شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی
الموضوعات : فصلنامه آینده پژوهی شهریسینا صمدزاده 1 , علی اصغر پور عزت 2 , مجتبی امیری 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد مدعو گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران- استاد دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - دانشیار مدعو گروه مدیریت دولتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران- دانشیار دانشگاه تهران، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: آذربایجان غربی, توسعه پایدار, عوامل زمینه‌ای, عوامل راهبردی و پیامدها.,
ملخص المقالة :
برنامه توسعه پایدار با هدف ایجاد تعادل بین سه بعد کاهش بار محیط‌زیست و منابع طبیعی، حفظ رشد اقتصادی و انسجام اجتماعی دنبال می‌شود. نادیده گرفتن یکی از این سه جنبه، می‌تواند موفقیت کل فرایند توسعه را به خطر بیندازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای روند توسعه پایدار آذربایجان غربی بعد از انقلاب اسلامی انجام شده است. این پژوهش کاربردی با رویکرد آمیخته متوالی اکتشافی انجام شده است. شناسایی عوامل با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام شده است. مشارکت‌کنندگان این مرحله شامل خبرگان و صاحب‌نظران دانشگاهی در حوزه توسعه پایدار و مديران مجرب سازمان‌های متولی توسعه پایدار در استان آذربایجان غربی بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند که برای پیمایش دیدگاه آنان، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده‌شده است. مرحلۀ کمی به‌منظور اعتبارسنجی پیشایندها و پیامدهای شناسایی‌شده انجام شده و از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی) بهره برده شده است. به این منظور پرسشنامه‌ای بر اساس عوامل احصاء شده طراحی و در میان نمونه آماری توزیع شد تا روابط بین شاخص‌ها و مقوله‌ها ارزیابی شود. داده‌های مرحله کمی با استفاده از نرم‌افزار Smart Pls نسخه 3 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد پیشایندهای روند توسعه پایدار استان آذربایجان غربی شامل موانع حکمرانی توسعه پایدار (موانع ناشی از دولت، موانع ناشی از جامعه مدنی و موانع ناشی از بخش خصوصی، عوامل محیطی (عوامل سیاسی، فرهنگی اجتماعی، اقتصادی، فناورانه و اقلیمی جغرافیایی)، عوامل راهبردی (راهبردهای سطح کلان و راهبردهای سطح خرد (منطقه‌ای) بوده است. همچنین پیامدهای روند موجود توسعه پایدار استان نیز به سه دسته پیامدهای زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی طبقه‌بندی شدند. تحلیل‌های کمی نیز مؤید معنی‌داری ارتباط بین شاخص‌ها و متغیرها در سطح اطمینان 95 درصد بود. نتایج این پژوهش می‌تواند مدیریت توسعه پایدار استان را، یاری رساند.
آزادنیا، محمد؛ زاهدی، شمس السادات؛ مجدالدین، عبدالرضا؛ بدیع، کامبیز و پورعابدی، محمدرضا. (1397). طراحی و تبیین مدل ارزیابی سیاستگذاری برای سنجش پیامدهای فاو بر ارتقای توسعه پایدار، فصلنامه علمی- پژوهشی سیاستگذاری عمومی، 4(1)، 159-143.
ابراهیمی، محمدصادق. (1391). مقایسه دو مدل توسعه پایدار،اولین کنفرانس ملی راه کارهای دستیابی به توسعه پایدار (کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست)، تهران،https://civilica.com/doc/196613 .
اسکندری ثانی، محمد؛ اسمعیل نژاد، مرتضی؛ عاطفه خزاعی، آواز. (1397). ارزیابی نقش نهادگرایی در روند توسعه پایدار مناطق مرزی(موردمطالعه: استان خراسان جنوبی). پژوهشنامه جغرافیای انتظامی, 1397(21)، 31-52.
اصغری، سیدعلی. (1397). پایداری: تقیید توسعه؟. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 10(3)، 33-56. doi: 10.22035/isih.2018.283
ایدر، نبی الله؛ و حکیمی نیا، بهزاد. (1398). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر روند توسعه پایدار شهری در شهر اهواز. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 11(شماره 3 (پیاپی 43))، 89-105.
