تأثیر تراکم کاشت بر خصوصیات فیزیولوژیکی رشد و عملکرد گندم دیم در بروجرد
الموضوعات : یافته های نوین کشاورزیامین فرنیا 1 , شهرام نخجوان 2 , فرید خدایی 3 , محمد شاهوردی 4
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
2 - استادیار دانشگاه آزاداسلامی واحد بروجرد
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
4 - مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد
الکلمات المفتاحية: صفات فیزیولوژیک, تراکم بوته, گندم دیم, اجزاء عملکرد, بذر,
ملخص المقالة :
به منظور بررسی اثر تراکم های مختلف کاشت برعملکرد و خصوصیات فیزیولوژیکی رشد در چهار بذر گندم دیم، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 89-1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد به اجرا درآمد. در این آزمایش، تراکم کاشت به عنوان عامل اصلی در چهار سطح 250، 300، 350 و 400 بذر در مترمربع و چهار نوع گندم به عنوان عامل فرعی شامل ارقام آذر-2، سرداری،رصد و پرتو بود. عملکرد دانه، تک بوته، بیولوژیک، طول سنبله، ارتفاع بوته قبل از سنبله رفتن، ارتفاع بوته در مرحله برداشت، تعداد سنبله در بوته، تعداد پنجه نابارور، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح و شاخص برداشت اندازه گیری شد. نتایج نشان داد بین ارقام اختلاف معنی داری از نظر صفات مورد بررسی وجود داشت. اثر تراکم بوته بر کلیه صفات به غیر از عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. همچنین اثرات متقابل رقم و تراکم گیاهی برای صفات تعداد سنبله در بوته و عملکرد دانه معنی دار گردید. همبستگی میان عملکرد دانه با سایر صفات به غیر از ارتفاع بوته در مرحله برداشت مثبت و معنی دار بود که در این میان تعداد دانه در سنبله بالاترین میزان همبستگی را در سطح احتمال 1٪ (**84/0 :r) با عملکرد نشان داد. همچنین بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم پرتو با میانگین عملکرد 2/2972 کیلوگرم در هکتار و تراکم های بین 300 تا 350 بذر در مترمربع بود.
1- امین، ح.1377. یافته های تحقیقات گندم در استان فارس. نشریه تحقیقی ترویجی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس، سازمان کشاورزی استان فارس، ص 25-15.
2- امام، ی.1382. زراعت غلات (ویرایش سوم). انتشارات مراکز نشر دانشگاه شیراز، 173 ص.
3- آمارنامه کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فنآوری اطلاعات، جلد اول.1389.
4- بی نام.1382. نتایج تحقیقات به زراعی بخش تحقیقات مدیریت منابع، مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم .
5- بهاری، م.1386. بررسی اثر تنش آب بر برخی صفات مرفولوژیک ژنوتیپ های مختلف گندم. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد دزفول، 123 صفحه.
6- حسینی پور، ط.، مامقانی، ر. و سیادت، س. ع. و بهاری، م.1385. تجزیه علیت صفات زراعی برای عملکرد دانه و کاه ژنوتیپ های گندم تحت شرایط کم آبیاری، مجله علمی کشاورزی جلد 26، شماره 1.
7- حسینی، ک.1371. بررسی اثرات مقادیر مختلف بذر بر عملکرد گندم واریته آزادی در شرایط دیم گچساران، نهال و بذر، جلد 8 (3و4): 56-45.
8- روستایی، م. و صادق زاده، د.1381. بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام گندم موسسه تحقیقات کشاورزی دیم ، بخش غلات.
9- راد مهر، م.، لطفعلی آینه، غ. وکجباف، ع.1373. بررسی منحنی رشد گندم فلات در جنوب خوزستان. گزارش پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان، شماره25، 15 صفحه.
10- زرین آبادی،1. و احسان زاده، پ.1382. رشد عملکرد و اجزای عملکرد دانه سه ژنوتیپ گندم دوروم تحت تراکم های مختلف کاشت در اصفهان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال هفتم، شماره چهارم، ص 141- 129.
11- زمانی، ع. و توکلی، ع.1383. اثر مقادیر مختلف بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های جدید گندم دیم، مجله علوم زراعی ایران، جلد 6، شماره 3، ص 223- 212.
12- سرمدنیا ،غ. و کوچکی، ع.1372. فیزیولوژی گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات دانشگاه مشهد،468 صفحه.
13- سنجری، پیرایرانلو، ا.1375. بررسی تعیین تراکم مناسب در ارقام گندم در شرایط دیم. چهارمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران.
14- کوچکی، ع. وخلقانی، ج.1374. شناخت مبانی تولید محصولات زراعی(ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 536 صفحه.
