رسانه و تعلق‌پذیری ملی: مطالعه‌ای در باب تأثیر رسانههای جمعی بر تعلق‌پذیری ملی
الموضوعات : مطالعات میان فرهنگیعلی آذریان 1 , باقر ساروخانی 2 , مهرداد نوابخش 3
1 - کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
2 - استاد جامعه شناسی علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
3 - استاد جامعه شناسی علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
الکلمات المفتاحية: تلویزیون, رسانهها, ماهواره, تعلق‌پذیری ملی, قوم‌گرایی,
ملخص المقالة :
هدف اساسی پژوهش حاضر، تعیین رابطه بین عوامل اجتماعی و میزان قوم گرایی شهروندان شهر تبریز می باشد. در ارتباط با متغیرهای تحقیق، به لحاظ نظری از دیدگاه های اسمیت، تامپسون، جنکیز،گیدنز، ...، استفاده شده است. روش تحقیق پیمایشی بوده و ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه بسته پاسخ می‌باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل شهروندان زن و مرد شهر تبریز می باشد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه به تعداد 400 نفر و به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی انتخاب شده‌اند. پس از جمع‌آوری پرسشنامه ها، اطلاعات لازم توسط نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جهت آزمون فرضیات نیز به تناسب سطح متغیرها، از آزمون ضریب همبستگیr پیرسون، تحلیل رگرسیون استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق، میانگین قوم گرایی در بین شهروندان شهر تبریز 54/74 می‌باشد که نشان می دهد به نسبت بالایی از پاسخ دهندگان پایبند هویت ملی و ارزش های ملی خود می‌باشند. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد، متغیرهای شبکه های ماهواره ای، شبکه های اجتماعی و رسانه ها 8/22 درصد تغییرات متغیر تعلق پذیری ملی را تبیین می‌کنند.
1- احمدلو، حمید، (1381) بررسی رابطه میزان هویت ملی و هویت قومی در بین جوانان تبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
2- اسمیت، آنتونی، (1383) ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ، ترجمه منصور انصاری، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
3- تاجیک، محمدرضا، (1387) رسانه و بحران در عصر فراواقعیت، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره 4 : 83- 51.
4- جلایی پور، حمیدرضا و قنبری، علی، (1388) هویت ملی و ارزش‌های جهانی شدن با تأکید بر ایرانیان عرب زبان، پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره دوم، 188-165.
5- حاجیانی، ابراهیم، (1388) جامعهشناسی هویت ایرانی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
6- دهشیری، محمدرضا، (1388) رسانه و فرهنگ‌سازی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال دوم، شماره 8.
7- رابرتسون، جفری، (1383) جنایت علیه بشریت، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
8- رمضانی، رحمت، (1388) مقایسة نوع هویت دانش آموزان پیش دانشگاهی استفاده‌کننده از ماهواره و
شبکه‌های تلویزیونی خارجی، فصلنامه فرهنگ رسانه، سال ششم، شماره 23، 82-64.
9- ساروخانی، باقر و رضایی قادی، خدیجه، (1391) اینترنت و هویت ملی در میان کاربران، فصلنامه فرهنگ ارتباطات، سال دوم، شماره 5، 70-51.
10- ساروخانی، باقر، (1386) بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی (مؤلفه های آن) احساس امنیت اجتماعی در بین جوانان شهر ساری، فصلنامه جامعهشناسی مطالعات جوانان، سال دوم، شماره دوم، 94-81.
11- شرفی، ابولفضل، (1388) بیهویتی و گرایش به غرب، پایاننامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
12- عریضی، فروغ السادات، (1385) تأثیر ماهواره و هویت جنسی دختران جوان، مجله انجمن جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، دوره 7، شماره 2، 100-76.
13- فکوهی، ناصر، (1388) همسازی و تعارض در هویت و قومیت، تهران: گل آذین.
14- فکوهی، ناصر و عیاری، آذرنوش، (1388) اینترنت و هویت در پنج هویت قومی ایرانی، مجله جهانی رسانه، دوره 4، شماره 1.
15- کلارک، لین‌شافلید، (1387) رسانه، معنا و هویت مذهبی در بستر پست‌مدرن، ترجمه حسین شیخ‌الاسلامی، رواق هنر و اندیشه، شماره 35.
16- گل محمدی، احمد، (1381) جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی، چاپ چهارم.
17- گودرزی حسین، (1384) مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی، تهران: موسسه مطالعات ملی.
18- مک لوهان، هربرت مارشال، (1377) برای درک رسانهها، ترجمة سعید آذری، تهران: انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز مطالعات، تحقیقات و سنجش برنامه‌ای.
19- نیازی، محسن و شفائی مقدم، الهام، (1391) بررسی تأثیر رسانههای جمعی در گرایش به هویت ملی (مطالعة موردی شهروندان شهرستان کاشان در سال 1390)، مطالعات میانرشتهای در رسانه و فرهنگ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 129-99.
20- Barrett, M. & J. Short, (2009) Images of European Pepople in a Group of 5-10 Year Old English School Children, British Journal of Developmental Psychology, 10(25): 251-261.
21- Jenks, C, (2005) Subculture: The Fragmentation of the Social. Londan: Sage.
22- Keith, M. & Pile, S, (1999) Place and the Politics of ldentity, London. Routledge.
23- Mathews, G, (2000) Global Culture/Individual Identity: Searching for Home in the Cultural Supermarket, London: Routledge Press.
24- Ross, Karen. et al, (2003) Media and Audiences, London: Open University Press.
25- Silvestone, R. & Georgiou, M, (2005) Editorial Introduction: Media and Minorities in Multicultural Europe, in Journal of Ethnic and Migration Studies, 31 (3): 433-441.
26- Simmons, G, (2008) Marketing to Postmodern Consumers: Introducing the internet chameleon, European Journal of Marketing, 42 (3/4): 299 – 310.
27- Smith, A, (2001) National Identity, In Encarta Reference encyclopedia.
28- Stokes, J, (2003) How to do Media and Cultural Studies, London: Sage Publications.
29- Weedon, C, (2004) Culture and Identity, McGraw-Hill Publication.
