‌علمی دانشگاه و 9 نفر مدیر اجرایی بودند؛ که 14 نفر آقا و 4 نفر خانم بودند
شایان‌ذکر است در این مرحله، نمونهگیری تا آنجا ادامه یافت که پیشایندهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی و پیامدهای آن مورد شناسایی قرار گرفت و به‌نوعی دادههای به‌دست‌آمده در مصاحبهها به‌طور فراوانی با دادههای قبلی مشابهت داشتند؛ به‌نحوی‌که انتخاب افراد جدید برای انجام مصاحبه، دادههای بیشتری به پژوهش اضافه نکرد. به همین دلیل پژوهشگران بعد از انجام مصاحبه هجدهم به این نتیجه رسیدند که حجم زیادی از اطلاعات به‌دست‌آمده از مصاحبه‌های جدید، تکراری بوده و به‌عبارت‌دیگر به اشباع در دادههای موردنظر رسیدهاند؛ لذا فرایند مصاحبه با مصاحبه‌شونده هجدهم به اتمام رسید. برای احصاء نظرات مشارکتکنندگان در پژوهش از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد که به شیوه قیاسی اجرا شد. بدین‌صورت که پژوهشگران پرسش اصلی خود را پیرامون تجارب هریک از مشارکتکنندگان درزمینۀ پیشایندهای توسعه پایدار و پیامدهای آن مطرح کردند و متناسب با پاسخ آنها اقدام به مطرح کردن سؤالهای جزئیتری کردند. در پژوهش حاضر برای تحلیل دادهها، از روش هفت مرحلهای تحلیل مضمون کلایزی13 استفاده شد که مراحل آن به‌این‌ترتیب است: در مرحله اول، پژوهشگران تمام بیانات ارائه‌شده توسط مشارکتکنندگان در پژوهش را در پایان هر مصاحبه به‌طور مکرر گوش‌داده و توصیفات آنها را پیرامون پدیده موردمطالعه بر روی کاغذ پیاده و سعی کردند برای درک تجارب مشارکتکنندگان چند مرتبه آنها را موردبررسی و مطالعه قرار دهد، لذا در پایان این مرحله تعداد 84 کد باز به دست آمد. در مرحله دوم، پژوهشگران جملات و واژگان مرتبط با پدیده موردمطالعه (پیشایندهای توسعه پایدار و پیامدهای) را مشخص کردند و در مرحله سوم، به هرکدام از مفاهیم و واژگان استخراج‌شده از مرحله قبل، مفهوم خاصی که بیانگر معنا و مفهوم اساسی تفکر مشارکتکنندگان بود، داده شد و جهت موثق نمودن آنها به بیانات اصلی مشارکتکنندگان مراجعه میشد. در مرحله چهارم، پژوهشگران بعد از مطالعه و مرور دقیق بیانات مشارکتکنندگان در پژوهش، مفاهیم مشترک را در دستهها و طبقات خاصِ موضوعی قرار دادند و در مرحله پنجم، پژوهشگران سعی کردند تا با تشکیل طبقات کلیتر، نتایج را برای توصیف دقیقتر از پدیده موردمطالعه به هم پیوند دهند؛ لذا در پایان این مرحله تعداد 4 بعد و 13 مؤلفه به دست آمد. در مرحله ششم، عقاید استنتاج شده به توصیفی جامع و کامل از پدیده تحت مطالعه تبدیل شد و در مرحله هفتم، یافتههای نهایی حاصل از تحلیل دادهها، به‌منظور اطمینان از اعتبار آنها با مراجعه به مشارکتکنندگان و پرسیدن پیرامون یافتهها مورد تأیید قرار گرفتند. در پژوهشهای کیفی اعتبار به این معناست که آیا یافتههای به‌دست‌آمده از موضع پژوهشگر، مشارکتکنندگان در پژوهش و یا خوانندگان آن پژوهش درست است یا خیر.
در این پژوهش برای اعتباریابی یافتههای دادههای کیفی، از راهبردهای اعتباریابی کرسول14 (2014) استفاده شد. (Creswell, 2014) چند راهبرد برای بررسی اعتبار در پژوهشهای کیفی مطرح کرده است که عبارتاند از: 1- بررسی توسط اعضاء یا مشارکتکنندگان15 2- بررسی توسط همتایان یا همکاران16 3- ممیزی بیرونی17 4- بازتاب پذیری18 5- به همتنیدگی یا مثلث سازی19. در پژوهش حاضر، با توجه به اینکه پژوهشگران از دو منبع (خبرگان دانشگاهی و اجرایی) اقدام به جمع‌آوری یافتهها کردند، از راهبرد به همتنیدگی منابع در پژوهش استفاده نمودند. افزون بر این، با توجه به اینکه در پایان هر مصاحبه، پژوهشگران اقدام به ارائه برداشتهای خود از صحبتهای مصاحبه‌شوندهها میکردند تا از این طریق صحت و درستی یافتهها مورد تأیید آنها قرار بگیرد، از راهبرد بررسی توسط مشارکتکنندگان نیز بهره بردند. درنهایت با در نظر گرفتن این نکته که پژوهشگران بعد از انجام فرایند تحلیل مضمون، یافتههای به‌دست‌آمده را در اختیار دو فرد مطلع نسبت به روش کیفی قرار داده و تأیید ایشان را نسبت به یافتههای به‌دست‌آمده، گرفتند؛ لذا آنها از راهبرد بررسی توسط همتایان نیز بهعنوان یکی دیگر از راهبردهای اعتباربخشی در این مرحله از پژوهش استفاده کردند.
