ارزیابی تأثیر کنترل شیمیایی بر علف‌های هرز، خصوصیات زراعی و عملکرد تریتیکاله (Triticosecale wittmack L.) در منطقه مازندران.

سبحان محضری ¹ ( فرهیخته کارشناسی ارشد علوم علف های هرز )

تاريخ الإرسال : 09 السبت , ذو الحجة, 1440 تاريخ التأكيد : 25 الأحد , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: عملکرد دانه, تریتیکاله, علف‌کش, وجین‌دستی,

ملخص المقالة :

به‌منظور بررسی تأثیر کنترل شیمیایی بر علف‌های هرز، خصوصیات زراعی و عملکرد تریتیکاله، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی بایکلاء نکا در سال 1389 انجام پذیرفت. تیمارهای مورد بررسی در 15 سطح مصرف علف‌کش شامل سولفوسولفورون 6/26 گرم، مزوسولفورون+یدوسولفورون 5/1 لیتر، مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورون 40 گرم، ایزوپروتون+دیفلوفنیکان 2 لیتر، یدوسولفورون+مزوسولفورون+مفن‌پیردی‌اتیل 400 گرم، کلودینافوپ پروپاژیل 8/0 لیتر، پینوکسادن 5/1 لیتر، دیکلوفوپ‌متیل 5/2 لیتر، پینوکسادن+کلودینافوپ‌پروپاژیل 5/1 لیتر، فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن‌پاپردی‌اتیل 8/0 لیتر، ترالکوکسیدیم 2/1 لیتر، دیفنزوکوات 4 لیتر، فلم‌پروپ‌ام‌ایزوپروپیل 4 لیتر، وجین‌دستی و عدم کنترل علف‌های هرز بود. میزان مصرف علف‌کش‌ها در هکتار بود. نتایج نشان داد که مصرف علف‌کش‌ مختلف سبب تاثیر معنی‌دار بر تراکم علف‌های هرز، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت تریتیکاله شد. کمترین عملکرد دانه در تیمار تداخل علف‌های هرز (8/225 گرم در متر مربع) توزین شد. بیشترین عملکرد دانه در تیمار وجین‌دستی (1/401 گرم در متر مربع)، مصرف 2 لیتر ایزوپروتون+دیفلوفنیکان (پنتر) (5/334 گرم در متر مربع) و 6/26 گرم سولفوسولفورون (آپیروس) (75/328 گرم در متر مربع) و 8/0 لیتر فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل (پوماسوپر) (63/327 گرم در متر مربع) حاصل شد.

نص كامل:



ارزیابی تأثیر کنترل شیمیایی بر علف‌های هرز، خصوصیات زراعی و عملکرد تریتیکاله (Triticosecale wittmack L.) در منطقه مازندران.

Evaluation of the effect chemical control on weeds, agronomical traits and yield of triticale (Triticosecale wittmack L.) in Mazandaran climate.

 

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کنترل شیمیایی بر علف‌های هرز، خصوصیات زراعی و عملکرد تریتیکاله، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی بایکلاء نکا در سال 1389 انجام پذیرفت. تیمارهای مورد بررسی در 15 سطح مصرف علف‌کش شامل سولفوسولفورون 6/26 گرم، مزوسولفورون+یدوسولفورون 5/1 لیتر، مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورون 40 گرم، ایزوپروتون+دیفلوفنیکان 2 لیتر، يدوسولفورون+مزوسولفورون+مفن‌پيردي‌اتيل 400 گرم، کلودینافوپ پروپاژیل 8/0 لیتر، پینوکسادن 5/1 لیتر، دیکلوفوپ‌متیل 5/2 لیتر، پینوكسادن+كلودينافوپ‌پروپاژيل 5/1 لیتر، فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن‌پاپردی‌اتیل 8/0 لیتر، ترالکوکسیدیم 2/1 لیتر، دیفنزوكوات 4 لیتر، فلم‌پروپ‌ام‌ایزوپروپیل 4 لیتر، وجین‌دستی و عدم کنترل علف‌های هرز بود. میزان مصرف علف‌کش‌ها در هکتار بود. نتایج نشان داد که مصرف علف‌کش‌ مختلف سبب تاثیر معنی‌دار بر تراکم علف‌های هرز، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت تریتیکاله شد. کمترین عملکرد دانه در تیمار تداخل علف‌های هرز (8/225 گرم در متر مربع) توزین شد. بیشترین عملکرد دانه در تیمار وجین‌دستی (1/401 گرم در متر مربع)، مصرف 2 لیتر ایزوپروتون+دیفلوفنیکان (پنتر) (5/334 گرم در متر مربع) و 6/26 گرم سولفوسولفورون (آپیروس) (75/328 گرم در متر مربع) و 8/0 لیتر فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل (پوماسوپر) (63/327 گرم در متر مربع) حاصل شد.

