تطور دیپلماسی در قطر: از بی‌طرفی محافظه‌کارانه تا نفوذ هوشمند

الموضوعات :

بهنام سرخیل ¹

1 - دانش‌آموخته دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی

تاريخ الإرسال : 22 الأربعاء , جمادى الأولى, 1437 تاريخ التأكيد : 09 الثلاثاء , رمضان, 1437 تاريخ الإصدار : 17 الجمعة , شوال, 1437

الکلمات المفتاحية: دیپلماسی رسانه‌ای, منابع انرژی, سیاست خارجی قطر, دیپلماسی ورزشی, سرمایه‌گذاری خارجی,

ملخص المقالة :

همگام با تحولات و جریان های نوپدید، وجوه نوینی از تعاملات در جهت فرصت سازی ها و تبدیل آن ها به موقعیت ها به کار می رود. ازاین منظر به هر میزان که برداشت جامع تری از دیپلماسی و زیرسیستم های مرتبط با آن حاصل شود، به همان نسبت امکان اثربخشی بیشتری برای سیاست خارجی دولت ها فراهم می آید. لذا بررسی و شناخت راهبردها و تحرکات دیپلماتیک بازیگران فعال همچون دولت قطر (که با وجود عدم برخورداری نسبی از برخی مولفه های قدرت نظیر جمعیت یا وسعت سرزمینی، اما موفق به اخذ حدنصاب های قابل قبولی شده )، یکی از ضرورت های مهم تعاملات بین المللی محسوب می شود. پرسش اصلی مقاله حاضر به بررسی الزامات رفتاری، راهکارها و بایسته های دیپلماسی نوین دولت قطر معطوف گردیده است و اینکه دوحه برای تبدیل شدن به کنش گری اثرگذار چه رویکردهایی را در حوزه دیپلماسی اتخاذ نموده است؟ فرضیه پژوهش این است که قطر حوزه های جدید دیپلماسی مانند دیپلماسی اقتصادی، رسانه ای، آموزشی و یا میانجی گری را فعالانه در پیش گرفته و برنامه‌هایی چون جذب سرمایه‌گذاری خارجی، تسهیل فضای کسب‌و‌کار، رونق گردشگری، دستیابی به علم و تکنولوژی روزآمد و تصویرسازی بین المللی را در دستور قرار داده است. شیوه تحقیق پژوهش توصیفی- تحلیلی و برمبنای روش کیفی است.

المصادر:

منابع فارسی

- آشنا، حسام­الدین (1384)، کتاب امریکا (ویژه دیپلماسی عمومی)، انتشارات موسسه فرهنگی ابرار معاصر تهران

- دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال(1387)، چارچوبی مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، مرکز تحقیقات استراتژیک

- رمضانی، علی(1389)، قطرو دیپلماسی میانجی گرایانه، گفتگو با دکتر پیروز مجتهد زاده، مرکز بین المللی مطالعات صلح

- زیبا کلام، نقل از ایسنا، شنبه ۲۰ مهر 1392

- سرخیل، بهنام(1394)، جایگاه فراملی‌گرایی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی

- سیمبر، رضا (1391)، روابط بین الملل  و دیپلماسی صلح در نظام متحول جهانی،  تهران :  انتشارات سمت

- جعفری ولدانی، اصغر (1377)، کانونهای بحران در خلیج فارس، تهران: سازمان انتشارات کیهان، چاپ دوم.

- گوهری‌مقدم، ابوذر (1391)، رفتارهای حمایتگرانه و سیاست خارجی؛ انفاق و کمک‌های بین‌المللی، گردآوری: کاووس سیدامامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

 

منابع عربی

- الشرفی، عبدالعزیز(2015)، قطر اسرار الخزینة، جریدة الوطن، طبع مصر.

- الفارس، محمد(2012)، تقریر «الإحصاءات الاقتصادیة الخلیجیة»، مؤسسة الخلیج للإستثمار، دولة الکویت، الطبعة 11.

- ال فریدمن، توماس (1999)، AJE - Al Jazeera English،  ویکی بدیا، فی:

https://fa.wikipedia.org/wiki/

- الریحاوی،جمال(2016)، "موجودات "QNB"، 14/ینایر، http://www.cnbcarabia.com

- الصیداوی، ریاض (2015)، «قطر دفعت ملیونی دولار رشوة للفوز بتنظیم موندیال 2022 فی بلد شدید الحرارة و صغیر جدا»، صحیفة دیلی تلغراف، 3 دیسمبر، وثائق سریة، فی: http://www.taqadoumiya.net/

- المطوی المهندی، سعد راشد(2015)، "المدینة التعلیمیة فی قطر: نظرة إستطلاعیة"، فی: http://www.dr-alkuwari.net/sites/akak/files/q-ed-city-saad.pdf

- بنک قطر للتنمیة (QDB)، (2016)، فی:

http://www.qdb.qa/Arabic/Investing/Pages/AboutQatar.aspx

- بن فهد، عبدالله (2015)، وکالة الأنباء القطریة، قنا، 28/دیسمبر/2015، «عام-النجاحات-القطریة-المضیئة» 211/2015- http://www.qna.org.qa/QNAReports/ReportDetails/

- بونیفاس، باسکال (2013)، الدیبلوماسیه الریاضیه لدوله قطر و قوه الناعمه، الدوحه: المرکز التحقیقی لدوله قطر.

- تغیان، شریف (2014)، احلام العظمة القطریة، میراث من الفضائح للثالوث الحاکم، الفصل 3و4و6، بیروت، بیسان النشر والتوزیع و الإعلام

- حبیب، آنس(2015)، "أزمة الجزیرة"، موقع الیوم السابع، صحیفة الجاردیان، 23 سبتمبر، http://www.youm7. Com/ story/23/9/2015

- رجب،حسام(2015)، "قطر تتصدر قائمة أغنی دول العالم لسنة 2015"، مجلة جلوبال فاینانسالشهریة، فی: http://ar.webmanagercenter.com/   

- کتبی، محمد جمیل (2013)، کتاب «التقدمیة » ﻗﻄﺮ (إﻣﺎرة اﻟﺸﺮ) و ﺻﻮت اﻟﻔﺘﻦ، 14 دیسمبر، فی:  http://www.taqadoumiya.net/

- عین،علی (2016)، «الأعمال و التجارة- الإستثمار فی قطر»، سفارة الإمارات العربیة المتحدة فی الدوحة، 12/ینایر، http://uae-embassy.ae/Embassies/qa/Content/2389

- معهد الأقتصاد و السلام (2015)، «منع الجریمة والعدالة الجنائیة»، تقریر مؤتمر الأمم المتحدة الثالث عشر، الدوحة، أبریل/ https://www.moi.gov.qa/unccpcjdoha/arabic/Qatar_Oasis.html 

- معشر، مروان(2013)، «الإسلام فی السیاسة: بین العقیدة و المصلحة»، التقریر التحلیلی لمنتدی الحوار الدولی (فالدای)، valdaiclub.com

- موقع قلم لتبادل المعلومات، 24/12/2015، www.qalm.gov.qahttp://

- موقع وزارة التخطیط التنموی و الإحصاء و المعهد الدبلوماسی بوزارة الخارجیة (2015)، قطر، 20 ابریل، «التقریر الخامس للأهداف الألفیة بدولة قطر»، www.qix.gov.qahttp://

- موقع وزارة الخارجیة (2015)، قطر، فی:

 http://www.mofa.gov.qa/ar/Qatar/Pages/HistoryOfQatar.aspx