نقش نهاد مرجعیت و روحانیت شیعه در گفتمان مشروطه‌خواهی ایران
الموضوعات :محمد بیدگلی 1 , صادق زیبا کلام 2
1 - دانش آموخته دکترای علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - استاد دانشگاه تهران
نویسنده مسپول
الکلمات المفتاحية: "انقلاب مشروطه", "روحانیت", "مذهب تشیع", "حوزه های علمیه", "نهاد مرجعیت",
ملخص المقالة :
به رغم بنیادهای متباین دین و دولت، با برآمدن صفویه به عنوان نخستین دولت ملی در ایران که به پیوند دین و دولت منجر گردید، بنیادهای سلطنت از مشروعیتی دینی برخوردار گشتند و روحانیت و علمای شیعه نیز در این جایگاه از نقشی بنیادین در ترویج فرهنگ تشیّع، بسترسازی برای عمل به قوانین و احکام فقهی شیعه، احیای امر به معروف و نهی از منکر، تأمین مصالح عامّه و دفاع از حقوق مردم و سرانجام تعمیق و بسط مباحث علمی در تمامی حوزه‌های علمی و تمدن عظیم ایرانی ـ اسلامی مشارکت نمودند؛ تا جایی‌که روحانیت توانست با تاسیس نهاد مرجعیت به نیرویی سیاسی تبدیل گردد. علیرغم پیوندهای تنش‌زای این دین و سلطنت، اما این نیروی سیاسی با منشأ مشروعیت مجزا از سلطنت تا دوره‌ی قاجاریه کارویژه‌های خود را در حوزه‌ی عمومی-سیاسی ایران تداوم بخشید؛ اما با انقلاب مشروطه و نقش فعالی که درآن ایفا نمود به بازخوانی در گفتمان تجدد اسلامی کمک شایانی نمود؛ تا جایی‌که از طریق ایجاد چالش در نظام سلطنتی در انقلاب بعدی ایران و در قالب گفتمان بازگشت به خویشتن اسلامی، خود به تنهایی دست به نوسازی انقلابی زد. مقاله حاضر با نگاهی اجمالی به نقش نهاد مرجعیت و روحانیت شیعه در گفتمان مشروطه خواهی ایران از طریق روش اسنادی پرداخته است.
_||_