مرحلۀ کمی
در این مرحله، پژوهشگران در راستای اعتبارسنجی عوامل استخراج‌شده در مرحله کیفی، از مدلسازی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی استفاده کردند. بر این اساس ابزار گردآوری دادهها در مرحله کمی پژوهش، پرسشنامهای بود که مبتنی بر عوامل احصاء شده در مرحلۀ کیفی پژوهش و در طیف لیکرت پنج‌درجه‌ای از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم طراحی‌شده بود. جامعه آماری بخش کمی شامل مدیران دستگاههای اجرایی استان به تعداد 250 نفر بودند که با توجه به فرمول کوکران، حجم نمونه 152 نفر تعیین و با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای بررسی روایی پرسشنامه از روایی صوری و محتوایی استفاده شد، بدین‌صورت که سؤالهای پرسشنامه در اختیار دو نفر متخصص حوزه توسعه پایدار قرار گرفت و آنها به تأیید سؤالها پرداختند. برای تجزیه‌وتحلیل دادهها در بخش کمی نیز از مدلسازی معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی) با نرم‌افزار Smart Pls نسخه 3 استفاده شد.
محدوده موردمطالعه
محدوده موردمطالعه در این پژوهش استان آذربایجان غربی میباشد. این استان در قسمت شمالی غربی کشور ایران جای گرفته است که دارای 3 مرز مشترک با کشورهای ترکیه، عراق و آذربایجان میباشد. موقعیت جغرافیایی این استان در شکل شماره 1 نشان داده‌شده است:
شکل 1- محدوده موردمطالعه
بحث و ارائه یافتهها
یافتههای به‌دست‌آمده از مرحله کیفی پژوهش در راستای پاسخ به سؤال پژوهش (پیشایندهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی و پیامدهای آن کدم‌اند؟) نشان داد که از مجموع 84 کد استخراج‌شده از مصاحبه با مشارکتکنندگان در پژوهش، 4 بعد و 13 مؤلفه به دست آمد. در جدول 4 نمونهای از مفاهیم استخراج‌شده از گزاره‌های کلامی مصاحبهها آمده است و در جدول 5 تا 8 نیز مقوله‌های اصلی، فرعی و کدهای استخراجی نشان داده‌شده است.
جدول 4- نمونهای از متن مصاحبهها و مفاهیم احصا شده
متن مصاحبه | دسته مفهومی |
جنگ و درگیریهای مرزی از عوامل مهم عدم توسعه استان هست. همانند استانهای خوزستان، ایلام، کردستان نیز ضعف توسعه داریم. | جنگ و درگیریهای مرزی |
شاخص بیکاری، مهم‌ترین پیشایند آسیبهای اجتماعی است. از بیکاری و فقر مردم حتی برای جنگ داعش هم استفاده میکردند | بیکاری و فقر |
تفکر توسعه پایدار عادلانه اتفاق نیافتاده است. | عدم وجود تفکر توسعه پایدار |
نظام برنامهریزی استراتژیک (تدوین، اجرای و ارزیابی) در کشور بالا به پایین است که خودش مانع از توسعه است. | تمرکزگرایی در برنامهریزی |
نظام حاکم ابتدا باید نقش و وظیفه خود با محیط‌زیست را شفاف کند. | توجه به محیط‌زیست |
جدول 5- كدگذاري موانع توسعه پایدار استان
مفاهيم (کدهای باز) | مقوله فرعي | مقوله اصلي | ابعاد |
عدم وجود برنامه مناسب در زمینه توسعه پایدار | موانع ناشی از برنامهریزی | موانع ناشی از دولت | موانع توسعه پایدار |
عدم وجود برنامهریزی منطقهای و استانی برای توسعه | |||
برنامهریزی متمرکز در تهران | |||
عدم اجرای وعدههای دولت در مورد احیای دریاچه ارومیه | موانع ناشی از اجرا | ||
عدم بهرهگیری از توان همه کشور در اداره امور | |||
هماهنگی ضعیف بین متولیان توسعه پایدار | |||
کمتوجهی به شایستهسالاری و استفاده از متخصصان | |||
جایگزینی مدیران کم‌تجربه با مدیران باتجربه | |||
عدم پرورش و گزینش سرمایه انسانی مناسب | |||
عدم آموزش و گفتمان سازی در زمینه توسعه پایدار | |||
عدم رصد مستمر شاخصهای توسعه پایدار | موانع ناشی از ارزیابی | ||
عدم حضور مسئولین بین مردم و اخذ بازخورد | |||
عدم ارزیابی نتایج عملکرد مدیران | |||
فساد اداری و مالی | |||
عدم مطالبهگری جامعه مدنی در مورد توسعه پایدار | موانع در سطح ملی | موانع ناشی از جامعه مدنی | |
کمتوجهی جامعه مدنی به توسعه پایدار | |||
عدم آشنایی مردم با اهمیت و شاخصهای توسعه پایدار | موانع در سطح منطقهای | ||
عدم تشکیل انجمنها و نهادهای حامی توسعه پایدار | |||
خروج افراد نخبه از استان (مهاجرت نخبگان) | |||
انگیزه پایین مردم جهت مشارکت مردم در توسعه | |||
عدم تمایل بخش خصوصی به سرمایهگذاری در استان | موانع در سطح ملی | موانع ناشی از بخش خصوصی | |
دور بودن سرمایههای بخش خصوصی داخلی و خارجی از استان | |||
عدم شناخت ظرفیتهای بخشی و منطقهای | موانع در سطح منطقهای | ||
عدم احساس مسئولیت بخش خصوصی در مورد توسعه پایدار | |||
عدم راهاندازی اشتغالهای کوچک پایدار خودگردان توسط مردم | |||
