حقوق بشر و حقوق شهروندی از نگاه دولت‌های اسلامی خاورمیانه با تاکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

الموضوعات :

امیر ساجدی ¹

1 - عضو هیأت علمی

تاريخ الإرسال : 25 الأربعاء , شعبان, 1437 تاريخ التأكيد : 09 السبت , ذو الحجة, 1437 تاريخ الإصدار : 21 السبت , محرم, 1438

الکلمات المفتاحية: حقوق بشر, حقوق شهروندی, حقوق بشر اسلامی, اعلامیه حقوق بشر, دولت‌های خاورمیانه,

ملخص المقالة :

حقوق بشر و حقوق شهروندی از حقوق ذاتی و طبیعی انسان نشأت گرفته و در طول تاریخ بین اندیشمندان مناطق مختلف جهان و همچنین در مکاتب الهی توجه خاصی به آنها شده است. اما متاسفانه تا پایان جنگ جهانی دوم حقوق بشر به‌صورت گسترده اقبالی کسب ننمود. اگر چه با اعلامیه جهانی حقوق بشر سال 1948 و دیگر کنوانسیون های مربوطه، حقوق بشر شکل جهان شمولی بخود گرفته ولی هنوز بسیاری از دولت‌های خاورمیانه حاضر به پذیرش تمامی بندهای آن نمی‌باشند. آنها با اظهار اینکه برخی از قوانین حقوق بشر جهانی در تضاد با آموزه‌های قرآنی است، از انجام تعهدات حقوق بشری و حقوق شهروندی شانه خالی می کنند. حقوق شهروندی آن بخش از حقوق انسان ها را شامل می‌گردد که در قانون اساسی کشورهایشان شکل ملی بخود می گیرد و فقط شامل شهروندان خود آن کشور خاص می‌شود. تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی با اصول 19، 23، 24، 26، 32، 47 و ... که برخی از قوانین حقوق بشری و شهروندی را در خود گنجانید، سبب این امید شد که ملت ایران پس از مدتها دوباره به حقوق بشر و حقوق شهروندی دست یابند. چگونگی پذیرش و انطباق حقوق بشری و شهروندی با قوانین شرعی و نحوه آموزش و انتقال آگاهی به ملت‌های خاورمیانه برای طلب آنها از مهم‌ترین وظایف دولت‌های ناحیه می‌باشد.

المصادر:

منابع فارسی

- آقایی، بهمن (1376)، فرهنگ حقوق بشر، تهران: کتابخانه گنج دانش.

- احمدی، حمید (1388)، بنیادهای هویت ملی ایرانی، چهارچوب نظری هویت ملی شهروند محور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

- اعلامیه حقوق بشر وین و برنامه عمل، در: http://www.pajoohe.irVienna-Declaration-of-human-rights-and-programme-of-Action

- پللو، روبر (1370)، شهروند و دولت، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

- توسلی‌رکن‌آبادی، مجید و مختار نوری (1395)، «جامعه‌شناسی تاریخی عدم شکل‌گیری حقوق شهروندی در گفتمان‌های سیاسی معاصر ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال هشتم، شماره 31.

- جنیدی، فریدون (1378)، حقوق بشر در جهان امروز و حقوق بشر در ایران باستان،  تهران: انتشارات بلخ.

- خانلری، عبدالرضا ( 1384)، مجموعه قوانین و مقررات حقوق شهروندی، قم: نگین.

- خبرگزاری مهر (1392)، «برابری انسان‌ها از دید اسلام: دوازده اصل تساوی افراد در قرآن»، 21 مرداد ، در: http://www.mehrnews.com/news/2113881

- ذاکریان، مهدی (1395)، «جهان شمولی حقوق بشر در نظام نوین بین‌المللی»، فصلنامه امام صادق (ع)، شماره 8، در: http://www.hawzah.net/fa/Article/View/81098

- ساجدی، امیر (1394)، «جایگاه و کارویژه‌های سکولاریسم در غرب و جهان اسلام»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال یازدهم، شماره 31.

- شبرنگ، محمد (1382)، منشور سازمان ملل متحد، اعلامیه حقوق بشر، تهران: دانشور.

- شیبانی، ملیحه (1381)، «شهروندی و رفاه اجتماعی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال اول، شماره 4.

- صباغ‌پور، علی اصغر (1381)، « جهانی شدن، حاکمیت ملی و تنوع قومی در ایران»، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، شماره 11، صص 5-154.

- ضیائی بیگدلی، محمد رضا (1363)، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران: رشدیه، چاپ دوم.

- ضیایی بیگدلی، محمدرضا (بی‌تا)، حقوق بین‌المللی عمومی، بی جا.

- طلوعی، محمود (1372)،  فرهنگ جامع سیاسی، تهران: نشر علم.

- قاری‌سیدفاطمی، سیدمحمد (1390)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران: شهر دانش، چاپ سوم.

- قاضی، ابوالفضل (1384)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان، چاپ نوزدهم.

- کریک، برنارد (1387)، دموکراسی، ترجمه پویا ایمانی، تهران: نشر مرکز.

- کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، در: http://www.aihrc.org.af/home/document/738

- گروه دیدگاه حوزه اقتصاد و حقوق (1391)، 24 مهر، در: http://www.fina.ir 

- لوین، لیا (1377)، پرسش و پاسخ در باره حقوق بشر، ترجمه محمد جعفر                              پوینده، تهران: نشر قطره.                                                                           .                                                                                                               - منشور حقوق شهروندی جمهوری اسلامی، 1383.

- منوچهری، عباس و جعفری، فیروز (1393)، « تاثیر جهانی شدن بر حقوق شهروندی در ایران»، دو فصلنامه علمی-پژوهشی، شماره 16، صص 7-136.

- مورژن، ژاک (1380)، حقوق بشر، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.

- مهرپور، حسین (1392)، نظام بین‌المللی حقوق بشر، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ پنجم.

- والاس، ربکا ( 1382)، حقوق بین‌الملل، تهران: شهر دانش.

- هکی، فرشید (1389)، گفتمان حقوق بشر برای همه، تهران: موسئسه مطالعات‌ و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

- یحیایی، فرید (1380)، فرآیند گذار و موانع توسعه دموکراسی در ایران، تبریز: مولف.

English Source

Donnelly, Jack (1989), Universal Human Rights in Theory and Practice, Part II, Ithaca, Corner University Press