اثر تلقیح با گونه‌های میکوریزا و ازتوباکتر کروکوکوم بر مراحل فنولوژی و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris L.)

هادی خاوری ¹ ( باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران )

تاريخ الإرسال : 21 الخميس , شوال, 1439 تاريخ التأكيد : 23 الإثنين , ذو الحجة, 1439

الکلمات المفتاحية: رشد زایشی, لوبیا قرمز, وابستگی میکوریزایی, پاسخ میکوریزایی,

ملخص المقالة :

به منظور ارزیابی اثر کودهای زیستی میکوریزا و ازتوباکتر بر مراحل فنولوژی و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1395 در منطقه بیران‌شهر لرستان اجرا شد. تیمارها شامل تلقیح با میکوریزا آربسکولار گونه‌های (Glomus etunicatum, G. Intraradices, G. mossea) در دو سطح (تلقیح و بدون تلقیح) ، مایه‌زنی با (Azotobacter chroococcum Strain 15) در دو سطح (مایه‌زنی و عدم مایه‌زنی) و ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز شامل (توده بیران‌شهر، ارقام اختر و گلی) بودند. نتایج نشان داد که اثر ازتوباکتر بر روز تا پر شدن دانه‌ها، اثر دوگانه میکوریزا×ژنوتیپ بر روز تا تشکیل غلاف و روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی و اثر سه‌گانه ازتوباکتر×میکوریزا×ژنوتیپ بر عملکرد دانه از نظر آماری مثبت و معنی‌دار گردید. بیشترین عملکرد دانه (90/2981 کیلوگرم در هکتار) از اثر توأم مایه‌زنی ازتوباکتر×تلقیح میکوریزا×رقم گلی با فرم بوته رونده و رشد نامحدود به-دست آمد. همچنین بیشترین درصد وابستگی و پاسخ میکوریزایی به ترتیب (49/13 و 59/15%) در تیمار مایه‌زنی ازتوباکتر در تلقیح میکوریزا در رقم گلی و کمترین وابستگی و پاسخ میکوریزایی به ترتیب (43/3 و 56/3%) در تیمار مایه‌زنی ازتوباکتر در تلقیح میکوریزا در رقم اختر به دست آمد. نتایج نشان داد که همزیستی میکوریزایی یا به عبارتی وابستگی میکوریزایی این امکان را برای گیاهان میزبان فراهم می‌سازد تا با توسعه ریشه‌ها به سطح بیشتری از خاک دسترسی پیداکرده و با گسترش سطح جذب شبکه‌های هیفی ریشه، جذب آب و عناصر غذایی را بهبود بخشیده و درنهایت سبب افزایش رشد و عملکرد گیاهان میکوریزایی گردد.