عدم توجه کارخانهها به ملاحظات زیست‌محیطی |
جدول 6- كدگذاري عوامل مؤثر بر روند توسعه پایدار
مفاهيم (کدهای باز) | مقوله فرعي | مقوله اصلي | ابعاد |
|---|---|---|---|
تمرکزگرایی (حکمرانی متمرکز) در ساختار سیاسی کشور |
موانع در سطح ملی
|
عوامل سیاسی
| عوامل زمینهای استان |
دخالت سیاسیون (نمایندگان مجلس و مقامات سیاسی) در سیستم اداری | |||
ارتباط بین توسعه مناطق با وابستگی جغرافیایی مقامات مهم سیاسی | |||
رانت، لابیگری و چانه‌زنی در تخصیص و هدایت منابع | |||
مشکلات کشور در دوران دفاع مقدس | موانع در سطح منطقهای
| ||
بیثباتی امنیتی منطقه | |||
درگیریهای مرزی پس از وقوع جنگ تحمیلی | |||
نبود تفکر و اندیشه (فرهنگ) توسعه پایدار | موانع در سطح ملی | عوامل فرهنگی اجتماعی | |
عدم ترویج و اشاعه فرهنگ توسعه پایدار | |||
شعارگرایی و دل‌بستگی به گذشته | |||
عدم وجود تفکر توسعه عادلانه | |||
نگرش و ذهنیت منفی ناشی از تقسیمبندی کشور به مناطق مرزی و مرکزی و قومیتها | |||
بخشینگری و عدم وجود تفکر سیستمی | |||
تنوع قومیتی، فرهنگی و اجتماعی در سطح استان | موانع در سطح منطقهای | ||
حاکمیت فرهنگ کوتولهپروری | |||
تابآوری بالای مردم (مدارا کن) | |||
عدم مطالبهگری مردم | |||
عدم باور مردم به قابلیتهای خود | |||
بیثباتی (شکنندگی) اقتصادی و مالی | موانع در سطح ملی | عوامل اقتصادی | |
عدم جذابیت فضای کسب‌وکار | |||
تورم | |||
نبود اقتصاد رقابتی | |||
تسلط باندهای مافیایی بر ثروت کشور | |||
کمبود سرمایه انسانی و متخصص | موانع در سطح منطقهای | ||
نقشآفرینی بیشتر استان هم‌جوار (تبریز) در اقتصاد | |||
بیتوجهی به زنجیره تأمین در اقتصاد | |||
فقدان حمایتهای مالی از توسعه پایدار | |||
کمبود منابع موردنیاز توسعه فناورانه | موانع در سطح ملی |
عوامل فناورانه | |
عدم بهرهگیری از تجارب جهانی | |||
برخورداری کم از دانش فنی نوین در کشاورزی و صنعت |
موانع در سطح منطقهای
| ||
عدم دسترسی به تجهیزات و ماشینآلات جدید | |||
ضعف در بهرهگیری از فناوری | |||
تغییرات اقلیم (آب، هوا و خاک) | موانع در سطح ملی | عوامل اقلیمی/جغرافیایی | |
کاهش بارندگیها | |||
مرزی بودن استان | موانع در سطح منطقهای
| ||
حلقه واسط بین استانهای مرکزی با کشورهای خارجی | |||
شرایط جغرافیایی استان (فاصله زیاد شهرها از هم و مرکز استان) | |||
وسعت زیاد و همسایگی استان با سه کشور |
جدول 7- كدگذاري عوامل راهبردی مؤثر بر توسعه پایدار
مفاهيم (کدهای باز) | مقوله اصلی | ابعاد |
|---|---|---|
تمرکز سرمایه‌گذاری‌های کلان در استانهای مرکزی | راهبردهای سطح کلان (ملی) | عوامل راهبردی |
توجه صرف به معیشت مردم بعد از جنگ تحمیلی | ||
عدم توجه به استانهای مرزی در دوران سازندگی | ||
تمرکز صرف بر برنامههای 5 ساله آرمانی و اجرای ناقص آنها | ||
عدم توجه به محیط‌زیست در سیاستگذاری | ||
تأکید سیاستگذاران بر سرمایهگذاری در مرکز کشور بعد از دوران جنگ | ||
توسعه کسب‌وکار تجاری بدون توجه به اقلیم (آمایش سرزمین) | ||
مدیریت نادرست منابع آبی | راهبردهای سطح خرد (منطقهای) | |
توزیع ناعادلانه منابع آب کشور | ||
اجرای برنامههای غیر جامع و کوتاه‌مدت (فرمایشی) | ||
اجرای طرحهای فاقد توجیه اقتصادی و پرهزینه |
جدول 8- كدگذاري پیامدهای توسعه پایدار
مفاهيم (کدهای باز) | مقوله اصلي | ابعاد |
|---|---|---|
افزایش چالشهای زیست‌محیطی |
زیست‌محیطی
| پیامدهای روند موجود توسعه پایدار استان |
خشک شدن دریاچه ارومیه و رودخانه‌ها | ||
تخلیه سفرههای آب زیرزمینی | ||
فرونشست زمین | ||
کاهش سرمایه اجتماعی |
اجتماعی
| |
افزایش آسیبهای اجتماعی | ||
خروج افراد نخبه از استان | ||
مهاجرت به خارج از کشور (گریز مغزها) | ||
کاهش شاخصهای توسعه انسانی (تحصیل، امید به زندگی و...) | ||
افزایش میزان جرم و جنایت و بزهکاری | ||
کاهش رشد اقتصادی | اقتصادی | |
بیکاری و فقر مردم |
پس از شناسایی مفاهیم، مقولات فرعی و مقولات اصلی، شبكه مضامين بین آنها جهت نظاممند نمودن روابط و وابستگي و ارتباط متقابل ميان آنها مشخص شد. اين سبک‌ها صرفاً ابزاري تحليلي هستند و نه خود تحليل. وقتي يك شبكه مضموني ساخته شد ميتوان از آن به‌مثابه ابزاري تصويري براي تفسير متن استفاده كرد تا نتايج حاصل از متن و خود متن براي محقق و خوانندگان تحقيق، روشن و قابل‌فهم شود. شبکه مضامین مربوط به پیشایندهای و پیامدهای توسعه پایدار آذربایجان غربی که از تحلیل مضمون حاصل‌شده است، در شکل 2 قابل‌مشاهده است.
