کیفرشناسی جرایم بورسی به عنوان جرایم اقتصادی در حقوق ایران

الموضوعات :

محمد صادقی ¹ , جواد رجبی سلمان ² , حسن حاجی تبار فیروزجائی ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد ایت اله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران.
2 - استادیار، گروه حقوق، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
3 - دانشیار، گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.

تاريخ الإرسال : 16 الإثنين , شعبان, 1445 تاريخ التأكيد : 01 الخميس , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: بازار سرمایه, جرایم بورسی, تناسب مجازات, جرایم اقتصادی,

ملخص المقالة :

حمایت کیفری از بازار سرمایه به عنوان امری علی¬حده در حقوق مربوط به سرمایه¬گذاری محسوب می¬شود. هدف این حمایت، حفظ حقوق سهامداران، ایجاد نظم در بازار دادوستد سهام و همچنین جلوگیری از رفتارهای زیان¬بار است. برای رسیدن به این مقاصد، لازم است که ضمانت¬اجراهای کیفری تعیین شده، متناسب با رفتارهای ارتکابی بوده و در جهت دست¬یابی به این مقاصد تدوین و تصویب شده باشد. مجازات¬های تعزیری درجه 6 و 7 که در اصلاحات سال 1399 نیز به اشکال مختلف مورد تعدیل و تعلیق نیز قرار گرفته است نمی¬تواند به عنوان عاملی بازدارنده و البته اصلاح¬گر در مورد رفتارهای زیان¬آور بورسی به حساب آید. از سوی دیگر به دلیل گستردگی فعالیت¬های بورسی در سطح جامعه و درگیر شدن گروه¬های مختلف مردم در این صحنه¬ی اقتصادی و به دنبال آن وقوع برخی رفتارهای زیان¬بار با گستره¬ی وسیع، موجب شده است که تناسب بین رفتار مجرمانه و مجازات¬های قانونی تعیین شده، به شکلی آشکار مورد خدشه قرار گیرد. به نظر می¬رسد که برای جبران این نقیصه در سیاست جنایی ایران لازم است که بازنگری اساسی در رفتارهای مجرمانه انجام شود و از سوی دیگر با درنظر گرفتن میزان خسارت وارده به اشخاص و کلیت اقتصادی، جرایم متناسب وضع شود که قدرت بازدارندگی و خاصیت ترمیمی را داشته باشد.

المصادر:

- اسدی، حمید ؛ مهدوی پور، اعظم؛ رضوانی سودابه (1398) مفهوم و جایگاه تنظیم گری اقتصادی با تأکید بر پاسخگویی به جرایم بورسی، پژوهشنامه حقوق اسلامی، دوره 20، شماره 2، پیاپی 50، صص 473 – 498.
- اشتیاق، وحید (1385) وقف سهام شرکت¬ها: امکان حقوقی و ضرورت اجتماعی، مجله پژوهش-های حقوقی، شماره 10 رتبه علمی- ترویجی (وزارت علوم ISC (‎28 صفحه - از 85 تا 112.
- باقری، محمود، نصرالهی، علی. (1395). کارایی اقتصادی ضمانت اجراهای کیفری قانون بازار اوراق بهادار. مطالعات حقوق خصوصی، دوره 2، شماره 46. صص 187 – 206.
- توسلی زاده، توران ( 1392) پیشگیری از جرایم اقتصادی، تهران: انتشارات جنگل
- جوانمردی، محمد ( 1393) نقض مقررات در ارائه اسناد و مدارک به سازمان بورس و اوراق بهادار، فصلنامه بورس اوراق بهادار، شماره 26 ، ص162-127.
- جوانمردی، محمد؛ بهره مند، حمید (1399) مواجهه با جرایم بورسی به مثابه قسمی از جرایم اقتصادی (مقاله علمی وزارت علوم) مجله بورس اوراق بهادار، سال سیزدهم، شماره 51.
- جوانمردی، مسعودی مقام، محمد اسدالله (1396) تأثیرپذیر ی جرایم بورسی از نوآوری های قانون مجازات اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم) بورس اوراق بهادار سال دهم تابستان 1396 شماره38.
- حسین الحسینی, سید علی؛ حکیمی¬ها, سعید؛ گلباغی ماسوله, سید علی جبار. (1401). چالش‌های سیاست جنایی قضایی ایران در رویارویی با جرایم مخل نظام اقتصادی کشور ( با رویکردی انتقادی به شماری از آراء محاکم کیفری) ،آموزه های فقه و حقوق جزاء، دوره 1، شماره 3.
- دواني ، غلام حسين (1384 ) بورس¬، سهام و نحوه قيمت گذاري سهام ، چاپ چهارم ، تهران ، نشر نخستين.
- زرگر، علی (1397). بررسي جرائم بورسي و اوراق بهادار در قانون جزايي كشور. نشریه الکترونیکی پژوهش حقوقی قانون یار, دوره اول.
- ژيان، پژمان (1392) بررسي تحليل ماهيت و رژيم حقوقي حاكم بر معاملات سهام در بازار سرمايه، پايان نامه كارشناسي ارشد حقوق خصوصي، دانشگاه خوارزمي.
- ساکی مالحی، رضا (1395) بررسی مسوولیت مدنی ناشی از جرایم بورسی، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه سمنان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
- ساکی، محمدرضا ( 1396 )، حقوق کیفري اقتصادي، تهران: انتشارات جنگل.
- سلطانی فرد, حسین, مالمیر, محمود, عالی پور, حسن. (1397). آئین دادرسی جرائم اقتصادی؛ پیوند محتوا و شکل. مطالعات حقوقی، دوره 10 شماره 3، صص .159-194.
- شاه بیگی، ایمان ( 1395) تنظیم گري پاسخگو ، تهران: معاونت طرح و برنامه اداره کل آموزش و پژوهش: سازمان تعزیرات حکومتی.
- شريفی، الهام الدين (1388) بررسي تطبيقي جنبه¬هاي حقوقي معاملات در بازار بورس اوراق بهادار با استفاده از اطلاعات محرمانه، مجله پژوهش هاي حقوقي ، شماره 6 .
- حاجی ده‌‌آبادی، محمّدعلی؛ سلیمی، احسان. (1396). «عمومی شدن جرم در فضای سایبر؛ از علّت‌‌شناسی تا پاسخ¬دهی در پارادایم عدالت ترمیمی»، دانشنامه عدالت ترمیمی؛ مجموعه مقاله‌‌های همایش بین‌المللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم، تهران، انتشارات میزان.
- حاجی ده آبادی, محمدعلیو سلیمی, احسان. (1398). مبانی، اصول و ساز وکارهای اجرایی مدلِ کیفر گذاری هدفمند. فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، دوره 8، شماره (29) ، صص 101-134.
- صادقی قهساره، محمدرضا (1390) بررسي فرآيند دادرسي به جرايم بورس اوراق بهادار، پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه آموزشی عالی شهید اشرفی اصفهانی.
- قاسمي، محمد (1389) گفتمان سياست جنائي قانونگذار ايران در قانون بازار اوراق بهادار ايران، پايان نامه كارشناسي ارشد حقوق جزا و جرم شناسي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم تحقيقات تهران.
- قربانی، مجید، باقری، عباس (1389) دستکاری بازار اوراق بهادار، فصلنامه پژوهش حقوق، سال دوازدهم، شماره 29،
- محسنی، فرید (1391) جرایم شرکتی از دیدگاه جرمشناختی، فصلنامه دیدگاه¬هاي حقوق قضایی، شماره57.
- محمدی، علیرضا (1389) بررسی آراء قضایی صادره در خصوص معامله اوراق بهادار با استفاده از اطلاعات نهانی، مجله پژوهشهای حقوقی، شماره 17 ، 285 -302)
- مديريت آموزش بورس اوراق بهادار تهران ( 1388 ) آشنائي با اركان بازار اوراق بهادار.
- مهدوی پور، اعظم (1390) سیاست کیفری افتراقی در قلمرو بزهکاری اقتصادی، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ نخست.
- میرزایی منفرد، غلامعلی ( 1397 ). حمایت کیفري از شفافیت در بازار اوراق بهادار (رساله دکتري، رشته حقوق کیفري و جرم شناسی)، دانشگاه قم، دانشکده حقوق، قم، ایران.
- میرزایی منفرد، غلامعلی؛ خالقی، ابوالفتح (1394) خیانت در امانت نسبت به وجوه یا اوراق بهادار در بازار اوراق بهادار، بورس اوراق بهادار سال هشتم پاییز شماره 31.
- نورزاد، مجتبی (1389) جرایم اقتصادی در حقوق کیفری ایران، تهران: انتشارات جنگل.
- ولیدی، محمد صالح ( 1393) حقوق كیفری اقتصادی، جرائم علیه امنینت اقتصنادی، جلد دوم، تهران: انتشارات جنگل .
- یاری، رحیم؛ کارگری، نوروز؛ شاملو, باقر، قاسمی، قاسم. (1401). جرم انگاری اقتصادی در پرتو اقتصاد نهادگرایی. پژوهشهای حقوق جزا و جرم شناسی، دوره 10، شماره 19، صص 127 – 152.