کلمات کلیدی: تریتیکاله، علف‌کش، عملکرد دانه، وجین‌دستی.   

مقدمه

نقش گیاهان علوفه‌ای در تعلیف دام از اهمیت غیرقابل انکاری برخوردار است. با این وجود در کشور ما به تولید و مدیریت گیاهان علوفه‌ای، در مقایسه با سایر محصولات زراعی کم‌تر توجه شده است. عدم توجه به چگونگی افزایش عملکرد محصولات علوفه‌ای، فشار دام بر مراتع طبیعی و تخریب بخش بزرگی از پوشش گیاهی موجود و فرسایش خاک را سبب شد. در این میان تریتیکاله (Triticosecale wittmack L.) غله هیبرید اصلاح شده جدیدی است که از تلاقی ژنوم‌های گندم به‌عنوان والد مادر (جنس Triticum) و چاودار به‌عنوان والد پدر (جنس Secale) به‌وجود آمد که سازگاری نسبت به شرایط سخت محیطی از جمله سرما، خشکی و مقاومت به بیماری‌ها را از والد پدری و خصوصیات مطلوب زراعی به‌ویژه پتانسیل تولید محصول و کیفیت دانه را از والد مادری به‌ارث برده است (Kumlehn et al., 2010). بر اساس آمار فائو این گیاه علوفه‌ای مساحتی بیش از 1/4 میلیون هکتار و عملکرد نزدیک به 17 میلیون تن را در جهان به‌خود اختصاص داد که نقش ایران در این تولید 110 هزار تن با سطح زیر کشتی معادل 34هزار هکتار می‌باشد (FAO, 2014). ازآنجایی‌که تریتیکاله به دامنه وسیعی از شرایط سخت اقلیمی سازگاری داشته و ارزش غذایی بالاتری نسبت به چاودار دارد می‌تواند به‌عنوان جایگزین مناسبی برای چاودار خصوصاً در مناطقی که کشت گندم امکان‌پذیر نیست و یا عملکرد مناسبی حاصل نمی‌شود، باشد(Villgas et al., 2010).