بارانی پسیان، وحید؛ آقایی، اصغر؛ و توکلی نغمه، مصطفی. (1398). تدوین راهبردهای توسعه پایدار استان مرزی آذربایجان غربی. پژوهشنامه مطالعات مرزی, 7(1 (مسلسل 23) )، 45-65.
بخشی سنجدری، رضا؛ دریاباری، سید جمال‌الدین. (1399). بررسی هوشمندسازی سیستم های حمل و نقل شهری در راستای توسعه پایدار شهرها(موردمطالعه: کلانشهر تهران). فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۸ (۳۲)، ۳۱-۴۶.
حسینی، سیدابراهیم؛ نوابخش، فرزاد؛ و سیدی، فرانک. (1399). طراحی مدل توسعه اجتماعی متأثر از سرمایه اجتماعی کلان شهر اراک با تأکید بر نظریه پاتنام. فصلنامه مطالعات سیاسی، 13(50)، 61-86.
حسین بر، خدابخش؛ و انوری، محمودرضا. (1402). شناسایی اولویت ها و قابلیت های توسعه پایدار مناطق مرزی( مطالعه موردی : شهر گشت). فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای, 13(49)، 191-204.
حیدری، حسن؛ و رزاقی، سمیه. (1398). بررسی موانع رشد شاخص های توسعه اقتصادی استان آذربایجان غربی از دید فعالین حوزه صنعت در بخش خصوصی و دولتی: با تاکید بر روش گراندد تئوری. جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 8(2)، 135-165.
جلیلی، عادل و جعفری، مصطفی. (1400). توسعه پایدار:موفقیت یا عدم موفقیت در تولید ثروت داستان اصلی همین است. /اقلیم:هدف‌گذاری راهبردی در تغییر اقلیم. طبیعت ایران، 6(3)، 142-142. doi: 10.22092/irn.2021.124436
سرور، رحیم؛ و موسوی، میرنجف. (1390). ارزیابی توسعه پایدار شهرهای استان آذربایجان غربی. جغرافیا، 9(28)، 7-28.
صائمی¬پور، حسین؛ ملکیان، آرش؛ رمضان¬زاده لسبوئی، مهدی. (1399). بررسی سرمایه اجتماعی شبکه ذینفعان در راستای تحقق توسعه پایدار روستایی (منطقه مورد مطالعه: روستای تلوبین، شهرستان میامی، استان سمنان). مرتع و آبخیزداری، 73(2)، 367-377.
صفرعلی زاده، اسماعیل؛ حسین زاده، رباب؛ و اکبری مجید. (1397). تحلیل کارایی نسبی کشورهای خاورمیانه از لحاظ شاخص های توسعه پایدار. برنامه‌ریزی منطقه ای، 8(29)، 1-11. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=360809
طاهر پور، ندا. (1397). توسعه پایدار، اهداف و کارکردها، نشریه دانشجویی بوم کره، 2(2)، 17-14.
ذوالقدر، اسفندیار. (1386). محیط زیست و توسعه پایدار، ماهنامه اقتصاد و توسعه، شماره 20: 28 و 29.
زاهدی، حسین. (1399). توسعه پایدار، طراحی پایدار،معماری پایدار. نشریه علمی مطالعات مهندسی، 1391(16)، 11-18.
زاهدی، شمس السادات. (1397). توسعه پایدار، تهران، انتشارات سمت.
زمانی، زهرا؛ طیبی، سیدکمیل. (1399). سرمایه گذاری مستقیم خارجی، عامل تعیین کننده توسعه پایدار در کشورهای درحال توسعه و کشورهای دارای بازارهای نوظهور. پژوهش های رشد و توسعه پایدار (پژوهش های اقتصادی)، ۲۰ (۴)، ۳۳-۶۵.