15- گوپتا.یو،اس.1376. به زراعی و به نژادی در زراعت دیم. ترجمه عوض کوچکی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد،302 ص.
16- گاردنر، ف. پی.1373. فیزیولوژی گیاهان زراعی. ترجمه غلامحسین سرمدنیا و عوض کوچکی، چاپ چهارم.
17- محمدی، م. 1378. اثر فاصله ردیف های کاشت و میزان بذر بر عملکرد دانه جو در شرایط دیم. نهال و بذر، جلد 15 (1): 8-1.
18- مؤیدی، ع.1373. بررسی اثر تاریخ های کاشت و میزان متفاوت بذر برروی عملکرد رقم قدس. سومین کنگره علوم زراعی و اصلاح نباتات ایران- تبریز، صفحه 98.
19- ممتازی، ف.1388. جبران کاهش عملکرد در کشت های تأخیری گندم با تغییر تراکم بوته. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی سال اول، ص 63-50.
20- محمدی، ف.1387. بررسی اثرات تراکم بر صفات مرفوفیزیولوژیکی ژنوتیپهای گندم در شرایط دیم خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی خرم آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد.
21- نورمحمدی، ع. ق.، سیادت، ع. وکاشانی، ع.1376.زراعت. جلد اول:غلات، انتشارات دانشگاه شهیدچمران اهواز، 446 صفحه.
22- Brrigs, K .G.1975. Effects of seeding rate and row spacing on agronomic characteristics of Glenlea.pitic 62 and New Pawa wheat. Can .J.Plant Sci . 55: 363-367.
23- Baker, R. J.1982. Effect of seeding rate on grain yield, Straw yield and harvest index of eight spring wheat cultivars. Can. J. Plant Sci. 62: 285-291.
24- Boukerrou, L., & Rasmussen, D. C.1990. Breeding for high biomass yield in spring barley,Crop Science, 30: 31-36.
25- Donald, C. M.1963. Composition among crop and pasture plants. Advances in Agrpnomy 15:1-118.
26- Dounaldson, E., W. E. Schillinger and S. M. Dofing.2001. Straw production and grain yield relationships in winter wheat. Crop Sci.41: 100-106.
27- Evans, L.T.1993. Crop Evolution, Adaptation and Yield. Cambridge university press, U. k.
28- Foulkses,M.J.,J.W.Snape,V.J.Shearman,M.P.Raynolds,O.GajuandR.Sylvester.bradley.2007. Genetic progress in yield potential in wheat: recent advances and future prospects.J.Agric.Sci.145:17-29
29- Halloran ,G.M.1981. Grain yield and protein relationship ina wheat cross Crop Sci, 21: 699-701.
30- Heyene, E.G.1987. Wheat and wheat improvement (2 nd edition).USA.
31- Hucle, P. and R. J. Baker. 1989. Tiller phenology and yield of spring wheat in a semi-arid environment. Crop. Sci.29: 631-635.
32- Ishag, H. M. and M.B. Taha. 1974. Production and survival of tillers of wheat and their contribution to yield. J. Agric. Sci. 83: 117-124.
33- Koc, M. O.1996. Biomass production and grain yield of some genotypes of bread and durum wheat under coastal Mediterranean. Rachiss 15: 27- 32.
34- Lafond, G. P.1994. Effects of row spacnig, Seeding rate and nitrogen on yield of barley and wheat under zero-till management. Can. J. Plant Sci.74: 703-711.
35- Mcneal, F. H. C. Q. Qualset, D. E. Baldridge, and V. R. Stewart.1987. Selection for yield and yield components in wheat. Crop Sci.18: 795-799.
36- Osman, D. G. and Z. M. Mahmoud.1981. Yield and yield components of wheat and their relationships as inflounced by nitrogen and seed rate in Sudan . J. Agric . Res. 97: 611- 618.
37- Rasmusson, D. C.1985. Barley. American Society of Agronomy. Madison, wisconson, 53711, USA.
38- Royo, C., F. Alvaro, V. Martos, A. Ramdani, J. Isidro, D. Villegas and L. F. Garcia del Moral.2006. Genetic changes in durum wheat yield components and associated traits in Italian and Spanish varieties during the 20th century. Euphytica 155: 259-270.
39- Sayre, K. D., S. Rajram and R. A. Fischer.1997. Yield potential progress in short bread wheats in northwest Mexico. Crop Sci. 37: 36- 42.
40- Varga, B., I. Svecngak and I pospisil.2001. Winter wheat cultivars performance as affected by production systems in croatia. Agron. J. 93: 961-966.
41- Zhou, Y., H. Z. Zhu, S. B. Cai, Z. H. He, X. K. Zhang, X. C. Xia and G. S. Zhang.2007 a. Genetic improvement of grain yield and associated traits in the southern china winter wheat region. Euphytica. 157: 465- 473
