راهبرد‌های توسعه سامانههای آبیاری تحت فشار در مناطق بیابانی ایران با نگرش توسعه پایدار کشاورزی و استقرار جمعیت
الموضوعات : پژوهش های زراعی در حاشیه کویر
مرتضی دلفان آذری
1
(
دانشجوی دکترای سازه‌‌های آبی دانشگاه تهران، تهران- ایران
)
حدیقه محمدی
2
(
دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران، تهران- ایران
)
افشین یوسف گمرکچی
3
(
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین- قزوین- ایران
)
محمد عامل صادقی
4
(
دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان، تاکستان- ایران
)
الکلمات المفتاحية: GIS, استقرار جمعیت, مکان‌‌یابی, مدل بولین, سامانههای آبیاری,
ملخص المقالة :
ایران دارای منابع آب محدود همراه با تبخیر و تعرق زیاد است، از طرفی ازدیاد جمعیت و نیاز روز افزون جامعه به مواد غذایی و در نتیجه کمبود محصـولات کشاورزی، زنگ خطری است که همـواره به صدا در می آید. از این رو می توان با توسعه منابع آب و یا صرفه جویی در مصرف آب، سطح اراضی تحت کشت آبی و نهایتاً میزان تولیدات کشاورزی را بالا برد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از اطلاعات موجود از منابع آب و خاک در مناطق خشک کشور شامل استان های خراسان رضوی و جنوبی، سمنان، اصفهـان، قم، یزد، هرمزگان، کرمان، سیستـان و بلوچستان و با به کارگیری منطق بولین و نرم افزار GIS، مناطق مناسب و مستعد جهت اجرای سامانه های نوین آبیاری شناسایی شد، سپس بر اساس نتایج پرسشنامه هایی، عوامل موثردر عدم پذیرش سیستم های آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان در مناطق کویری با استفاده نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت با استفاده از شاخص های توسعه پایدار کشاورزی و استقرار جمعیتی، میزان جمعیت قابل استقرار پایدار تخمین زده شد. نتایج نشان می دهد که با استفاده صحیح از منابع آب و خاک، نه تنها می توان شاخص تولید در واحد سطح را نسبت به سطح کشور و دنیا افزایش داد بلکه می توان با افزایش سطح کشت و میزان تولید محصولات در دامنه چهار تا 42 درصد، میزان استقرار جمعیت را نیز بر اساس شاخص های مختلف 11 تا 34 درصد افزایش داد و این در حالی است که عامل اقتصادی- اداری به عنوان چالش اصلی در اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار در مناطق بیابانی شناسایی شد.
_||_
