تغییرات ژنتیکی برای صفات مورفولوژیک و کمّی مرتبط با عملکرد دانه در لاین های خالص جو با استفاده از تجزیه و تحلیل چند متغیره

الموضوعات : یافته های نوین کشاورزی

امید فرامی ¹ (دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
محسن اسماعیل زاده مقدم ² (استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر)
اسلام مجیدی هروان ³ (استاد پزوهشکده بیوتکنولوزی کشاورزی کرج)
حمید رضا نیکخواه ⁴ (مربی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر)
مهدی زکی زاده ⁵ (دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه)

تاريخ الإرسال : 20 الأربعاء , صفر, 1437 تاريخ التأكيد : 20 الأربعاء , صفر, 1437 تاريخ الإصدار : 15 السبت , ذو القعدة, 1431

الکلمات المفتاحية: جو, تجزیه خوشه ای, وراثت پذیری, تجزیه به عامل ها,

ملخص المقالة :

به منظور تعیین میزان تنوع ژنتیکی در صفات مورفولوژیک و کمّی موثر بر عملکرد دانه، 99 لاین خالص جو به همراه یک رقم شاهد تجاری (رقم نصرت) که از برنامه های به نژادی جو در ایستگاه های کرج، اهواز٬ زابل، میاندوآب و دو مرکز تحقیقات بین المللی برای مناطق خشک (ایکاردا) و مرکز تحقیقات بین المللی ذرت و گندم (سیمیت) حاصل شده بودند، مطالعه ای در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در قالب طرح آلفا لاتیس، با 2 تکرار اجرا گردید. بالاترین وراثت پذیری به تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک (100 = 2h) اختصاص داشت و عملکرد دانه وراثت پذیری متوسطی (5/60 %) را نشان داد. همبستگی های ژنتیکی بین صفات روند مشابهی با همبستگی های فنوتیپی داشت و عموما از آن ها بزرگ تر بود. تجزیه به عامل ها، صفات مورد بررسی را به سه عامل کاهش داد که 100% درصد تنوع کل را توجیه نمودند. عامل اول شامل تعداد دانه در متر مربع، عملکرد دانه و سرعت پر شدن دانه بود و عامل دوم تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله را شامل گردید. عامل سوم نیز سرعت پر شدن دانه، وزن هزار دانه و طول سنبله را در برگرفت.تجزیه خوشه ای سه گروه عمده را آشکار ساخت و مشخص نمود که لاین های انتخاب از یک مکان خاص توزیع پراکنده ای در گروه های مختلف دارند.

المصادر:

 

1- Adams, M. W. 1982. Plant architecture and yield breeding. Iowa State J. Res. 56: 225-254.                                                                                                                   

2- Azizi, F. 1998. Multivariate analysis of morphological traits in bean genotypes. M.Sc. Thesis. Faculty of Agriculture, IsfahanUniversity of Technology. 129 pp.

3- Ganal, W. C. and Rode, M. S. 1999. Genetic diversity of old French sixrowed winter barley varieties assessed with molecular, biochemical and morphological markers and it’s relation to (BAMMV) resistance gene. Journal of Genetic and Genomics. 32:145- 186.                                                                 

4- Gupta, A. K., Mittal, R. K. and Ziauddin, A. Z. 1999. Association and factor analysis in spring wheat. Ann. Agric. Res. 20: 481- 485

5- Johnson, B., Gardner, C. O. and Wred, K. C. 1988. Application of an optimizationmodel to multi-trait selection programs. Crop Sci. 22: 723-728.                                                                                                                 

6- Khazaei, A., Moghaddam, M., Nourmohammadi, S. and Shafaeddin, S. 2002. Study of genetic variation in winter barley landraces related to west part of Iran. Proc. 7^th Iranian Crop Science Congress. P. 251. (Abstract).

7- Mohammadi, M., Ghannadha, M. R. and Taleei, A. 2002. Study of genetic Variation in Iranian local bread wheat lines using multivariate techniques. Seed and Plant. 18 (3) : 328 – 347.                                                                                             

8- Moghaddam, M., Mohammadi Shouti, A. and Aghaee Sarbarzeh, M. 1994. An introduction to  multivariate analysis techniques.  Pishtazane Elme Tabriz Press. 208 pp.

9- Pirouznia, M., Nemat zadeh, G.A., and Kianoush, G.A. 1998. Study and determination of yield and its components with some important agronomic traits in bread wheat. Proc. 5^th Iranian Crop Science Congress. P. 50.(Abstract).                                                                              

10- SAS Institute .2000. The SAS system for windows. Release 8.01, SAS Inst Inc, Cary,  NC

11-  Sayre, K. D. 1998. Methods for estimating wheat yield components from hand harvest plots. Wheat Special Report. Mexico, D.F.: CIMMYT.                                             

12- Siahpoush, M. R., Emam, Y. and Saeidi, A. 2003. Genotypic variation, heritability, genotypic and phenotypic correlation coefficients of grain yield, its components and some morpho – physiological characters in bread wheat (Triticum aestivum L.). Iranian Journal of Crop Sciences. 5 (2) : 86 – 101.

13- Sinebo, W. 2002. Yield relationships of  barleys grown in a tropical highland environment. Crop Sci. 42: 428-437.

14- Slafer, G. A. and Andrade, F. H. 1991. Change in physiological attributes of the dry matter economy of bread wheat (Triticum aestivum) through genetic improvement of grain potential at different regions of the world. A review. Euphytica.58:37-58.

15- Slafer, G. A. and Andrade, F. H. 1993. Physiological attributes related to the generation of grain yield in bread wheat cultivars released at different area. Field Crops Res. 31 : 351- 363.    

16- Slafer, G. A., Calderini, D. F. and Miralles, D. J. 1996. Yield components and compensation in wheat: Opportunities for further increasing yield potential. Pp. 101-133. In: M. P. Reynolds, S. Rajaram, and A. McNab (Eds.). Increasing yield potential in wheat: Breaking the barriers. Mexico, D.F.: CIMMYT.                                             

17- Einspruch, E. L. 2005. An introductory guide to SPSS~for windows. Stage Publication, Inc. Thousand Oaks, CA.

18- Valizadeh, K. and Kazemi Arbat, H. 2006. Correlation and path analysis of grain yield and its components in naked barley. Proc. 9^th, Iranian Crop Science Congress. P. 334(Abstract).