مدلهای متعارض توسعه در روسیه: سه سده جستجو و دستاوردهای آن
الموضوعات :
1 - دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: توسعه, روسیه, پیشرفت, بومی نگری, کلیسای ارتدوکس, غرب گرایی, پتر,
ملخص المقالة :
مساله توسعه، از سده هیجدهم به یک مساله حیاتی برای دولت روسیه و جامعه فکری این کشور تبدیل شد و اندیشه‌هایی را پدید آورد که ریشه بسیاری از تحولات از آن زمان تا امروز شده و هنوز هم فضای اجرایی و فکری جامعه را درگیر ساخته است. اینکه چه مدلی می‌تواند روسیه را به موقعیت سایر دولت‌های پیشرفته برساند؟ این مدل چه نسبتی با سنت‌ها، اصالت‌ها و موقعیت روسیه پیدا می‌کند؟ و چه آثار و پیامدهایی را برای جامعه، مردم و حکومت به دنبال دارد؟ این‌‌ها از مهم‌ترین پرسش‌هایی هستند که از زمان نخستین تلاش‌های فکری و عملی در روسیه برای اتخاذ الگوی توسعه مطرح بوده‌اند. ایده اصلی این مقاله آن است که الگوهای پیشرفت در روسیه سه سده اخیر، عمدتا غربی بوده اند، اما معمولا در اجرا رنگ بومی و روسی گرفتهاند. الگوی پیشرفت بومی مورد ادعای برخی اندیشنمندان روس هیچ‌گاه آنقدر روشن و قابل اجرا ارائه نشده که مجال در دستور کار قرار گرفتن داشته باشد. در این مقاله به بررسی سیر تحول مدلهای توسعه در روسیه، اندیشه‌های فلسفی و سیاسی و اقدامات عملی در راستای تحقق این الگوها و پیامدهای فکری و عملی این مسائل برای شکل‌گیری پرداخته شده است.
منابع فارسی
- استریکلر، جیمز (1383)، روسیه تزاری، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران، ققنوس.
- اینگهارت، رونالد (1997) ، «نوسازی و پسانوسازی» ، ترجمه علی مرتضویان، فصلنامه ارغنون، شماره 13پاییز 1377 (ویژه نامه نوسازی).
- برلین، آیزایا (1377)، متفکران روس، ترجمه نجف دریابندری، تهران، خوارزمی.
- برهان، عبدالعلی (1391)، «فیلسوف ناراضی: نگاهی به احوال و آثار پیوتر چادایف»، مهرنامه، شماره 20.
- بردیایف، نیکلای (1383)، ریشه کمونیسم روسی و مفهوم آن، ترجمه عنایت‌الله رضا، تهران، نشر خورشید آفرین.
- بشیریه، حسین (1379)، درآمدی بر جامعه‌شناسی تجدد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- بوناویتا، پترا (1389)، روسیه در چنگ مافیا، ترجمه توفیق گلی زاده، تهران، کتاب آمه.
- بیلینگتون، جیمز (1385)، روسیه در جستجوی هویت خویش، ترجمه مهدی سنایی، تهران، ایراس.
- بی نیاز، علی (1390)، «مدل توسعه اقتصادی ژئوپلتیک محور»، در گفتگو با مریم مهدوی اصل، ماهنامه همشهری دیپلماتیک، شماره 58، اسفند 1390.
- پریماکف، یوگنی (1391)، دنیا بدون روسیه،تهران، موسسه ایران و اوراسیا.
- پلامناتس، جان (1963)، «باور به پیشرفت»، ترجمه محمد ساوجی، فصلنامه ارغنون، شماره 13، پاییز (ویژه‌نامه نوسازی).
- دانکوس، هلن کارو (1371)، شوربختی روس، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران، البرز.
- دوتکویچ، پیتر (1388)، «گذار نارسا: مفهوم سازی دوباره دولت توسعه گرای روسیه»، فصلنامه مطالعات ایراس، شماره 4، بهار.
- رشیدی، احمد (1390)، «فساد سیستماتیک و فراگیر: مشکل دوره گذار در روسیه»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال 4، شماره 8، بهار.
- زاکس، ولفانگ (1377)، نگاهی نو به مفاهیم توسعه، ترجمه فریده فرهی و وحید بزرگی، تهران، نشر مرکز.
- زنکوفسکی، و (1391)، «کشورم را دوست داشتم»، پیوتر چادایف، ترجمه زینب یونسی، مهرنامه، شماره 20.
- سو، آلوین. ی (1378)، تغییر اجتماعی و توسعه، ترجمه محمود حبیبی مظاهری، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- سولژ نیتسین، الکساندر (1374)، زندگی بدون تزویر، ترجمه روشن وزیری، تهران، فرزان روز.
- شانی نوف، بریان (1383) ، تاریخ روسیه، ترجمه خانبابا بیانی، دانشگاه تهران.
- شکیبی، ژند (1390)، «پوتینیسم، گزارشی درباره نظام سیاسی اجتماعی روسیه پس از فروپاشی»، همشهری ماه، دی ماه.
- صفری، مهدی (1384)، ساختار و تحولات روسیه، تهران، وزارت خارجه.
- فادر، کیم براون (1385)، روسیه، ترجمه مهسا خلیلی، تهران، ققنوس.
- فیاض، ابراهیم (1389)، مهندسی فرهنگ عمومی، جلد اول، رهیافت‌های نظری، تهران نو، زمان نو.
- کاگارلیتسکی، بوریس (1388)، میراث خواران اتحاد جماهیر شوروی، ترجمه شهریار خواجیان، تهران، نشر آمه.
