مطالعه ماهیان بومی بنی و شیربت در مزارع پرورش ماهیان گرمابی استان خوزستان از نظر آلودگی به فلزات سنگین و ارزیابی خطر برای مصرف کنندگان
الموضوعات : فصلنامه زیست شناسی جانوری
محمد حمزه پور
1
,
رضا سلیقه زاده
2
,
بهنام پدرام
3
,
مرجان مسافر
4
1 - گروه دامپزشکی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - گروه دامپزشکی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
3 - گروه دامپزشکی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
4 - گروه بیولوژی دریا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: فلزات سنگین, بنی, شیربت, ارزیابی خطر, خوزستان,
ملخص المقالة :
فلزات سنگین به دلیل برخورداری از ماهیتی تخریب ناپذیر، زمینه ساز تهدیدی جدی برای سلامت آبزیان و همچنین انسانها در صورت تجمع یافتن سطح غلظت بالایی از آنها در بافت موجودات آبزی هستند. به همین منظور مطالعه حاضر با هدف بررسی ماهیان بومی بنی و شیربت در مزارع پرورش ماهیان گرمابی استان خوزستان از نظر آلودگی به فلزات سنگین و ارزیابی خطر برای مصرف کنندگان انجام پذیرفت. در مطالعه کنونی، سنجش غلظت سیزده عنصر (آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم، مس، آهن، جیوه، منگنز، مولیبدن، نیکل، سرب، قلع و روی) در بافت عضله ماهیان بنی (Mesopotamichthys sharpeyi) و شیربت (Barbus grypus) صورت گرفت. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین غلظت فلزات اندازه گیری شده در ماهیان بنی و شیربت وجود نداشت (05/0p >). یافتههای تحقیق نشانگر این بودند که فلزات آهن و آرسنیک به ترتیب دارای بیشترین و کمترین غلظت در بافت عضله ماهیان بنی و شیربت بودند. مقایسه مقادیر فلزات سنگین اندازه گیری شده با استانداردهای بهداشتی بینالمللی نشان داد که غلظت تمامی عناصر به جز سرب به طور معنی‌داری کمتر از حد مجاز بودند (05/0p >). غلظت سرب به طور معنی‌دارییشتر از حد مجاز بود (05/0p >). ارزیابی خطر بهداشتی نشان داد که مصرف روزانه و مداوم این محصولات توسط مصرفکنندگان به جز کادمیوم و سرب کاملا ایمن بوده و مخاطرهای از این نظر برای آنها وجود ندارد. میانگین غلظت تمام فلزات اندازهگیری شده به جز سرب از استانداردهای جهانی کمتر بودند. برآورد دریافت روزانه در همه فلزات به جز کادمیوم و سرب نشان داد که مصرف ماهیان شیربت و بنی در حال حاضر خطری را برای سلامتی انسان ایجاد نمی‌کنند، با این وجود برای پیشگیری از رخداد آلودگی احتمالی در آینده از نظر مديريتي بايد توجه بیشتری به اين آلايندهها و منابع احتمالي آنها شود.
1. Adeli A. 2015. Properties of fish and its nutritional value for humans. Journal of Fisheries, 9(3):61-68. [In Persian].
2. Ali M.M., Ali M.L., Proshad R., Islam S., Rahman Z., Kormoker T. 2020. Assessment of trace elements in the demersal fishes of a coastal river in Bangladesh: a Public Health Concern. Thalassas, 36:641–655
3. Biswas A., Kanon K.F., Rahman A., Shafiqul Alam M., Ghosh S., Farid F., 2023. Assessment of human health hazard associated with heavy metal accumulation in popular freshwater, coastal and marine fishes from south-west region, Bangladesh. Heliyon, 9:e20514
4. Biswas S., Rashid T.U., Debnath T., Haque P., Rahman M.M. 2020. Application of chitosan-clay biocomposite beads for removal of heavy metal and dye from industrial effluent. Journal of Composites Science, 4(1):16
5. Bosch A.C., O'Neill B., Sigge G.O., Kerwath S.E., Hoffman L.C. 2016. Heavy metals in marine fish meat and consumer health: a review. Journal of the Science of Food and Agriculture, 96(1): 32-48
6. Chien L.C., Hung T.C., Choang K.Y., Yeh C.Y., Meng P.J., Shieh M.J., Han B.C. 2002. Daily intake of TBT Cu Zn Cd and As for fishermen in Taiwan. Science of the Total Environment, 285:177-85.
7. Dadar M., Adel M., Ferrante M., Nasrollahzadeh Saravi H., Copat C., Oliveri Conti G. 2016. Potential risk assessment of trace metals accumulation in food, water and edible tissue of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) farmed in Haraz River, northern Iran. Toxin Reviews, 35(3–4):141–146.