زیاری، کرامت اله. (1380). توسعه پایدار و مسئولیت برنامه ریزان شهری در قرن بیست و یکم، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
دهشیری، محمدرضا. (1394). جهانی‌شدن و توسعه پایدار. فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 4(2)، 64-75.
علمی، محمود. (1400). عوامل اجتماعی مرتبط با مشارکت شهروندان تبریز در روند توسعه پایدار شهر . فصلنامه علمی وپژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 13(3): 68-86.
فراهانی‌فرد، سعید. (1389). مبانی کلامی توسعه پایدار. مجله علمی فلسفه دین، 7(5)، 41-60.
فرزانه، ح. (1399). ارزیابی پایداری اجتماعی در برنامه های توسعه ایران بر پایه چارچوب توسعه پایدار استراتژیک. شباک، 6(6 (پیاپی 57))، 173-186.
فنی، زهره؛ و مرصعفر، سعیده. (1399). اشتغال سبز و تأثیرات آن بر توسعه پایدار شهری (موردمطالعه: کلانشهر اصفهان). فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، ۹ (۳۳)، ۱-۱۴.
قرخلو، مهدی و حسینی، سیدهادی. (1385)، شاخص های توسعه پایدار شهری، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره هشتم، بهار و تابستان، 159-161.
کمالی، یحیی. (1392). روش¬های تحلیل و مدل¬های اجرای سیاستگذاری توسعه پایدار. راهبرد توسعه، 29، 117-148.
لطیفی، غلامرضا. (1382). توسعه شهری پایدار و توسعه فرهنگی. فصلنامه علوم اجتماعی، 10(22)، 131-153.
محمدزاده یوسف، حکمتی فرید صمد، عبدالعلی زاد سمیرا. (1395). تأثیر توسعه اجتماعی بر سلامت عمومی. برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 8(29)، 223-271.
معصومی جهتلو، مریم؛ جعفری نیا، غلامرضا و پاسلارزاده، حبیب. (1399). بررسی عوامل اجتماعی– فرهنگی موثر بر فرایند توسعه پایدار در شهرهای صنعتی مورد : شهر عسلویه، فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 1(1)، 1-16.
منصوری, علی. (1379). گردشگری و توسعه پایدار. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»، 9(33)، 53-56.
موسوی، سید داود. نظریان، اصغر. (1392). تحلیلی کمی بر روند توسعه پایدار شهر ملایر با استفاده از تکنیک موریس. جغرافیایی سرزمین، 10(شماره 4 (پیاپی 40))، 1-14.
میرسپاسی، نیلوفر. (1399). تحلیل تاثیر حمل و نقل هوشمند در حوزه اینترنت اشیاء بر بهبود شاخص¬های ملی توسعه پایدار جاده،2(5)، 12-1.
Asghari, S. (2018). Sustainability: Constraining Development? Interdisciplinary Studies in the Humanities, 10(3), 33-56. doi: 10.22035/isih.2018.283. (In Persian).
Askaripoor Geluyake, H. Bordbar, G. Sabokro, M. & Morovati Sharifabadi, A. (2021). An Analysis of Regional Sustainable Development with Emphasis on Introducing Barriers to Decent Work(Case Study of Yazd Industry Sector). Journal of Regional Planning, 43(11), 109-123 DOI: 10.30495/jzpm.2021.4021. (In Persian).
Azadnia, M. Zahedi, S. Majdeddin, A. Bade, K. & pourabedi, M. R. (2018). Designing and Explaining a policy assessment model to measure the impact of ICT on promoting Sustainable Development. Iranian Journal of Public Policy, 4(1), 139-155. DOI: 10.22059/ppolicy.2018.66853 (In Persian).
Bali Swain, R. & Yang-Wallentin, F. (2020). Achieving sustainable development goals: predicaments and strategies. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 27(2), 96-106. https://doi.org/10.1080/13504509.2019.1692316 .
Barani Pasian, V. Aghaei, A. & Tawakli, S. (2018). Compilation of sustainable development strategies of West Azarbaijan border province. Journal of Border Studies, 7(1 (series 23)): 45-65. http://bss.jrl.police.ir/article_92561.html . (In Persian).