شکل 2- مدل پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی
شکل 3- شبکه مضامین پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی
یافتههای مرحلۀ کمی
یافتههای مرحله کمی پژوهش در راستای پاسخ به سؤال دوم پژوهش (میزان اعتبار پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی از دیدگاه خبرگان چگونه است؟) از طریق مدلسازی معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی) به کمک نرم‌افزار SmartPls به دست آمد که خروجی آن در شکل‌های 4 و 5 نشان داده‌شده است.
شکل 4- خروجی نرم‌افزار در حالت تخمین استاندارد
شکل 5- خروجی نرم‌افزار در حالت ضرایب معناداری
جدول 9- شاخصها و مقادير پیشایندها و پیامدهای توسعه پایدار
متغیر | میانگین واریانس استخراجی (AVE) | پایایی ترکیبی | ضریب تعیین (R2) | آلفای کرونباخ | پایایی اشتراکی |
|---|---|---|---|---|---|
موانع حکمرانی | 81/0 | 86/0 | - | 81/0 | 81/0 |
عوامل محیطی/زمینهای | 70/0 | 88/0 | - | 80/0 | 70/0 |
عوامل راهبردی | 76/0 | 84/0 | - | 73/0 | 76/0 |
پیامدها | 75/0 | 87/0 | 22/0 | 82/0 | 75/0 |
توسعه پایدار | 76/0 | 83/0 | 82/0 | 83/0 | 76/0 |
بررسي شاخص پايايي ترکيبي20 مدل اندازهگیری نشان داد که مقادیر به‌دست‌آمده برای هر سازه بالای 7/0 میباشد که نشان از پایداری درونی مناسب برای مدل اندازهگیری دارد. همچنین بررسی معیار پايايي اشتراکي21 نیز نشان داد که مقادیر به‌دست‌آمده برای هر سازه بيشتر از 5/0 بود که نشان‌دهنده قابليت تعميمپذيري مدل در يک نمونه ديگر از همان جامعه است. معیار ضریب تعیین (R2) متغیرهای مکنون درون‌زای مدل محاسبه شد و نتایج با سه مقدار 19/0، 33/0 و 67/0 بهعنوان مقدار ملاک برای مقادیر ضريب تعيين ضعیف، متوسط و قوی مقایسه شد با توجه به جدول 9، متوسط مقادیر ضریب تعیین متغیرها برابر با 75/0 بود که بزرگ‌تر از مقدار 0.33 بوده و مؤید برازش مناسب مدل است.
جدول 10- میزان پایایی اشتراکی و ضریب تعیین متغیرها
متغیر | پایایی اشتراکی | ضریب تعیین |
موانع حکمرانی | 81/0 | - |
عوامل محیطی/زمینهای | 70/0 | - |
عوامل راهبردی | 76/0 | - |
پیامدها | 75/0 | 22/0 |
توسعه پایدار | 76/0 | 82/0 |
میانگین | 76/0 | 52/0 |
GOF | 63/0 |
|
برازش کلی نیز از طریق معیار GOF بررسی شد. این معیار طبق فرمول زیر محاسبه می‌گردد:
فرمول (1) 
میانگین Communalities نشانه میانگین مقادیر اشتراکی هر سازه بوده و Ave R2 سازه‌های درون‌زای مدل است. با توجه به مقادیر جدول 10 و سه مقدار 01/0، 25/0 و 35/0 بهعنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF و حصول عدد 62/0، نشان از برازش بسیار مناسب نتایج تحقيق است.