نظر به مقاومت تریتیکاله به شرایط محیطی، اما در مقابل گونه‌های هرز آسیب‌پذیر می‌باشد و حضور علف‌های هرز در این مزارع بر رشد و عملکرد تریتیکاله تأثیر نامطلوب می‌گذارد. بالا بردن عملکرد محصول در واحد سطح تابع عوامل خاصی است که یکی از این عوامل، مدیریت صحیح علف‌های هرز جهت کاهش خسارت آنها از طریق رقابت و اختلال در امر برداشت می‌باشد (Fernandez et al., 2006 and Dang et al., 2008). نظر به جدید بودن این گیاه، بدیهی است تحقیقات کافی در زمینه کنترل علف‌های هرز در مزارع تریتیکاله انجام نگرفت. از این‌رو انجام طرح‌های تحقیقاتی در زمینه چگونگی کنترل علف‌های هرز مزارع تریتیکاله ضروری به‌نظر می‌رسد. از جهتی شباهت علف‌های هرز مزارع تریتیکاله به گندم سبب شد تا روش‌هایی که جهت مدیریت این عوامل ناخواسته در گندم لحاظ می‌گردد در تریتیکاله مورد سنجش قرار گیرد (Barros et al., 2009). میان روش‌های مختلف کنترل علف‌های هرز در گندم، مصرف علف‌کش‌ها جهت فرونشانی علف‌های هرز به‌دلیل سهولت کاربرد، مصرف آسان و ارزان و در دسترس بودن از مهمترین روش‌های مورد استفاده کشاورزان می‌باشد (O'Donovan et al., 2003). به‌همین خاطر علف‌کش‌های متعددی در دنیا و ایران برای کنترل علف‌های هرز مزارع گندم مورد بررسی و به‌ثبت رسیده است (Zand et al.,2011). بررسی محققان نشان داد که دامنه وسیعی از ارقام گندم نسبت به ایزوپروتون+دیفلوفنیکان متحمل بوده و این علف‌کش در کنترل علف‌های هرز پهن‌برگ گندم کارآیی بسیار دارد (Chahil, 1988). محققان در تحقیقات خود کارآیی علف‌کش مزوسولفورون+یدوسولفورون در کنترل گونه‌های هرز پهن‌برگ و باریک‌برگ نظیر چچم  (Lolium spp)، (Apera spica-venti)، دم روباهی (Alopecurus myosuroides) ، چمن (Poa spp.) و بروموس (Brumus spp.) مزارع گندم، تریتیکاله زمستانه و چاودار مثبت ارزیابی نمودند (Brink and Zollkau, 2004 & Brink et al., 2002 & Barros et al., 2009). نتایج بررسی پژوهشگران نشان داد کلودینافوپ پروپاژیل قادر به كنترل بسياري از علف‌هاي‌‌هرز باريك برگ گندم نظير يولاف‌وحشي بهاره (Avena fatua)، زمستانه (A. ludoviciana)، خوني‌واش (Phalaris paradoxa & P. minor) چچم (Lolium rigidum & L. multiflorum) مي‌باشد (Colling et al., 2003 , Hoskings et al., 2005 , Medd et al., 2001). در بررسی دیگر عنوان شد مصرف دیفن‌زو‌کوات باعث کنترل مناسب یولاف‌وحشی و علف‌قناری و افزایش عملکرد واریته‌های مختلف گندم شد (Mona et al., 2003). طی پژوهشی دیگر گزارش شد که می‌توان در مزارع گندم با مصرف پینوکسادن علف‌هاي‌هرز باريك شامل يولاف‌وحشي، خوني‌واش، چچم، دم روباهي، چمن و چسبك (Setaria glauca & viridis) را مدیریت نمود (Tomlin, 2003 & Yates, 2005). بر این اساس و با توجه با تحقیقات اندک در زمینه مدیریت علف‌های هرز در مزارع تریتیکاله در این پژوهش تأثیر مصرف علف‌کش‌های مختلف بر علف‌های هرز و عملکرد تریتیکاله مورد بررسی قرار گرفت.