8. Dang P., Gu X., Lin C., Xin M., Zhang, H., Ouyang W., Liu X., He M. 2021. Distribution, sources, and ecological risks of potentially toxic elements in the Laizhou Bay, Bohai Sea: Under the long-term impact of the Yellow River input. Journal of Hazardous Material, 413(3):125429.
9. Ebadi Fathabad A., Tajik H., Shariatifa N. 2019. Heavy metal concentration and health risk assessment of some species of fish, Rasht, Iran. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 28(168):118-132. [In Persian].
10. Effah E., Aheto D.W., Acheampong E., Tulashie S.K., Adotey J. 2021, Human health risk assessment from heavy metals in three dominant fish species of the Ankobra river, Ghana. Toxicology Reports, 24(8):1081-1086.
11. FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations). 2014. Species Fact Sheets. FAO (Fisheries and Aquaculture Department), No. 123.
12. Farah Bakhsh Z., Akbarzadeh A., Amiri P., Naji A., 2018. The risk assessment potential of heavy metals (Cu, Zn, Ni) for human health caused by consumption of muscle tissue of golden mullet (Risso, 1810) Liza aurata in Anzali wetland, Caspian Sea. Health and Environment, 12(2):193-202. [In Persian].
13. Fernandes C., Fontaínhas-Fernandes A., Cabral D., Salgado M.A. 2008. Heavy metals in water, sediment and tissues of Liza saliens from Esmoriz-Paramos lagoon, Portugal. Environmental Monitoring and Assessment, 136(1- 3):267-275.
14. Honarmandrad Z., Javid N., Malakootian M. 2020. Efficiency of ozonation process with calcium peroxide in removing heavy metals (Pb, Cu, Zn, Ni, Cd) from aqueous solutions. SN Applied Sciences, 2:703.
15. Hossain M.N., Rahaman A., Jawad Hasan M.J., Minhaz Uddin N.K., Shamsuddin S. 2021. Comparative seasonal assessment of pollution and health risks associated with heavy metals in water, sediment and Fish of Buriganga and Turag River in Dhaka City, Bangladesh. SN Applied Sciences, 3(4):1-16.
16. Hosseini Alhashemi A.S., Karbassi A. R., Hassanzadeh. Kiabi B., Monavari S.M., Nabavi S.M.B. 2011. Accumulation and bioaccessibility of trace elements in wetland sediment. African Joural of Biotechnology, 10(9):1625-1636.
17. Hosseinzadeh H., Bahmani M., Mohibi Derakhsh P., Pourkazmi M., Ghafari H., Sidmortzaei, S.R., Golshan M., Ahmadnejad M., Houshmand, H., Zabih Najafabadi M., Tarabi Mozanzadeh M., Saqavi H., Usuli A., Menem J., Mehrjovian S. 2021. The effect of Sabiti fish ovary extract (Sparidentex hasta) containing prostaglandin (PGF2a) on testosterone hormone fluctuations, GSI index and sperm motility in males. Iran Fisheries Scientific Journal, 30(3):1-13.
18. Kaçar E., Karadede Akın H., Uğurlu P., 2017. Determination of Heavy Metals in Tissues of Barbus grypus (Heckel, 1843) from Batman Dam, Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 17:787-792.
19. Łuczyn´ska J., Paszczyk B., Łuczyn ´ski M.J. 2018. Fish as a bio indicator of heavy metals pollution in aquatic ecosystem of Pluszne Lake, Poland, and risk assessment for consumer’s health. Ecotoxicology and Environmental Safety, 153:60-67.
20. Mackintosh T.J., Davis J.A., Thompson R.M. 2016. Tracing metals through urban wetland food webs. Ecological Engineering, 94:200-213.
21. Maddinya M., Munawwari S.M., Karbasi A., Baqarnabavi S.M., Rajabzadeh A. 2014. Water quality study of Karun river in Ahvaz area using water quality index. Quarterly Journal of Environmental Science and Technology, 16(1):49-60. [In Persian].
22. Malai F., Siyari N. 2018. methods of transferring pollution to rivers, the 4th International Congress on Agricultural Development, Natural Resources, Environment and Tourism of Iran, Tabriz. (In Persian)
23. Mohammad Salehi A., Askari Sari A., Velayatzadeh M. 2014. Investigating the co-breeding of Barbus grypus and Barbus sharpeyi with ducks. Research Journal of Marine Sciences and Techniques, 10(4):36-46. [In Persian].
24. Mukherjee I., Kumar Singh U., Pratap Singh R., Anshumali Kumari D., Kumar Jha P., Mehta P. 2020. Characterization of heavy metal pollution in an anthropogenically and geologically influenced semi-arid region of east India and assessment of ecological and human health risks. Science of the Total Environment, 705: 135801-135801.