Berawi, M. A. (2019). The role of industry 4.0 in achieving Sustainable Development Goals. International Journal of Technology, 10(4), 644-647. DOI: https://doi.org/10.14716/ijtech.v10i4.3341
Dalevska, N. Khobta, V. Kwilinski, A. & Kravchenko, S. (2019). A model for estimating social and economic indicators of sustainable development. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 6(4), 1839. https://www.researchgate.net/publication/333886025_A_model_for_estimating_social_and_economic_indicators_of_sustainable_development .
Dehshiri, M. (2016). Globalization and Sustainabile Development. Environmental Education and Sustainable Development, 4(2), 64-75. https://ee.journals.pnu.ac.ir/article_2656.html . (In Persian).
Elmi, M. (2020). Participation and development: Some socio-individual factors related to the participation of the citizens of Tabriz. Journal of Iranian Social Development Studies, 12(47), 93-102. https://jisds.srbiau.ac.ir/article_16096.html?lang=en . (In Persian).
Eshghi Chaharborj, A. Nazmfar, H. & Alavi, S. (2018). Measuring the sustainable development of Iran's provinces based on environmental planning. Regional Planning, 9(33), 29-42. DOR: 20.1001.1.22516735.1398.9.33.3.6 (In Persian).
Farahani Fard, S. (2010). Theological foundations of sustainable development. Scientific Journal "Philosophy of Religion, 7(5), 41-60. https://jpht.ut.ac.ir/article_22394.html?lang=en . (In Persian).
Farzaneh, H. (2019). Evaluation of social sustainability in Iran's development plans based on the strategic sustainable development framework. Shabak, 6 (57),173-186. https://ensani.ir/file/download/article/1621230819-10161-13-4.pdf . (In Persian).
Garkhlo, M. & Hosseini, S. (2016). indicators of sustainable urban development, Journal of Geography and Regional Development, No. 8, Spring and Summer, 159-160-161. https://doi.org/10.22067/geography.v5i8.4231 . (In Persian).
Guarini, E. Mori, E. & Zuffada, E. (2021). Localizing the Sustainable Development Goals: a managerial perspective. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JPBAFM-02-2021-0031/full/html .
Heydari, H. & Razaghi, S. (2018). Investigating the obstacles to the growth of economic development indicators of West Azarbaijan Province from the perspective of industry activists in the private and public sector: with emphasis on the grounded theory method. Economic Sociology and Development, 8(2), 135-165. DOR: 20.1001.1.23224371.1398.8.2.6.4. (In Persian).
Hosseinbor, Kh; & Anvari, M R. (2023). Identify priorities and sustainable development capabilities of border areas. Case study: (Gosht city), Journal of Regional Planning, 13(49), 191-204. DOI: 10.30495/JZPM.2021.25402.3685. (In Persian).
Hosseini, S. I. Navabakhsh, F. & Seedy, F. (2019). Designing a social development model influenced by the social capital of Arak metropolis with an emphasis on Putnam's theory. Political Studies Quarterly, 13(50), 61-86. https://jourm.azadshahr.iau.ir/article_681163.html . (In Persian).
Jalili, A. & Jafari, M. (2021). "Success or failure in wealth creation" This is the main story.\Strategic Goal Setting in Climate Change. Iran Nature, 6(3), 142-142. doi: 10.22092/irn.2021.124436. (In Persian).
Kamali, Y. (2012). Analysis methods and sustainable development policy implementation models. Development Strategy, 29, 117-148. https://www.magiran.com/paper/showpdf/2abdf7de-62b5-4a23-810f-6994f5154955?p=1003072&m=3733. (In Persian).
Kamousi, j. Asghari, H. Poursheykhian, A.R. & Hasanimehr, S. (2022). Analysis of Sustainable Development Guidelines & Challenges with Future Trending Survey (Case Study: ARAS Free Region). Journal of Regional Planning. 11(44), 103-118. DOI: 10.30495/jzpm.2022.4068. (In Persian).