مواد و روش ها

این آزمایش در سال 1389 در مزرعه ايستگاه تحقيقات بايكلاء نكا، با عرض جغرافيايي 36 درجه و 42 دقيقه شمالي و طول جغرافيايي 53 درجه و 13 دقيقه جنوبي و ارتفاع 15 متر از سطح دريا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام پذیرفت. جهت آماده‌سازي زمين ابتدا سه روز قبل از كاشت شخم اولیه به‌وسيله ديسك انجام و بر اساس آزمون خاک کوددهی به‌میزان 80 كيلوگرم در هكتار اوره، سوپر فسفات 50 كيلوگرم، سولفات روي 40 كيلوگرم، سولفات منيزيم 100 كيلوگرم و گوگرد 50 كيلوگرم در هكتار به زمین اضافه شد. سپس شخم ثانويه بوسيله روتيواتیواتور انجام پذيرفت. طرح در زميني به مساحت تقریبی 2000 متر مربع با 60 كرت به ابعاد 8 × 6/3 متر مربع پياده شد. 48 كيلوگرم بذر رقم ژوالينو92 كه توسط مؤسسه اصلاح نهال و بذر ضدعفوني و ثبت شده بود با استفاده از رديف‌كار 6رديفه با عرض كار 20 سانتي‌متر غلات مخصوص طرح‌هاي آزمايشي، با فاصله بين و روی رديف 20 × 5 سانتي‌متر عمليات كاشت در تاريخ 15/9/ 1389 انجام پذيرفت. تيمارهاي مورد بررسی در 15 سطح مصرف علف‌کش شامل: سولفوسولفورون (آپیروس) 6/26 گرم در هکتار از فرمولاسیون (DF 75%)، مزوسولفورون+یدوسولفورون (آتلانتیس) 5/1 لیتر در هکتار از فرمولاسیون (OD 1.2%)، مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورون (توتال) 40 گرم در هكتار با فرمولاسیون (WG (75+15)%) با سورفكتانت همراه به‌ميزان 1250 ميلي‌ليتر در هكتار، ایزوپروتون+دیفلوفنیکان (پنتر) 2 لیتر در هکتار مصرف به‌صورت پیش‌رویشی از فرمولاسیون (EC 55%)، يدوسولفورون+مزوسولفورون+مفن‌پيردي‌اتيل (شوالیه) 400 گرم در هکتار با فرمولاسیون (WG 6%)، کلودینافوپ پروپاژیل (تاپیک) 8/0 لیتر در هکتار از فرمولاسیون (EC 8%)، پینوکسادن (آکسیال جدید) 5/1 لیتر در هکتار با فرمولاسیون (EC 4.5%)، دیکلوفوپ‌متیل (ایلوکسان) 5/2 لیتر در هکتار با فرمولاسیون (EC 36%)، پینوكسادن+كلودينافوپ‌پروپاژيل (تراکسوس) 5/1 لیتر در هکتار از فرمولاسیون (EC 4.5%)، فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل (پوماسوپر) 8/0 لیتر در هکتار با فرمولاسیون (EW 7.5%)، ترالکوکسیدیم (گراسپ) 2/1 لیتر در هکتار از فرمولاسیون (SC 25%) به‌همراه یک لیتر روغن ولک، دیفنزوكوات (آونج) 4 لیتر در هکتار از فرمولاسیون (SL 25%)، فلم‌پروپ‌ام‌ایزوپروپیل (سافیکس بی‌دبلیو) 4 لیتر در هکتار با فرمولاسیون (EC 20%)، شاهد وجین‌دستی و شاهد تداخل علف‌های هرز بود. در کرت‌هایی که با باریک‌برگ‌کش تیمار شدند، گونه‌های هرز پهن‌برگ وجین شدند. سمپاشي با استفاده از سمپاش ماتابي پشتي مجهز به نازل شره‌اي و با فشار 2 تا 5/2 بار انجام پذیرفت. بجز تيمار پنتر که به‌صورت پس از كشت و  قبل از سبز شدن¹ تریتیکاله استفاده شد باقی تيمارها به‌صورت پس‌رويشي (اوایل تا اواسط پنجه‌زني تریتیکاله در مرحله سه تا چهار برگي علف‌هاي‌هرز) مصرف شدند. به‌منظور بررسي تأثير تيمارهاي آزمايشي بر علف‌هاي هرز و گياه تريتيكاله ارزيابي چشمي بر اساس روش شورای تحقیقات علف‌های هرز اروپا (EWRC²) 30 روز پس از سم‌پاشی انجام پذیرفت. 30 روز پس از سم‌پاشی، علف‌های هرز موجود در کوآدرات به مساحت یک متر مربع ریشه‌کن و پس از آن فراوانی علف‌های هرز شمارش شد. سپس با قرار دادن نمونه‌ها در آون 75 درجه به‌مدت 72 ساعت وزن خشک علف‌های هرز توزين شد. چند روز قبل از برداشت 10 پانیکل از هركرت آزمايشي به تصادف انتخاب و در آن طول پانیکل، تعداد دانه در پانیکل، تعداد دانه پوك در پانیکل یادداشت و هزار دانه وزن شد و میانگین داده‌ها ثبت شد. پس از رسیدگی کامل با حذف اثرات حاشیه ای، پنج متر مربع از هر کرت درو و عملکرد دانه بر اساس متر مربع توزین گردید. داده‌های مربوط به تراکم و وزن خشک علف‌های هرز تبدیل لگاریتمی شدند. داده‌هاي به‌دست آمده با كمك نرم افزار Excel2007  و SAS9.1 مورد بررسي و با آزمون چند دامنه‌اي دانكن در سطح احتمال پنج درصد مورد ارزيابي قرار گرفت.

جدول 1. مشخصات فيزيكي، شيميايي خاك.

Table 1. physical and chemical properties of soil.

