سنجش و ارزیابی مولفه های شهر اکولوژیک در منطقه 22 کلان شهر تهران
الموضوعات :
آزاده اربابی سبزواری
1
(عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر)
مصطفی عبدالله زاده رودپشتی
2
(دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: پایداری, شهر اکولوژیک, محیط زیست, توسعه پایدار, منطقه 22 تهران,
ملخص المقالة :
بیان مسئله: رویکرد شهر اکولوژیک، به‌عنوان یکی از رویکردهای نوظهور توسعۀ پایدار، از جملۀ آن‌هاست. شهر اکولوژیک، شهر هماهنگ با طبیعت، به‌دنبال تحقق پویایی اقتصادی و عدالت اجتماعی است.
هدف: این پژوهش با هدف سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های شهر اکولوژیک در منطقه 22 کلانشهر تهران انجام گرفته است.
روش: پژوهش از لحاظ هدفگذاری کاربردی و از لحاظ روششناسی توصیفی-تحلیلی است. دادهها و اطلاعات موردنیاز به دو روش اسنادی (کتابخانهای) و میدانی (پرسشنامه) گردآوری‌شده است. جامعه آماري تحقيق، شامل 384 نفر از ساکنین محلههای منطقه 22 کلانشهر تهران میباشد. برای تحلیل مؤلفه‌های موردمطالعه در منطقه 22 کلانشهر تهران از 5 معیار اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی، کالبدی و زیست‌محیطی مجموعاً از 22 گویه استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از آزمونهای t تک نمونهای، آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (Anova) و از آزمون تعقیبی آن (Tuky HSD) در نرمافزار SPSS و برای شناخت الگوی فضایی از نرمافزار GIS و برنامههای جانبی آن استفاده‌شده است.
یافته‌ها و بحث: با توجه به نتایج بهدست آمده، وضعیت مؤلفه‌های شهر اکولوژیک در منطقه 22 در حد متوسط است. در این بین محله شریف در بدترین شرایط و محله دریاچه شهدای خلیج فارس در بهترین وضعیت نسبت به سایر محلات منطقه قرار دارند. نتایج دیگر پژوهش نشان میدهد پراکندگی یکنواختی در سطح منطقه از شرایط و وضعیت متوسط وجود دارد و به عبارت دیگر الگوی گستردهای از وضعیت متوسط سطح شرقی، شمالی، شرقی و جنوبی منطقه را فراگرفته است.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج آزمون t تک نمونهای تقریباً نیمی از گویههای مورد بررسی میانگینی بالاتر از حد متوسط دارند. به استثناء گویههای توسعه پیاده راها و مسیرهای دوچرخه‌سواری، تهیه مسکن استطاعتپذیر، حفظ زمینهای کشاورزی شهری، جلوگیری از انواع آلودگیها، صرفه‌جویی در مصرف انرژی واحیای محیط‌زیست تخریب‌شده که پایینتر از حد متوسط است. گویه جلوگیری از انواع آلودگیها دارای شدیدترین عدم رضایت بوده در حالی که ایجاد و تقویت فضای سبز در این زمینه وضعیت نسبی بهتری دارد.
منابع
اکبری، مجید. (1401). ارائه الگوی زیست پذیری منطقه 22 کلانشهر تهران با رویکرد شهر انسانی، رساله دکتری، رشته جغرافیا و برنامه-ریزی شهری، استاد راهنما: دکتر اسماعیل علی‌اکبری، دانشکده علوم اجتماعی، تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور.
براتی، ابراهیم و صابری، حمید. (1401). ضرورت ایجاد شهرهای اکولوژیک، چالش¬ها و موانع پیش روی آن در ایران. فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه‌ای، 3(3)، 170-190.
https://www.srds.ir/article_163846.html
براتی، ابراهیم، صابری، حمید، خادم الحسینی، احمد و اذانی، مهری. (1400). شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در دستیابی به شهر اکولوژیک (مطالعۀ موردی: شهر دُرچه). نشریه برنامه¬ریزی فضایی، 11(4)، 158-151.
https://doi: 10.22108/sppl.2022.132240.1636
جمعه پور، محمود، اتحاد، سیده شبناز و نوریان، فرشاد. (1397). بومی¬سازی الگوی شهر اکولوژیک بر اساس آینده‌پژوهی سناریو مبنا، نمونه موردی؛ شهر بجنورد. فصلنامه برنامه¬ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 3(7)، 30-1.
