تحلیل محتوای کتاب‌های تفکر و سبک زندگی دوره اول متوسطه برحسب میزان توجه به مولفه‌های سرمایه فرهنگی
الموضوعات : مطالعات میان فرهنگی
محمد حرفتی سبحانی
1
(
کارشناس ارشد برنامهریزی درسی، گروه علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
)
موسی پیری
2
(
دانشیار برنامهریزی درسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
)
الکلمات المفتاحية: تحلیل محتوا, سرمایه فرهنگی, کتاب‌های تفکر و سبک زندگی, دوره اول متوسطه,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های تفکر و سبک زندگی دوره متوسطه اول، برحسب میزان توجه به مولفه های سرمایه فرهنگی بود. با توجه به اینکه کتاب های تفکر و سبک زندگی کتاب های جدیدالتالیفی هستند که در راستای تقویت مهارت‌های تفکر و پرورش عادات اصیل اجتماعی و فرهنگی وارد عرصه کتاب های درسی گشته‌اند، ضرورت بررسی جایگاه مولفه های سرمایه فرهنگی در آنها بیش از پیش احساس می‌شود. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای تمامی کتاب های تفکر و سبک زندگی دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 95-94 بوده و برای بالابرن تعمیم‌پذیری پژوهش، نمونه آماری با جامعه آماری یکسان در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش شامل سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته سرمایه فرهنگی برحسب نظریه بوردیو بود که جهت برآورد روایی ابزار از روایی محتوایی استفاده شد. پایایی سیاهه تحلیل نیز از طریق روش اسکات برابر 54/89 درصد محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در گام نخست از سنجش فراوانی و سپس برای برآورد باراطلاعاتی و ضریب اهمیت مولفه‌ها و مقوله‌ها از روش آنتروپی شانون استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که در بین مولفه‌های سرمایه فرهنگی، مولفه نهادینه که سبب رسمیت بخشیدن نهادی به سرمایه فرهنگی تجسم یافته و بهره‌مندی ازاثرات و پاداش آن در جامعه شود از کمترین میزان توجه برخوردار بوده، مولفه عینیت‌یافته توجه تا اندازه‌ای مطلوب را داشته و مولفه تجسم‌یافته که بیشترین ارتباط را با با اصول و محورهای کتاب های تفکر و سبک زندگی دارد جایگاهی درخور ندارد. گذشته از این در بخش مقوله ها نیز نوعی ناهمگونی به چشم می خورد و مقوله های گرانمایه ای نظیر موسیقی، محیط مجازی، شبکه‌های اجتماعی، توجه به مفاخر و مفاهیم میهنی و شرکت در جشنواره ها و مسابقات علمی و فرهنگی و کسب مدارک ادبی، هنری و ورزشی هیچ جایگاهی در کتاب های یاد شده ندارند.
آذر، عادل. بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده ها در تحلیل محتوا. فصلنامه علمی- پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، دوره11، شماره های37 و 38،1380،18-1.
اسکات، ویلیام تئوری حسابداری مالی. مترجم: علی پارسائیان، جلد اول، ( تهران، ترمه، 1391).
برنامه درسی جمهوری اسلامی ایران. مصوب جلسات 857 الی 872 شورای عالی آموزش و پرورش تاریخ 9/12/90 الی 28/6/1391،(تهران، شورای عالی آموزش و پرورش، 1390).
بوردیو، پی یر . نظریه کنش: دلائل عملی و انتخاب عقلانی. مترجم: مرتضی مردیها، ( تهران، فلسفه،1393)
بوردیو، پی یر و همکاران. شکل های سرمایه؛ سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. مترجم: حسن پویان وافشین خاکباز، (تهران ، شیرازه، 1389).
ترییاندیس، هری چارالامبوس. فرهنگ رفتار اجتماعی. مترجم: نصرت فتحی، (تهران، رسانش،1391)
درویشی، لیلا و احمدی، پروین. تحلیل محتوای برنامه های فرهنگی دوره متوسطه براساس نمادهای ملی و مذهبی. فصلنامه پژوهش در برنامه ریزی درسی، 9دوره ، شماره 8، 1391،32-15.
روحانی، حسن. درآمدی بر نظریه سرمایه فرهنگی. فصلنامه راهبرد، دوره 18، شماره53،1388،35-7.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه روشهای تحقیق در علوم رفتاری، جلد ششم، (تهران، آگاه،1393)
صالحی امیری، رضا. سرمایه فرهنگی، جلد اول،(تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک، 1391).
فتحی واجارگاه، کوروش. اصول برنامهریزی درسی، جلد پنجم، (تهران، ایران زمین، 1393).
قادری، طاهره و رضایی، سپیده. رابطه سرمایه فرهنگی و گرایش جوانان به مد ( تفاوت بین دختران و پسران). فصلنامه علوم اجتماعی،شماره 66،1393،35-1.
کارکنان نصرآبادی، محمد؛ جعفرپور مرتضی و بروری آررانی، زینب.. عوامل موثر بر سرمایه های فرهنگی در شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره8،1391، 170-143 .
گرشاسبی فخر، سعید (1394). پایان نامه دکترای تخصصی با عنوان بررسی سرمایه فرهنگی بر تولید ناخالص داخلی در استان های ایران، اساتید راهنما: رضا رنج پور وسید کمال صادقی، استاد مشاور: محمد علی متفکر آزاد ،تبریز، دانشگاه تبریز.
گنجی، محمد و حیدریان، امین. سرمایه فرهنگی و اقتصاد فرهنگ، فصلنامه راهبرد، دوره 23 ،شماره 72،1393، 97-77.
گیدنز، آنتونی و بردسال، کارن.جامعه شناسی، مترجم: حسن چاوشیان، (تهران، نی، 1393).
محمدی مهر، غلامرضا. روش تحلیل محتوا (راهنمای عملی تحقیق)، (تهران، دانش نگار، 1394).
ملکی، حسن. مقدمات برنامه ریزی درسی، (تهران،سمت، 1391).
نیازی، محسن و کارکنان، محمد. تبیینجامعهشناختیرابطهسرمایهفرهنگیخانوادهباهویت اجتماعیجوانان. فصلنامه مطالعات ملی،دوره 8، شماره 3،1386، 81-55.
Di Maggio, P and Mohr, J. Cultural Capital, Educational Attainment andMarital Selection. American Journal of Sociology, 90,6,1985, 210–32.
Edgerton, J. D. & Robert, L. W. Cultural capital or habitus? Bourdieu and beyond in the explanation of enduring educational inequality. Theory and Research in Education,12,2,2014,193-220.
Farkas, G. Cognitive skills and noncognitive traits and behaviors in stratification processes. Annual Review of Sociology, 29,2003, 541–562.
Lareau, A &. Weninger, E.B. Cultural Capital In Educational Research: A Critical Assessment. Journal Of The Theory and socity,32,2003, 267-286.
Marteleto, L and Andrade, F .The Educational Achievement of Brazilian Adolescents: Cultural Capital and the Interaction between Families and Schools. Sociology of Education, 87,1,2013, 16–35.
Smith, B.. Mentoring At-Risk Students Through Ihe Hidden Curriculum Of Higher Education. (United Kingdom, Lexington Books,2013)
Swartz. D. Culture and power: the sociology of Pierre Bourdieu. (The university of Chicago press1997).
Swidler, A.. Culture in action: Symbols and strategies. American Sociological Review. 51,1986, 273–286.
Wang, H. The Effects of Cultural Capital on Educational Aspirations among Adolescents in Macau. Chinese Sociological Review, 44,2,2011,52-75.
_||_
