بررسی دلایل عقلی عصمت پیامبران علیهم السلام در کلام قدیم متکلمین شیعه
الموضوعات : اندیشه های فلسفی و کلامی
محمد حسن سراج صادقی
1
(عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج)
الکلمات المفتاحية: عصمت پیامبران, مراتب عصمت, انواع خطا, تأثیر وحی,
ملخص المقالة :
یکی از مباحثی که افکار متکلّمین مسلمان را تقریباً از همان آغاز تاریخ کلام اسلامی به خود مشغول داشته، مسأله‌ی عصمت پیامبران، می‌باشد. دیدگاه متکلمین در باره‌ی عصمت پیامبران، در دیدگاه ایشان در تفسیر قرآن کریم و دفاع از تنزیه پیامبران در آیات مؤثر است.در بین فرق مختلف مسلمین، متکلمین شیعه سخت گیرترین بوده و معتقد بوده‌اند که پیامبران از تمامی مراتب عصمت چه قبل از بعثت و چه پس از آن برخوردار بوده‌اند. مسئله‌ی این پژوهش است، این است که:آیا ادله‌ی متکمین شیعه، ادعای جمهور ایشان مبنی بر عصمت تمامی پیامبران از تمامی مراتب عصمت قبل و بعد از بعثت را اثبات می‌کند؟ و اگر پاسخ منفی است، چه راه حلی برای این مطلب وجود دارد؟در این پژوهش، ضمن آن‌که مشخص شد که مفهوم عصمت فراتر از گناه نکردن است، برخی از مهمترین دلایل شیعه و میزان دلالت هر یک بر اثبات مراتب عصمت مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی نشان می‌دهد که این دلایل نمی‌توانند عصمت از تمام مراتب و هرگونه خطا قبل و بعد از بعثت را مورد اثبات قرار دهند.در ادامه، ضمن تفکیک سرچشمه‌های توحید عملی قبل و بعد از بعثت، به عنوان راهی دیگر، تأثیر دریافت وحی در ایجاد عصمت بعد از عصمت مورد بررسی قرار گرفت، امری که مورد توجه متکلمین نبوده است. با این بیان، می‌توان درک بهتری از آیات مربوط به عصمت پیامبران ، عصمت معصومین و پاکی اولیای خاص الهی پیدا کرد.