https://doi.org/10.22054/urdp.2020.42574.1130
جمعه پور، محمود، اتحاد، سیده شبناز، نوریان، فرشاد. (1399). تبیین اصول، ابعاد و مؤلفه‌های رویکرد شهر اکولوژیک (مطالعۀ موردی: شهر بجنورد). نشریه پژوهش‌های جغرافیای برنامهریزی شهری، 8(2)، 413-391.
https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2020.298673.1241
داودی، محمد، خادم الحسینی، احمد، صابری، حمید، گندم‌کار، امیر و مهکویی، حجت (1400)، بررسی سازوکارهای مداخله شهرداری در زیست پذیری شهرها (مطالعه موردی: شهر اهواز)، فصلنامه نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 13(2)، 662-642.
https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1400.13.2.33.4
دولت شاه، صدیقه، سرور، رحیم و توکلان، علی. (1400). تحلیلی بر شاخص‌های زیست پذیری با رویکرد حق به شهر، مطالعه موردی: بندر ماهشهر. فصلنامه نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 13(3)، 131-110.
https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1400.13.3.6.9
ردایی، مهجبین، صالحی، اسماعیل، فریادی، شهرزاد، مثنوی و محمدرضا، زبردست، لعبت. (1399)، تدوین قواعد عقلانیت اکولوژیک در برنامهریزی بازآفرینی زیست پذیری محلههای شهرهای کویری (مطالعه موردی: شهر یزد). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 7(25)، صص 193-219.
https://doi.org/10.22080/usfs.2020.17205.1867
طاهری، فروزان، رهنما، محمدرحیم، خوارزمی، امید علی و خاکپور، برات علی. (1401). بررسی وضعیت فشردگی شهر شاندیز با تأکید بر نظریه شهر اکولوژیک. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 20(2)، 50-27.
https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.48974.0
محمدی غفاری، پریسا، المدرسی، سید علی و مرادی، عباس. (1401). سنجش و اولویت‌بندی شاخص¬های شهر اکولوژیک در توسعه شهری با مدل‌یابی معادلات ساختاری) موردمطالعه: شهر بندرعباس. دانش شهرسازی، 6(1)، 70-59.
https://doi.org/10.22124/upk.2022.19232.1668
مرکز آمار ایران (1395)، سرشماری نفوس و مسکن سال 1395.
مطیعیان، حمید و آزموده، محمد (1399)، ارزیابی اختلاط کاربری در سطح معابر شهری به کمک تحلیل‌های مکانی و روش ضریب جینی. جغرافیا و پایداری محیط، 10(4)، 2308- 5844.
https://doi:10.22126/ges.2021.5844.2308
Akbari, M. (2022). Presenting the livability model of the 22nd district of Tehran metropolis with a human city approach, doctoral dissertation, geography and urban planning, supervisor: Dr. Ismail Ali Akbari, Faculty of Social Sciences, Payam Noor University Graduate Studies. (In Persian)
An, S. (2016). Eco-Innovations in Designing Ecocity, Ecotown and Aerotropolis, Journal of Architectural Engineering Technology, (5), Pp. 1-15. https://doi:10.4172/2168-9717.1000161
Bibri, S. E, & Krogstie, J. (2020). Smart Eco-City Strategies and Solutions for Sustainability: The Cases of Royal Seaport, Stockholm and Western Harbor, Malmö, Sweden. Urban Science, 4(1), 11,1-42. https://doi.org/10.3390/urbansci4010011
Barati, E, & Saberi, H. (2022). The Necessity of Creating the Ecologic Cities, Challenges and Obstacles in Iran. Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 3(3), 170-190. (In Persian) https://www.srds.ir/article_163846.html
Barati, E, Saberi, H, Khadim al-Hosseini, A, & Azani,. M. (2021). Identification and Analysis of Effective Factors in Achieving an Ecological City (Case Study: Dorcheh City). Spatial Planning, 11(4), 151-168. (In Persian) https://doi: 10.22108/sppl.2022.132240.1636
Chang, Chun Catherine; Leitner, Helga; Sheppard, Eric (2016). A Green Leap Forward? Eco-State Restructuring and the Tianjin–Binhai Eco-City Model, Journal of Regional studies, 50(6), 929-943. https://doi.org/10.1080/00343404.2015.1108519
Chen, Y, Zhu, M, Lu, J, Zhou, Q, & Ma, W. (2020). Evaluation of ecological city and analysis of obstacle factors under the background of high-quality development: Taking cities in the Yellow River Basin as examples. Journal Ecological Indicators, 118, 106771. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2020.106771
Datta, A (2012). India’s Ecocity? Environment, Urbanisation and Mobility in the making of Lavasa, Journal of Environment and policy: Government and policy, 30(6), 982-996. https://doi.org/10.1068/c1205j