در پاسخ به چالشهای بین‌المللی و منطقهای مرتبط با آرمان‌ها و اهداف توسعه پایدار، بايد توافق‌نامه‌های جديدي براي هماهنگي سیاستهای ملي با بین‌المللی تدوين گردد و اصل مسئوليت مشترك اما متفاوت به‌صورت جدی‌تری از سوي سازمان ملل متحد دنبال شود به‌نحوی‌که تعهدات كشورهاي توسعه‌یافته براي حفاظت از محیط‌زیست (با توجه به سهم بالاي آنان در بهرهبرداری از منابع كره زمين و انتشار بيشتر آلودگی‌ها) جنبه عملی‌تری به خود بگيرد و از سوي ديگر كشورهاي درحال‌توسعه نيز بايد منابع خود را به نحوي بسيج نمايند كه بتوانند به بهترين نحو از اين منابع در راستاي آرمان‌های اهداف توسعه پایدار گام بردارند. اين مسئله خصوصاً در مورد محیط‌زیست كه كالايي عمومي محسوب شده و بنابراين افراد و كشورها انگيزه كمتري براي سرمایهگذاری در اين منابع را دارند، بيشتر حائز اهميت بوده و حمايت پشتيباني بيشتري را نسبت به ساير اهداف و آرمان‌های توسعه پایدار سوي دولت را می‌طلبد.
بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد‌های ذیل ارائه می‌گردد:
· به‌منظور کاهش میزان تمرکزگرایی در برنامه‌ریزی‌های توسعه پایدار، پیش‌نویس برنامه توسعه پنجساله هفتم با رعایت الزامات سند آمایش سرزمین در استان تهیه و با مشارکت نمایندگان استان بررسی و تصویب گردد.
· با استفاده از سازوکارهای هماهنگی بین سازمانی نسبت به تقویت سطح هماهنگی بین متولیان توسعه پایدار اقدام گردد.
· در به‌کارگیری مدیران متولی توسعه پایدار ملاحظات شایستهسالاری و تخصص موردتوجه جدی قرار گیرد.
· از طریق تعامل دولت و حمایت دولت، نسبت به آموزش و گفتمان سازی در زمینه توسعه پایدار از طریق جامعه مدنی اقدام شود.
· شاخصهای توسعه پایدار به‌طور مستمر مورد رصد مستمر قرارگرفته و از نتایج به‌دست‌آمده در برنامه‌ریزی‌های آتی بهرهبرداری گردد.
· از طریق تشکیل انجمنها و نهادهای حامی توسعه پایدار نسبت به تقویت مطالبه گری جامعه مدنی در مورد توسعه پایدار از طریق آشناسازی آنان با حقوق خودشان اقدام شود.
· از طریق تدوین برنامه مدیریت استعداد در استان از خروج افراد نخبه از استان (مهاجرت نخبگان) پیشگیری شود.
· بر رعایت ملاحظات زیست‌محیطی و کنترل آلودگی آن توسط کارخانهها و شرکت‌های تولیدی نظارت جدی به عمل آید.
· منابع و امکانات موردنیاز جهت توسعه فناوری‌های مرتبط با توسعه پایدار همانند تجهیزات آبیاری قطره‌ای و بارانی کشاورزی و... فراهم و تغییر الگوی کشت در استان به‌صورت جدی دنبال گردد.
· ضمن به‌کارگیری دانش فنی نوین در حوزه صنعت و کشاورزی آموزشهای لازم جهت بهرهگیری کشاورزان از تجهیزات نوین کشاورزی ارائه شود.
· نسبت به توسعه سرمایه انسانی و متخصص موردنیاز توسعه پایدار از طریق آموزش و ترویج توسعه پایدار اقدام شود.
· توجه به ملاحظات محیط زیستی در سیاستگذاری خرد و کلان مورد تأکید و توجه ویژه قرار گیرد.
· توسعه کسب‌وکارهای تجاری بر اساس سند آمایش سرزمین استان صورت گیرد.
· از طریق اجرای برنامههای آموزشی و آگاه‌سازی، نسبت آشناسازی مردم و کشاورزان و صنعت‌گران در خصوص ضرورت مدیریت درست منابع آبی اقدام شود.
منابع
آزادنیا، محمد؛ زاهدی، شمس السادات؛ مجدالدین، عبدالرضا؛ بدیع، کامبیز و پورعابدی، محمدرضا. (1397). طراحی و تبیین مدل ارزیابی سیاستگذاری برای سنجش پیامدهای فاو بر ارتقای توسعه پایدار، فصلنامه علمی- پژوهشی سیاستگذاری عمومی، 4(1)، 159-143.
ابراهیمی، محمدصادق. (1391). مقایسه دو مدل توسعه پایدار،اولین کنفرانس ملی راه کارهای دستیابی به توسعه پایدار (کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست)، تهران،https://civilica.com/doc/196613 .
اسکندری ثانی، محمد؛ اسمعیل نژاد، مرتضی؛ عاطفه خزاعی، آواز. (1397). ارزیابی نقش نهادگرایی در روند توسعه پایدار مناطق مرزی(موردمطالعه: استان خراسان جنوبی). پژوهشنامه جغرافیای انتظامی, 1397(21)، 31-52.
اصغری، سیدعلی. (1397). پایداری: تقیید توسعه؟. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 10(3)، 33-56. doi: 10.22035/isih.2018.283
ایدر، نبی الله؛ و حکیمی نیا، بهزاد. (1398). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر روند توسعه پایدار شهری در شهر اهواز. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 11(شماره 3 (پیاپی 43))، 89-105.
بارانی پسیان، وحید؛ آقایی، اصغر؛ و توکلی نغمه، مصطفی. (1398). تدوین راهبردهای توسعه پایدار استان مرزی آذربایجان غربی. پژوهشنامه مطالعات مرزی, 7(1 (مسلسل 23) )، 45-65.
