بررسی عوامل پژوهشی در مهاجرت نخبگان درایران طی سالهای 1368 – 1392

الموضوعات :

فرزاد شعبانی ¹ (دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.)
رضا پریزاد ² (استادیار گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران. نویسنده مسئول)
علیرضا امینی ³ (استادیار گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.)

تاريخ الإرسال : 28 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 19 الأربعاء , رجب, 1442 تاريخ الإصدار : 07 الجمعة , رجب, 1442

الکلمات المفتاحية: «پژوهش», «مهاجرت», «نخبگان», «توسعه», «دانشگاه», «ایران»,

ملخص المقالة :

پدیده مهاجرت نخبگان در دهه‌های اخیر، یکی از مهم‌ترین مسائل بحث‌انگیز کشورهای کمتر توسعه‌یافته است که به شکل حاد آن فرار مغزها نیز گفته می‌شود. مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی چالش‌ها و راهبردهای ارتقاء نظام مقابله با مهاجرت نخبگان در ایران در دوره زمانی 1392-1368 می‌پردازد. بر اساس تحقیقاتی که درباره مهاجرت نخبگان در این دوره صورت گرفت تعداد 1826 عضو هیئت‌علمی رسمی و تمام‌وقت در دانشگاه‌های آمریکا و کانادا مشغول به تحصیل هستند و این در حالی است که تعداد اعضای هیئت‌علمی رسمی و غیررسمی آمریکا و کانادا به بیش از 5000 نفر می‌رسد. مهم‌ترین متغیر تأثیرگذار بر عوامل مهاجرت نخبگان دو دسته عوامل رانشی (دافعه‌های داخلی) و عوامل کششی (جاذبه‌های خارجی) می‌باشد. این پژوهش یک مطالعه کیفی و کتابخانه‌ای است که در این تحقیق از کتاب‌ها، مجلات علمی و تخصصی، گزارش‌های وزارتخانه‌های مرتبط با مهاجرت نخبگان، آمارها و اطلاعات منتشرشده از طرف نهادهای بین‌المللی نظیر سازمان ملل، صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و غیره استفاده‌شده است. جامعه آماری این مطالعه مهاجرت نخبگان طی سال‌های مذکور می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که عواملی مانند: عدم توجه اجتماعی به ارزش فعالیت‌های علمی، نبود تسهیلات لازم برای پژوهش، پایین بودن حقوق و دستمزد و احساس وجود تبعیض و نابرابری به‌عنوان عوامل رانشی مهاجرت نخبگان علمی به خارج از کشور مؤثر هستند. کلمات کلیدی: پژوهش، مهاجرت، نخبگان، توسعه، دانشگاه