بافت خاک texture  soil	شن sand  (%)	سیلت  silt (%)	رس  Clay (%)	پتاس قابل جذب K (ppm)	فسفر قابل جذب P (ppm)	کربن آلی خاک C (%)	مواد خنثی کننده (%)	PH	هدایت الکتریکی EC  ds/m	عمق نمونه برداری Sampling depth  cm
سیلتی رسی لومی	6	55	39	337	8.3	1.6	28	7.78	0.84	20-30

نتایج و بحث

صفات مربوط به علف‌هرز

با توجه به نمونه‌برداری‌ها، گونه‌های هرز موجود در کرت‌های آزمایشی شامل چهار علف‌هرز: خونی واش (Phalaris paradoxa & P Minor)، خردل وحشی (Sinapis arvensis L.)، شلمی (Rapistrum rugosum (L.) ALL) و جووحشی (Hordeum murinum Am.) بود.

تراکم علف های هرز

نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌های حاصل از تراکم علف‌های هرز (جدول 2) نشان داد که مصرف علف‌کش‌های مختلف سبب بروز اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال یک درصد بر این صفت گردید به‌طوری‌که کمترین تراکم علف‌هرز در تیمار وجین دستی، مصرف فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل، مزوسولفورون+یدوسولفورون، ایزوپروتون+دیفلوفنیکان، پینوكسادن+كلودينافوپ‌پروپاژيل، کلودینافوپ پروپاژیل و سولفوسولفورون شمارش شد و میان تیمارهای فوق با مصرف دیکلوفوپ‌متیل، مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورون، ترالکوکسیدیم، پینوکسادن، فلم‌پروپ‌ام‌ایزوپروپیل و يدوسولفورون+مزوسولفورون+مفن‌پيردي‌اتيل اختلاف آماری معنی‌دار بر تراکم علف‌هرز مشاهده نشد (جدول 3). نتایج فوق موید نتایج حاصل از پژوهشگران دیگر می‌باشد به‌طوری‌که در محققان در بررسی‌های خود، کارآیی علف‌کش ایزوپروتون+دیفلوفنیکان (Chahil, 1988)، فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل (Dang et al., 2007)، کلودینافوپ پروپاژیل (Hosking et al., 2005)، مزوسولفورون+یدوسولفورون (Brink and Zolkan, 2004) در مهار جمعیت علف‌های هرز مزارع گندم را مثبت ارزیابی نمودند. علف‌کش دیفنزوكوات کنترل مناسب گونه‌های هرز باریک‌برگ مزرعه تریتیکاله را در پی نداشت و با تیمار عدم کنترل علف‌های‌هرز با بیشترین جمعیت علف‌های هرز شمارش شده در یک گروه آماری قرار گرفت (جدول 3).

مطابق با نتایج به‌دست آمده از جدول (2) اختلاف معنی‌داری تحت مصرف علف‌کش‌های مختلف بر وزن‌خشک علف‌های هرز موجود در کرت‌های آزمایشی مشاهده نشد.

 

جدول 2. تجزیه واریانس تاثیر علف‌کش‌های مختلف بر علف‌های هرز.

Table 2. Analysis of variance for the effect of different herbicides on weeds.

S.O.V منبع تغییرات	Df درجه آزادی	MS میانگین مربعات
		Weed Density تراکم علف های‌هرز	Weeds TDM3 وزن خشک علف‌هرز	EWRCW نمره‌دهی علف هرز	EWRCT نمره‌دهی تریتیکاله
تکرار Replications	3	219.06ns	51.16ns	105.51ns	3.19ns
تیمار Treatments	14	3737.54**	407.74ns	86803.47**	193.47**
خطا Error	42	3021.15	699.14	923.33	83.68
CV (%)		17.88	16.13	5.47	12.08

**نشان دهنده معنی دار بودن در سطح احتمال 1% و ns غیر معنی دار بودن می باشد.

significant at 1% probability levels and ns non significant.**

 

 

جدول 3. مقایسه میانگین تاثیر علف‌کش‌های مختلف بر علف‌‌های هرز.

Table 3. Means comparison for the effect of different herbicides on weeds. 