بخشی سنجدری، رضا؛ دریاباری، سید جمال‌الدین. (1399). بررسی هوشمندسازی سیستم های حمل و نقل شهری در راستای توسعه پایدار شهرها(موردمطالعه: کلانشهر تهران). فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۸ (۳۲)، ۳۱-۴۶.
حسینی، سیدابراهیم؛ نوابخش، فرزاد؛ و سیدی، فرانک. (1399). طراحی مدل توسعه اجتماعی متأثر از سرمایه اجتماعی کلان شهر اراک با تأکید بر نظریه پاتنام. فصلنامه مطالعات سیاسی، 13(50)، 61-86.
حسین بر، خدابخش؛ و انوری، محمودرضا. (1402). شناسایی اولویت ها و قابلیت های توسعه پایدار مناطق مرزی( مطالعه موردی : شهر گشت). فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای, 13(49)، 191-204.
حیدری، حسن؛ و رزاقی، سمیه. (1398). بررسی موانع رشد شاخص های توسعه اقتصادی استان آذربایجان غربی از دید فعالین حوزه صنعت در بخش خصوصی و دولتی: با تاکید بر روش گراندد تئوری. جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 8(2)، 135-165.
جلیلی، عادل و جعفری، مصطفی. (1400). توسعه پایدار:موفقیت یا عدم موفقیت در تولید ثروت داستان اصلی همین است. /اقلیم:هدف‌گذاری راهبردی در تغییر اقلیم. طبیعت ایران، 6(3)، 142-142. doi: 10.22092/irn.2021.124436
سرور، رحیم؛ و موسوی، میرنجف. (1390). ارزیابی توسعه پایدار شهرهای استان آذربایجان غربی. جغرافیا، 9(28)، 7-28.
صائمیپور، حسین؛ ملکیان، آرش؛ رمضانزاده لسبوئی، مهدی. (1399). بررسی سرمایه اجتماعی شبکه ذینفعان در راستای تحقق توسعه پایدار روستایی (منطقه مورد مطالعه: روستای تلوبین، شهرستان میامی، استان سمنان). مرتع و آبخیزداری، 73(2)، 367-377.
صفرعلی زاده، اسماعیل؛ حسین زاده، رباب؛ و اکبری مجید. (1397). تحلیل کارایی نسبی کشورهای خاورمیانه از لحاظ شاخص های توسعه پایدار. برنامهریزی منطقه ای، 8(29)، 1-11. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=360809
طاهر پور، ندا. (1397). توسعه پایدار، اهداف و کارکردها، نشریه دانشجویی بوم کره، 2(2)، 17-14.
ذوالقدر، اسفندیار. (1386). محیط زیست و توسعه پایدار، ماهنامه اقتصاد و توسعه، شماره 20: 28 و 29.
زاهدی، حسین. (1399). توسعه پایدار، طراحی پایدار،معماری پایدار. نشریه علمی مطالعات مهندسی، 1391(16)، 11-18.
زاهدی، شمس السادات. (1397). توسعه پایدار، تهران، انتشارات سمت.
زمانی، زهرا؛ طیبی، سیدکمیل. (1399). سرمایه گذاری مستقیم خارجی، عامل تعیین کننده توسعه پایدار در کشورهای درحال توسعه و کشورهای دارای بازارهای نوظهور. پژوهش های رشد و توسعه پایدار (پژوهش های اقتصادی)، ۲۰ (۴)، ۳۳-۶۵.
زیاری، کرامت اله. (1380). توسعه پایدار و مسئولیت برنامه ریزان شهری در قرن بیست و یکم، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
دهشیری، محمدرضا. (1394). جهانی‌شدن و توسعه پایدار. فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 4(2)، 64-75.
علمی، محمود. (1400). عوامل اجتماعی مرتبط با مشارکت شهروندان تبریز در روند توسعه پایدار شهر . فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 13(3): 68-86.
فراهانی‌فرد، سعید. (1389). مبانی کلامی توسعه پایدار. مجله علمی فلسفه دین، 7(5)، 41-60.
فرزانه، ح. (1399). ارزیابی پایداری اجتماعی در برنامه های توسعه ایران بر پایه چارچوب توسعه پایدار استراتژیک. شباک، 6(6 (پیاپی 57))، 173-186.
فنی، زهره؛ و مرصعفر، سعیده. (1399). اشتغال سبز و تأثیرات آن بر توسعه پایدار شهری (موردمطالعه: کلانشهر اصفهان). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۹ (۳۳)، ۱-۱۴.
قرخلو، مهدی و حسینی، سیدهادی. (1385)، شاخص های توسعه پایدار شهری، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره هشتم، بهار و تابستان، 159-161.
کمالی، یحیی. (1392). روشهای تحلیل و مدلهای اجرای سیاستگذاری توسعه پایدار. راهبرد توسعه، 29، 117-148.
لطیفی، غلامرضا. (1382). توسعه شهری پایدار و توسعه فرهنگی. فصلنامه علوم اجتماعی، 10(22)، 131-153.
محمدزاده یوسف، حکمتی فرید صمد، عبدالعلی زاد سمیرا. (1395). تأثیر توسعه اجتماعی بر سلامت عمومی. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 8(29)، 223-271.