Fu, C., & Zhang H. (2023). Evaluation of Urban Ecological Livability from a Synergistic Perspective: A Case Study of Beijing City, China. Journal Sustainability, 15(13), 10476. https://doi.org/10.3390/su151310476
Gaffron, P, Huismans, G, Skala, F, Messerschmidt, R, Verdaguer, C, & Koren, C. (2005). Ecocity. Book I. Facultas Verlags-und Buchhandels AG. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=1768757
Hes, D, & Bush, J. (Eds). (2018). Enabling Eco-Cities: Defining, Planning and Creating a Thriving Future. Springer. https://link.springer.com/book/10.1007/978-981-10-7320-5
Jomehpour, M, Ettehad, S. S, & Nourian, F. (2019). Ecological City of Bojnourd Based on Scenario-based Future Studies. Quarterly Journals of Urban and Regional Development Planning, 3(7), 1-30. (In Persian) https://doi.org/10.22054/urdp.2020.42574.1130
Jomehpour, M, Ettehad, S. S, & Nourian, F. (2020). Explaining the principles, dimensions and components of the ecological city approach (case study of Bojnourd city). Geographical Urban Planning Research (GUPR), 8(2), 391-413. (In Persian) https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2020.298673.1241
Kibert, C. J. (2016). Sustainable construction: green building design and delivery. John Wiley & Sons. https://www.wiley.com/en-ie/Sustainable+Construction%3A+Green+Building+Design+and+Delivery%2C+5th+Edition-p-9781119706458
Li, X, & Zhuang, X. (2023). Eco-City Problems: Industry–City–Ecology, Urbanization Development Assessment in Resource-Exhausted Cities. Journal Sustainability, 15(1), 166. https://doi.org/10.3390/su15010166
Lin, Z. (2018). Ecological urbanism in East Asia: A comparative assessment of two eco-cities in Japan and China. Journal Landscape and Urban Planning, 179, 90-102. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2018.07.008
Ma, L. (2018). Eco-city Objectives: A Framework for Formulation and Examination Based on the Planning Perspective. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 176, 1024-1211.
Mohammadi ghafari, P., Almodaresi, S. A., & Moradi, A. (2022). Measuring and prioritizing ecological city indicators in urban development by structural equation modeling (SEM) (Case study: Bandar Abbas city). Journal Urban Planning Knowledge, 6(1), 59-70. (In Persian) https://doi.org/10.22124/upk.2022.19232.1668
Radaei, M, Salehi, E, faryadi, S, Masnavi, M. R, & zebardast, L. (2020). Codifying the Rules of Ecological Wisdom in Planning for the Regeneration of Livability in the Neighborhoods of Desert Cities (Case Study: City of Yazd). Journal Urban Structure and Function Studies, 7(25), 193-219. (In Persian) https://doi.org/10.22080/usfs.2020.17205.1867
Rapoport, E., & Vernay, A. L. (2011). Defining the Eco-City: A Discursive Approach, management and Innovation for a sustainable built Environment, Pp. 1-15. https://research.tudelft.nl/en/publications/defining-the-eco-city-a-discursive-approach
Sandoval Hamón, L. A, Bayas Aldaz, C. E. Rodríguez Pomeda, J, Sánchez Fernández, F, Casani F, & De Navarrete, F. (2017). From Ecocity to Ecocampus: Sustainability Policies in University Campuses. Urban Regeneration & Sustainability. edited by Brebbia, C.A. & Galiano-Garrigos, A, Pp.185–195. https://10.2495/SDP-V12-N3-541-551
Taheri, F., Rahnama, M., R, Kharazmi, O. A., & Khakpoor, B. (2022). Investigating the Compaction Structure of Shandiz using Ecological City Theory. Journal of Geography and Regional Development, 20(2), 50-27. https://doi.org/10.22067/jgrd.2021.48974.0
Wang, C, Zhan, J, & Xin, Z. (2020). Comparative analysis of urban ecological management models incorporating low-carbon transformation. Technological Forecasting and Social Change, 159, 120190.
Yang, Z. (Ed). (2012). Eco-cities: a planning guide. CRC Press. https://doi.org/10.3390/buildings14061846
Yu, B. (2021). Ecological effects of new-type urbanization in China. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 135, 110239. https://doi.org/10.1016/j.rser.2020.110239
