راهکارهای کاهش مصرف انرژی و طراحی همساز با اقلیم در شهر همدان با الگوگیری از معماری خانه-های سنتی دوره قاجار
الموضوعات :
1 - مربی، دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق،تهران، ایران
2 - استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق،تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: خانه¬های دوره قاجار همدان, مصرف انرژی, راهکارهای اقلیمی.,
ملخص المقالة :
امروزه بحران انرژی و آلودگی محیط زیست به یکی از چالش¬های اساسی در جهان مبدل شده است. یکی از راهکارهای کاهش آلودگی¬های زیست¬محیطی الگوبرداری از معماری سنتی و راهکارهای آن در تطابق با اقلیم است. در مقالۀ حاضر به آشنایی با نظام کالبدی مسکن بومی در بستر اقلیمی و نحوه تاثیرگزاری اقلیم خاص این منطقه بر کالبد بیرونی و طرح¬ریزی سازمان فضایی مسکن پرداخته می¬شود. هدف از این پژوهش دستیابی به راهکارهای اقلیمی به¬کار رفته در این خانه¬ها و تبیین آن¬ها در قالب مولفه¬های طراحی اقلیمی در شهر همدان است. بدین منظور این پرسش مطرح می¬شود که شاکلۀ خانه¬های سنتی همدان تا چه حد بر بهره¬گیری از انرژی¬های تجدیدپذیر موثر است؟ روش تحقیق پژوهش به صورت تحلیلی- توصیفی همراه با بررسی نمونه¬های موردی و شبیه سازی است. بررسی سی نمونه از خانه¬های بومی همدان نشانگر آنست که الگوهای مشابهی در اکثر آن¬ها وجود دارد. ابتدا این الگوها تبیین شده و سپس در راستای بررسی میزان تطابق این عناصر و روش¬ها با اقلیم منطقه، سه نمونه از خانه¬های سنتی شهر همدان که شامل یک نمونه از هر گونه است انتخاب شده و توسط نرم¬افزار دیزاین بیلدر از نظر کالبدی و میزان پاسخگویی به اقلیم مورد تحلیل قرار می¬گیرند. بررسی مولفه¬های تهویه، نور، اتلاف انرژی و نیاز به سرمایش و گرمایش بیانگر آن است که معماری خانه¬های سنتی همدان از نظر فرم، جهت¬گیری، سطح بازشوها، تناسبات حیاط و بسیاری از موارد دیگر تاحد زیادی با اقلیم منطقه مطابقت دارد. در ادامه الگوهای اقلیمی موجود در کالبد خانه¬ها استخراج و دستورالعمل-های طراحی ارائه می¬گردد.
- اعتماد شیخ الاسلامی، سید فاطمه (تیر 1390): «بررسی اقلیمی مسکن همدان»، دو فصلنامه صفه، شماره21 ، تهران، صص 86-65.
-ارمغان، مریم و گرجی مهلبانی، یوسف (1389): «ارزش های معماری بومی ایرانی در رابطه با رویکرد معماری پایدار»، فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، دورۀ 28 ، شمارۀ 126 ، صص 20-35.
. - گرجی مهلبانی، یوسف و دانشور، کیمیا (1389): «تاثیر اقلیم بر شکل گیری عناصر معماری سنتی گیلان"، نشریۀ معماری و شهرسازی آرمانشهر، دوره 3، شماره 4، صص 135-145.
- رضوانی پور، پانته¬آ، حاجی زاده، مجید (خرداد 1390): «ضرورت رویکرد پایدار در ایران»، نشریه معماری و شهرسازی، شماره 101، ص 9-8.
- طاهباز، منصوره (1396): دانش اقلیمی طراحی معماری، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم، تهران.
- عباس پور، ناصر و خیامی، مسعود (1388): اکولوژی عمومی، انتشارات دانشگاه ارومیه.چاپ اول، ارومیه.
- قیابکلو، زهرا (1395): مبانی فیزیک ساختمان 2 (تنظیم شرایط محیطی)، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر، چاپ دوازدهم، تهران.
- Alipouryani, T and Nouri, M, (2011): FORMATION of MODERNITY and POST-MODERNITY. Journal of Political Studies, 3(11), pp: 207-232.
- Fazlic, S. (2008). DESIGN STRATEGIES for ENVIRONMENTALLY SUSTAINABLE, RESIDENTIAL SKYSCRAPERS, CTBUH 8th World Congress, Dubai.
- Guillaud, H, and others. (2014): Versus: Lessons from Vernacular Heritage to Sustainable Architecture, CRAterre-ENSAG.
- Mileto, C, and others. ( 2015): Vernacular Architecture: Towards a Sustainable Future, CRC Press, first edition, Florida,
United States - Muhaisen, A, (2015): EFFECT of WALL THERMAL PROPERTIES on THE ENERGY CONSUMPTION of UILDINGS in THE GAZA
STRIP, 2nd International Sustainable Buildings Symposium, Ankara, Turkey, pp: 1013-1020. - Peters, T. (2010): The Philosophy of Ecological Architecture, CEPHAD // The borderland between philosophy and design research Copenhagen Working Papers on Design, The Danish Design School Press, Copenhagen, Available from:
www.aarch.dk/research-search/. Accessed: 2016/10/25. - Philokyprou, M. , Aimilios, M., and Stavroula, T, (2013): ASSESSMENT OF THE BIOCLIMATIC ELEMENTS OF VERNACULAR ARCHITECTURE. International conference Le Vies dei Mercanti XI, The Historic Centre of Nicosia , Cyprus.
- Reardon, Ch, and others. (2021): Your Home Technical Manual, Australia’s Guide to Environmentally Sustainable Homes, Australian Government, Department of Industry, Science, Energy and Resources, Australia.
- Shu-Yang, F, Freedman, B, and Cote, R. (June 2004): PRINCIPLES and PRACTICES of ECOLOGICAL DESIGN. Environmental Reviews, Vol. 12(2), pp: 97–112
. - Venhaus, H. (2012): Designing The Sustainable Site, Integrated Design Strategies For Small-Scale Sites and Residential Landscapes, John Wiley & Sons, Inc, Hoboken, New Jersey.
- www.irimio.ir (1402/ 08/ 02).
- www.irna.ir (1402/ 09/ 05).
- http://sinamet.ir/ (1402/ 09/ 05).