Herbicides levels سطوح علف‌کش	Weed Density (Plant.m-2) فراوانی علف‌هرز	Weeds TDM (g.m-2) وزن خشک علف‌هرز	EWRCW نمره‌دهی علف‌هرز	EWRCT نمره‌دهی تریتیکاله
Shwalieh	5bc	4b	99.7a	0.5b
Aveng	13.25a	6ab	92bc	0.5b
Apyrus	1c	4.12ab	97.7ab	0.5b
Total	7.25bc	1.51b	93.5abc	0.5b
Topic	0.75c	0.25b	98.7ab	0.5b
Grasp	5bc	1.12b	93.5abc	0.62b
Traxus	1c	0.68b	97.5ab	0.62b
Panter	1c	1.75b	95abc	0.5b
Hand Weeding	0.3c	0.76b	100a	0.5b
Pomasuoer	0.75c	0.5b	97.7ab	0.5b
Atlantis	0.75c	0.37b	99ab	0.5b
Weed infested	15a	10.75a	1d	0.5b
Iloxan	8.75bc	3.12b	92bc	7.62a
Axial	5bc	0.4b	96.5abc	1.87b
Suffix BW	6.75bc	2.5b	94abc	1.75b

در هر ستون میانگین‌هایی که حداقل در یک حرف مشترکند، دارای اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال 5درصد به روش دانکن می‌باشند.

In Each column, values followed by the same letters are not significant different at 5% probability.

 

نمره‌دهی علف‌هرز (ارزیابی چشمی)

نتایج جدول (2) نشان داد که مصرف علف‌کش‌های مختلف سبب اثرات متفاوت بر علف‌های هرز مزرعه تریتیکاله شد. نتایج مشاهده چشمی موید نتایج حاصل از تراکم علف‌های هرز می‌باشد به‌طوری‌که تیمار شاهد وجین‌دستی و تیمار مصرف يدوسولفورون+مزوسولفورون+مفن‌پيردي‌اتيل کنترل کامل علف‌های هرز را به‌دنبال داشتند و در بالاترین گروه آماری از نظر مدیریتی گونه‌های هرز قرار گرفتند (جدول 3). همچنین دو تیمار فوق با تیمارهای مصرف علف‌کش‌های پینوكسادن+كلودينافوپ‌پروپاژيل، فلم‌پروپ‌ام‌ایزوپروپیل، پینوکسادن، مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورون، مزوسولفورون+یدوسولفورون، ترالکوکسیدیم، کلودینافوپ پروپاژیل، فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل، سولفوسولفورون و ایزوپروتون+دیفلوفنیکان اختلاف آماری معنی‌دار نشان ندادند (جدول 3). این نتایج تا حدود بسیار زیادی تأیید کننده نتایج به‌دست آمده از فراوانی علف‌های هرز (جدول 3) می‌باشد. بدین‌صورت که با مصرف علف‌کش‌های یاد شده تراکم گونه‌های هرز در کرت‌های آزمایشی کاهش یافت و به‌همین دلیل در نمره‌دهی با سایر روش‌های مدیریتی، مغایرت نشان داد (جدول 3). کنترل مطلوب علف‌های هرز تحت مصرف دیکلوفوپ‌متیل و دیفنزوكوات به‌دست آمد. نهایتاً تیمار شاهد تداخل علف‌های هرز کاملاً بی‌تأثیر بود (جدول 2). نتیجه فوق با نتایج حاصل از تراکم علف‌های هرز مطابقت داشت (جدول 3).

نمره‌دهی تریتیکاله

نتایج تجزیه واریانس داده‌های به‌دست آمده از نمره‌دهی تریتیکاله تحت کاربرد علف‌کش‌های متفاوت (جدول 2) نشان از عکس‌العمل‌های متفاوت تریتیکاله به مصرف علف‌کش‌های مختلف دارد. نتایج مقایسه میانگین داده‌های به‌دست آمده از واکنش تریتیکاله تحت مصرف علف‌کش‌های مختلف (جدول 3) نشان داد که تیمار دیکلوفوپ‌متیل با داشتن اثرات سوء بر تریتیکاله در یک گروه آماری مجزا نسبت به سایر تیمارها قرار گرفت. مشاهدات نشان داد چند روز بعد از مصرف دیکلوفوپ‌متیل، رنگ پریدگی و زردی در گیاه تریتیکاله مشاهده شد. ولی این آثار بعد از چهار تا پنج هفته ناپدید شد و تریتیکاله به حالت طبیعی خود بازگشت. نتایج مشابهی توسط دیگر محققان گزارش شد به‌طوری‌که اگرچه چند روز پس از مصرف این علف‌کش رنگ‌پریدگی در گندم رویت شد اما سه تا چهار هفته بعد گندم به شرایط طبیعی بازگشت (Liu et al., 2008). باقی تیمارها به‌این‌جهت که اثرات یکسانی بر تریتیکاله داشتند در یک گروه آماری قرار گرفته و اختلاف آماری معنی‌دار نشان ندادند (جدول 3).