25. Mziray P., Kimirei I.A. 2016. Bioaccumulation of heavy metals in marine fishes (Siganus sutor, Lethrinus harak, and Rastrelliger kanagurta) from Dar es Salaam Tanzania. Regional Studies in Marine Science, 7:72-80.
26. Naylor R.L., Hardy R.W., Buschmann A.H., Bush S., Cao L., Klinger D., Little D., Lubchenco J., Shumway S., Troell M. 2021. A 20-year retrospective review of global aquaculture. Nature, 591:551-563.
27. Ogan, A.C. 2023. Bioconcentration of heavy metals in fish organs of tilapia (Sarotherodon melanotheron) and mulet (Mugil cephalus) in Oginigba/Woji Creek, Port-Harcourt Nigeria. Ignatius Ajuru University Journal of Applied and Environmental Biology, 1(1):59-77
28. Ouattara, A. A., Yao, K. M., Kinimo, K. C., Trokourey, A., 2020. Assessment and bioaccumulation of arsenic and trace metals in two commercial fish species collected from three rivers of Côte d'Ivoire and health risks. Microchemical Journal,154:104604
29. Panda B. P., Mohanta Y. K., Parida S. P., Pradhan A., Mohanta T.K., Patowary K., Wan Mahari A.W., Lam S.S., Ghfar A.A., Guerriero G., Verma M., Sarma H. 2023. Metal pollution in freshwater fish: A key indicator of contamination and carcinogenic risk to public health. Environmental Pollution, 330:121796-121807.
30. Panda L., Jena S.K., Rath S.S., Misra P.M. 2020. Heavy metal removal from water by adsorption using a low-cost geopolymer. Environmental Science and Pollution Research, 27:24284-24298.
31. Radkhah A.R., Eagderi S., Sadeghinejad Masouleh E. Eagderi S, Sadeghinejad Masouleh E. 2022. Accumulation of heavy metals in fish: A serious threat to food security and public health. Journal of Marine Medicine, 3(4):236-245.
32. Rafi U., Mazhar S., Chaudhry A., Syed A. 2021. Adverse effects of heavy metals on aquatic life. MARKHOR (The Journal of Zoology), 2(2): 3-8.
33. Rastmanesh F., Zarasvandi A., Bagheri Birgani A. 2016. Investigation of the effect of Abadan Petrochemical Complex and Abadan Oil Refinery on the concentration of heavy metals and sulfur in soil. Journal of Environmental Sciences, 14(2):49-60.
34. Riahi, A., Ismaili, A., Savari, A., 2008. Determining the amount of heavy metals (Ni, Zn, Cu, Cd, Co, Pb) in water, sediments and aquatic species of Karun River (73-72). Iranian Journal of Natural Resources, 52(2):46-37. [In Persian].
35. Saadatmand M., Dadalehi Sohrab A., Ronagh M.T., Khazaei S. 2016. Investigation of 3 heavy metals (Ni, Cu, Pb) in the gills of corrugated fish (Siganus javus) and coastal sediments of Bushehr province. Journal of Marine Biology, 8(31):79-91. [In Persian].
36. Selgi A., Bigdeli H., Soleimani A. 2018. Levels of heavy metals copper, zinc and iron in the muscle and gill tissues of three species of golden carp (auratus Carassius), black carp (Vimba persa) and yellow carp (Luciobarbus capito) ) in Manjil Dam. Journal of Applied Biology, 31(3):39-53. [In Persian].
37. Taravati S., Askary Sary A., Javaheri Baboli M. 2012. Determination of lead, mercury and cadmium in Wild and Farmed Barbus sharpeyi from Shadegan Wetland and Azadegan Aquaculture Site, South of Iran. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 89:78–81. [In Persian].
38. Velayatzadeh M., Koshafar A. 2019. Pollution assessment some of heavy metals in water and surface sediments of Nasseri Wetland (Khorramshahr). Journal of the School of Public Health and Institute of Public Health Research, 17(2):157-168.
39. WHO (World Health Organization), 1989. Heavy metals-environmental aspects. Environment Health Criteria. WHO, No. 85.
40. Yunusa M.A., Igwe E.C., Mofoluke A.O. 2023. Heavy metals contamination of water and fish-a reviwe. Fudma Journal of Science, 7(1):110-118.
41. Zareh Reshquoeeieh M., Hamidian A. M., Poorbagher H., Ashraf S. 2015. Investigation of heavy metals accumulation in sediment and aquatic organism in Khodaafarin Dam, Azarbaijan-Sharghi, Iran. Veterinary Research and Biological Products, 29(1):80-72. [In Persian].