معصومی جهتلو، مریم؛ جعفری نیا، غلامرضا و پاسلارزاده، حبیب. (1399). بررسی عوامل اجتماعی– فرهنگی موثر بر فرایند توسعه پایدار در شهرهای صنعتی مورد : شهر عسلویه، فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1(1)، 1-16.
منصوری, علی. (1379). گردشگری و توسعه پایدار. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»، 9(33)، 53-56.
موسوی، سید داود. نظریان، اصغر. (1392). تحلیلی کمی بر روند توسعه پایدار شهر ملایر با استفاده از تکنیک موریس. جغرافیایی سرزمین، 10(شماره 4 (پیاپی 40))، 1-14.
میرسپاسی، نیلوفر. (1399). تحلیل تاثیر حمل و نقل هوشمند در حوزه اینترنت اشیاء بر بهبود شاخصهای ملی توسعه پایدار جاده،2(5)، 12-1.
References:
Asghari, S. (2018). Sustainability: Constraining Development? Interdisciplinary Studies in the Humanities, 10(3), 33-56. doi: 10.22035/isih.2018.283. (In Persian).
Askaripoor Geluyake, H. Bordbar, G. Sabokro, M. & Morovati Sharifabadi, A. (2021). An Analysis of Regional Sustainable Development with Emphasis on Introducing Barriers to Decent Work(Case Study of Yazd Industry Sector). Journal of Regional Planning, 43(11), 109-123 DOI: 10.30495/jzpm.2021.4021. (In Persian).
Azadnia, M. Zahedi, S. Majdeddin, A. Bade, K. & pourabedi, M. R. (2018). Designing and Explaining a policy assessment model to measure the impact of ICT on promoting Sustainable Development. Iranian Journal of Public Policy, 4(1), 139-155. DOI: 10.22059/ppolicy.2018.66853 (In Persian).
Bali Swain, R. & Yang-Wallentin, F. (2020). Achieving sustainable development goals: predicaments and strategies. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 27(2), 96-106. https://doi.org/10.1080/13504509.2019.1692316 .
Barani Pasian, V. Aghaei, A. & Tawakli, S. (2018). Compilation of sustainable development strategies of West Azarbaijan border province. Journal of Border Studies, 7(1 (series 23)): 45-65. http://bss.jrl.police.ir/article_92561.html . (In Persian).
Berawi, M. A. (2019). The role of industry 4.0 in achieving Sustainable Development Goals. International Journal of Technology, 10(4), 644-647. DOI: https://doi.org/10.14716/ijtech.v10i4.3341
Dalevska, N. Khobta, V. Kwilinski, A. & Kravchenko, S. (2019). A model for estimating social and economic indicators of sustainable development. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 6(4), 1839. https://www.researchgate.net/publication/333886025_A_model_for_estimating_social_and_economic_indicators_of_sustainable_development .
Dehshiri, M. (2016). Globalization and Sustainabile Development. Environmental Education and Sustainable Development, 4(2), 64-75. https://ee.journals.pnu.ac.ir/article_2656.html . (In Persian).
Elmi, M. (2020). Participation and development: Some socio-individual factors related to the participation of the citizens of Tabriz. Journal of Iranian Social Development Studies, 12(47), 93-102. https://jisds.srbiau.ac.ir/article_16096.html?lang=en . (In Persian).
Eshghi Chaharborj, A. Nazmfar, H. & Alavi, S. (2018). Measuring the sustainable development of Iran's provinces based on environmental planning. Regional Planning, 9(33), 29-42. DOR: 20.1001.1.22516735.1398.9.33.3.6 (In Persian).
Farahani Fard, S. (2010). Theological foundations of sustainable development. Scientific Journal "Philosophy of Religion, 7(5), 41-60. https://jpht.ut.ac.ir/article_22394.html?lang=en . (In Persian).
Farzaneh, H. (2019). Evaluation of social sustainability in Iran's development plans based on the strategic sustainable development framework. Shabak, 6 (57),173-186. https://ensani.ir/file/download/article/1621230819-10161-13-4.pdf . (In Persian).
Garkhlo, M. & Hosseini, S. (2016). indicators of sustainable urban development, Journal of Geography and Regional Development, No. 8, Spring and Summer, 159-160-161. https://doi.org/10.22067/geography.v5i8.4231 . (In Persian).
Guarini, E. Mori, E. & Zuffada, E. (2021). Localizing the Sustainable Development Goals: a managerial perspective. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JPBAFM-02-2021-0031/full/html .
Heydari, H. & Razaghi, S. (2018). Investigating the obstacles to the growth of economic development indicators of West Azarbaijan Province from the perspective of industry activists in the private and public sector: with emphasis on the grounded theory method. Economic Sociology and Development, 8(2), 135-165. DOR: 20.1001.1.23224371.1398.8.2.6.4. (In Persian).
Hosseinbor, Kh; & Anvari, M R. (2023). Identify priorities and sustainable development capabilities of border areas. Case study: (Gosht city), Journal of Regional Planning, 13(49), 191-204. DOI: 10.30495/JZPM.2021.25402.3685. (In Persian).
Hosseini, S. I. Navabakhsh, F. & Seedy, F. (2019). Designing a social development model influenced by the social capital of Arak metropolis with an emphasis on Putnam's theory. Political Studies Quarterly, 13(50), 61-86. https://jourm.azadshahr.iau.ir/article_681163.html . (In Persian).