- کتاب کشورهای مستقل مشترک المنافع، شماره 3 (1389)، تهران، ابرار معاصر.
- کمپ، تام (1379)، الگوهای تاریخی صنعتی شدن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی.
- کولایی، الهه (1376)، سیاست و حکومت در فدراسیون روسیه، تهران، وزارت خارجه.
- کولایی، الهه (1389)، بررسی زمینه های همگرایی و واگرایی در فدراسیون روسیه، تهران، وزارت امور خارجه.
- گورباچف، میخائیل (1366)، دومین انقلاب روسیه، ترجمه عبدالرحمن صدریه، تهران، نشر آبی.
- گورگان، ناتالیا و دیگران (1380)، آقای پوتین کیست، ترجمه مژگان صمدی، تهران، نشر دیگر.
- لاروئل، مارلن (1388)، اوراسیایی گرایی روسی: ایدئولوژی امپراتوری، تهران، ابرار معاصر.
- لفت‌ویک، آدرین (1384)، سیاست و توسعه در جهان سوم، ترجمه علیرضا خسروی و مهدی میرمحمدی، تهران، ابرار معاصر.
- ماتیوز، جان (1383)، ظهور و سقوط اتحاد جماهیر شوروی، ترجمه فرید جواهر کلام، تهران، ققنوس.
- مارکس، کارل (1384)، دیباچه‌ای بر تاریخ روسیه، ترجمه هوشنگ صادقی، تهران، اختران.
- مک دانیل، تیم (1385)، «انقلاب 1917 روسیه: استبداد و مدرنیزاسیون»، در جک گلدستون، مطالعاتی در باب انقلاب ها، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران، کویر.
- مک دانیل، تیم (1389)، خودکامگی، نوسازی و انقلاب در روسیه و ایران، ترجمه پرویز دلیرپور، تهران، سبزان.
- ملچین، لئونید (1379)، یوگنی پریماکف: زندگی یک دولتمرد، تهران، وزارت امور خارجه.
- موثقی، احمد (1390)، «رشد بدوت توسعه»، ماهنامه مهرنامه، شماره 19، بهمن ماه.
- نوایی، اسنفدیار (1375)، نظام های اقتصادی، تهران، انتشارات منصوری.
- هانتینگتون، ساموئل (1370)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگرونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر علم.
- هریسون، دیوید (1988) ، «نوتکامل گرایی و نظریه نوسازی» ، ترجمه یوسف اباذری، فصلنامه ارغنون، شماره 13، پاییز 1377 (ویژه نامه نوسازی).
-هنته، بزورن(1381)، تئوری توسعه و سه جهان، ترجمه احمد موثقی، تهران، نشر قومس.
- یلتسین، بوریس (1374)، تلاش برای روسیه، ترجمه رضا حائر، تهران، اطلاعات.
English and Russian Source
- Aslund, Anders (2007), Russia’s Capitalist Revolution, Washington, Peterson Ins.
- Bondarenko, Valentina (2012), “Russia’s Socio-Economic Development Strategy: View from the Future”, RAS Institution of Economics.
- Cuddy, M (2002), Institutional Change in Transition Economic, Burlington, Ashgate.
- Demtchouk, A, “Sustainable Development: New Political Philosophy for Russia”, at: http://www.bu.edu/wcp
- Hanson, Philip (2008), “The Economic Development of Russia: Between State Control and Liberalization”, ISPI Working Paper, Issue 32, October 2008.
- Herspring, Dale (2003), Putin’s Russia, New York, Rowman.
- Inozemstev, Vladislov (2010), “European Standard for Russia’s Modernization”, The Moscow Times, Septamber 7, 2010.
- Kliment, Alexander (2012), “Can Russia Make Modernization Work in the 21st Century?”, October 29.
- Kussi, Osmo, (2010), Russia 2030 Based on Contracts, Helsinki, PCF.
- Petrov, N (2012), The future of Russia: Modernization or Decline?”, 20 January, at: http://demoseuropa.eu/mdex/2012/01/18.
- Potanin, Vladimir (2003), “Corporate governance: Russian model in progress”, Russia in Global Affairs, September.
- Ryzhkov, Vladimir (2010), “Modernizing Russia’s Tragic History”, The Moscow Times, Septamber 8, 2010.
- Shakibi, Zhand, (2012), Khatami and Gorbachev, London, I. B. Tauris.
- The Modernization of Russia, http://www.history doctor.net.2012/01/18.
- Рябков, Андрей (2012), “Russian Modernization Strategy: Political Goals, Realities and Constraints.
http://www.Kremlin.ru/acts/4168
- Аганбегян, Абел (2011), О Новой Модели Экономического Росто в России, Экономическoe Стратегия .No.2.
- Впоисках Своего пути: Россия между Европа и Азии (1997), Институт, откриток обшество.
- Гумилев, Лев (2008), Щт Руси До России, Москва, Айрис Пресс.
- Кузнецов, А. Л. (2009), Из Истории Русской Культурыю
- Марозов, Вячеслов (2009), Россия и Другие, Политалогия История, Москва, Новое Литературное обозрениею
- Михаилев, А (2012),“Модернизация России” http://www.gazeta.ru.3318587
- Перевозников, А. К. (2010), Россиия: Страна И Люди, Москва, Ря.
- Ременцов, А. Н. (2008), Из Истории 20 Века, Москва, Ря.
- Солжиницын, А.И. (1990), Как Нам Обустроить Россию, В поисках Своего пути, Москва Институт Отпритое Обшество.
- Шиповалов, В.Р (2001), Россиоведение, Москва, Фаир Пресс.