Latifi, G. (2003). Sustainable urban development and cultural development. Social Science, 10(22), 131-153. DOR: 20.1001.1.17351162.1382.10.22.5.0. (In Persian).
Mansuri, A. (2000). Tourism and Sustainable Development. Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 9(33), 53-56. DOR: 20.1001.1.25883860.1379.9.33.10.2. (In Persian).
Masoumi Jahantalo, M. Jafarina, G. & Paslarzadeh, H. (2019). Investigating socio-cultural factors affecting the process of sustainable development in industrial cities case: Asalouye city, Scientific-Research Quarterly of Urban Research and Planning, 1(1), 1-16. DOR: 20.1001.1.22285229.1401.13.48.9.6. (In Persian).
Mohammadzadeh, Y. Hekmati Farid, S. & Abdul Alizad, S. (2017). The impact of social development on public health. Welfare planning and social development, 8(29), 223-271. https://doi.org/10.22054/qjsd.2016.7890. (In Persian).
Mousavi, S. D. & Nazarian, A. (2014). Evalution of Urban Sustainable development in Citys Development Process based of morris area technique (Malayer case study). Territory, 10(issue 40), 1-14. https://sarzamin.srbiau.ac.ir/article_7922.html?lang=en . (In Persian).
Onyango, G. & Ondiek, J. O. (2021). Digitalization and Integration of Sustainable Development Goals (SGDs) in Public Organizations in Kenya. Public Organization Review, 1-16. DOI:10.1007/s11115-020-00504-2.
Saemipour, H. Malekian, A. & Ramezan zadeh lasbuei, M. (2020). An Investigation of Social Capital of Beneficiaries toward sustainable Rural Development (Case study: Telobine village, Mayamey county, Semnan province). Journal of Range and Watershed Managment, 73(2), 367-377. https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.232758.1120 . (In Persian).
Safaralizadeh, I. Hosseinzadeh, R. & Akbari, M. (2017). Analysis of the relative efficiency of Middle East countries in terms of sustainable development indicators. Regional Planning, 8(29), 1-11. https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_2754.html. (In Persian).
Sarwar, R. Mousavi, M. N. (2011). Evaluation of the sustainable development of the cities of West Azarbaijan province. Geography, 9(28), 7-28. https://sid.ir/paper/150519/en . (In Persian).
Su, C. W. Xie, Y. Shahab, S. Faisal, C. Nadeem, M. Hafeez, M. & Qamri, G. M. (2021). Towards Achieving Sustainable Development: Role of Technology Innovation, Technology Adoption and CO2 Emission for BRICS. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1), 277. https://www.mdpi.com/947346 .
Taherpour, N. (2018). Sustainable development, goals and functions. Boom Koreh Student Magazine, 2(2), 14-17. https://ecosphersj.ut.ac.ir/article_76183.html. (In Persian).
Fanni, Z. & Morsa Far, S. (2019). Green employment and its effects on sustainable urban development (case study: Isfahan metropolis). Scientific-Research Quarterly of Economics and Urban Management; 9 (33), 1-14. doi: 20.1001.1.23452870.1399.9.33.1.3. (In Persian).
Zahedi, S. S. (2017). Sustainable Development, Tehran, Samt Publications. (In Persian).
Zamani, Z. & Tayyabi, S. K. (2019). Foreign direct investment, the determining factor of sustainable development in developing countries and countries with emerging markets. Sustainable Growth and Development Research (Economic Research), 20 (4), 65-33. http://ecor.modares.ac.ir/article-18-40572-fa.html. (In Persian).
Ziari, K. (2001). Sustainable development and responsibility of urban planners in the 21st century. Journal of the Faculty of Literature &Tehran Humanities University N, 160. https://journals.ut.ac.ir/article_13542.html. (In Persian).
Ziolo, M. Bak, I. & Cheba, K. (2021). The role of sustainable finance in achieving Sustainable Development Goals: does it work? Technological and Economic Development of Economy, 27(1), 45-70. DOI: 10.3846/tede.2020.13863.