Jalili, A. & Jafari, M. (2021). "Success or failure in wealth creation" This is the main story.\Strategic Goal Setting in Climate Change. Iran Nature, 6(3), 142-142. doi: 10.22092/irn.2021.124436. (In Persian).
Kamali, Y. (2012). Analysis methods and sustainable development policy implementation models. Development Strategy, 29, 117-148. https://www.magiran.com/paper/showpdf/2abdf7de-62b5-4a23-810f-6994f5154955?p=1003072&m=3733. (In Persian).
Kamousi, j. Asghari, H. Poursheykhian, A.R. & Hasanimehr, S. (2022). Analysis of Sustainable Development Guidelines & Challenges with Future Trending Survey (Case Study: ARAS Free Region). Journal of Regional Planning. 11(44), 103-118. DOI: 10.30495/jzpm.2022.4068. (In Persian).
Latifi, G. (2003). Sustainable urban development and cultural development. Social Science, 10(22), 131-153. DOR: 20.1001.1.17351162.1382.10.22.5.0. (In Persian).
Mansuri, A. (2000). Tourism and Sustainable Development. Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 9(33), 53-56. DOR: 20.1001.1.25883860.1379.9.33.10.2. (In Persian).
Masoumi Jahantalo, M. Jafarina, G. & Paslarzadeh, H. (2019). Investigating socio-cultural factors affecting the process of sustainable development in industrial cities case: Asalouye city, Scientific-Research Quarterly of Urban Research and Planning, 1(1), 1-16. DOR: 20.1001.1.22285229.1401.13.48.9.6. (In Persian).
Mohammadzadeh, Y. Hekmati Farid, S. & Abdul Alizad, S. (2017). The impact of social development on public health. Welfare planning and social development, 8(29), 223-271. https://doi.org/10.22054/qjsd.2016.7890. (In Persian).
Mousavi, S. D. & Nazarian, A. (2014). Evalution of Urban Sustainable development in Citys Development Process based of morris area technique (Malayer case study). Territory, 10(issue 40), 1-14. https://sarzamin.srbiau.ac.ir/article_7922.html?lang=en . (In Persian).
Onyango, G. & Ondiek, J. O. (2021). Digitalization and Integration of Sustainable Development Goals (SGDs) in Public Organizations in Kenya. Public Organization Review, 1-16. DOI:10.1007/s11115-020-00504-2.
Saemipour, H. Malekian, A. & Ramezan zadeh lasbuei, M. (2020). An Investigation of Social Capital of Beneficiaries toward sustainable Rural Development (Case study: Telobine village, Mayamey county, Semnan province). Journal of Range and Watershed Managment, 73(2), 367-377. https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.232758.1120 . (In Persian).
Safaralizadeh, I. Hosseinzadeh, R. & Akbari, M. (2017). Analysis of the relative efficiency of Middle East countries in terms of sustainable development indicators. Regional Planning, 8(29), 1-11. https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_2754.html. (In Persian).
Sarwar, R. Mousavi, M. N. (2011). Evaluation of the sustainable development of the cities of West Azarbaijan province. Geography, 9(28), 7-28. https://sid.ir/paper/150519/en . (In Persian).
Su, C. W. Xie, Y. Shahab, S. Faisal, C. Nadeem, M. Hafeez, M. & Qamri, G. M. (2021). Towards Achieving Sustainable Development: Role of Technology Innovation, Technology Adoption and CO2 Emission for BRICS. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1), 277. https://www.mdpi.com/947346 .
Taherpour, N. (2018). Sustainable development, goals and functions. Boom Koreh Student Magazine, 2(2), 14-17. https://ecosphersj.ut.ac.ir/article_76183.html. (In Persian).
Fanni, Z. & Morsa Far, S. (2019). Green employment and its effects on sustainable urban development (case study: Isfahan metropolis). Scientific-Research Quarterly of Economics and Urban Management; 9 (33), 1-14. doi: 20.1001.1.23452870.1399.9.33.1.3. (In Persian).
Zahedi, S. S. (2017). Sustainable Development, Tehran, Samt Publications. (In Persian).
Zamani, Z. & Tayyabi, S. K. (2019). Foreign direct investment, the determining factor of sustainable development in developing countries and countries with emerging markets. Sustainable Growth and Development Research (Economic Research), 20 (4), 65-33. http://ecor.modares.ac.ir/article-18-40572-fa.html. (In Persian).
Ziari, K. (2001). Sustainable development and responsibility of urban planners in the 21st century. Journal of the Faculty of Literature &Tehran Humanities University N, 160. https://journals.ut.ac.ir/article_13542.html. (In Persian).
Ziolo, M. Bak, I. & Cheba, K. (2021). The role of sustainable finance in achieving Sustainable Development Goals: does it work? Technological and Economic Development of Economy, 27(1), 45-70. DOI: 10.3846/tede.2020.13863.
[1] نویسنده مسئول: علی اصغر پورعزت، پست الکترونیکی: Pourezzat@ut.ac.ir ، تلفن: 09126444878
[2] Sustainability Development
[3] -Brundtland
[4] . Burlacu
[5] Lyulyov
[6] Ziolo
[7] Edwards
[8] Bali & Yang
[9] Aldieri
[10] Govindan
[11] Berawi
[12] Cheng
[13] Colaizzi
[14] Creswell
[15] 2 Member Checking
[16] 3 Peer Checking
[17] 4 External Audit
[18] 5 Reflexivity
[19] 6 Triangulation
[20] CR (Composit relaiability)
[21] Communality