خصوصیات زراعی تریتیکاله

نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌های حاصل از خصوصیات زراعی تریتیکاله (جدول 4) نشان داد که اختلاف آماری معنی‌دار در صفات طول پانیکل، تعداد دانه در پانیکل، تعداد دانه پوک در پانیکل و عملکرد بیولوژیک تریتیکاله تحت مصرف علف‌کش‌های مختلف مشاهده نشد (جدول 4).

جدول 4. تجزیه واریانس تاثیر علف‌کش‌های مختلف بر خصوصیات زراعی تریتیکاله.

Table 4. Analysis of variance for the effect of different herbicides on agronomical traits of triticale.

MS میانگین مربعات							DF درجه آزادی	S.O.V منابع تغییرات
شاخص برداشت Harvest Index	عملکرد بیولوژیک Biological Yield	عملکرد دانه Grain yield	وزن هزار دانه White 1000 grain	تعداد دانه پوک در پانیکل Number of hollow seeds per panicle	تعداد دانه در پانیکل Number of seeds per panicle	طول پانیکل Length of panicle
2572 ns	35526 ns	3513ns	10.53ns	367.42ns	46.43ns	1.37ns	3	تکرار Replications
8343*	41347.37ns	1730007*	529.29*	1478.65ns	886.68ns	3.76ns	14	تیمار Treatments
1071	21652.03	136664	541.50	3406.82	154.12	15.73	42	خطا Error
15.82	20.13	19.4	8.59	35.32	14.29	5.59	CV (%)

*نشان دهنده معنی دار بودن در سطح احتمال 5% و ns غیر معنی‌دار بودن می باشد.

significant at 5% probability levels and ns non significant.*

 

جدول 5. مقایسه میانگین تاثیر علف‌کش‌های مختلف بر خصوصیات زراعی تریتیکاله.

Table 5. Means comparison for the effect of different herbicides on agronomical traits of triticale.

شاخص برداشت Harvest Index (%)	عملکرد بیولوژیک Biological Yield (g.m-2)	عملکرد دانه Grain  Yield (g.m-2)	وزن هزار دانه White 1000 grain (g)	تعداد دانه پوک در پانیکل Number of hollow seeds per panicle	تعداد دانه در پانیکل Number of seeds per panicle	طول پانیکل Length of panicle  (cm)	سطوح علف کش Herbicides levels
28abcd	988.8ab	300.63bcd	40ab	26.4b	48.3a	9.56a	Shwalieh
32ab	828.8b	230de	40ab	26.2b	48.7a	9.5a	Aveng
32ab	1028.8ab	328.75abc	40ab	20.5c	37.4b	9.5a	Apyrus
31ab	928.8ab	261.88bcde	43a	25.3b	45.6ab	9.24ab	Total
31ab	910ab	288bcde	41a	27.6ab	40.4ab	9.21ab	Topic
30abc	890ab	271.25bcde	41a	22.08b	42.7ab	9.21ab	Grasp
27abcd	762.5b	221.2e	42a	23.8b	48.3a	9.18ab	Traxus
31ab	1118.8a	334.5ab	41a	19.3c	41.3ab	9.11ab	Panter
23dc	814b	225.8e	34bc	37.8a	39.5ab	9.11ab	Weed infested
35a	912.5ab	327.63abc	42a	24.4b	42.8ab	9.11ab	Pomasuoer
26bcd	940ab	266.13bcde	42a	25.8b	44.01ab	9.1ab	Atlantis
29abc	814.1b	401.1a	42a	18c	49.2a	9.03ab	Hand Weeding
29abc	827.5ab	251.75bcde	42a	34.3ab	45.08ab	8.9ab	Iloxan
21d	817.5b	241.75cde	39ab	22.7b	45.8ab	8.86ab	Axial
27bcd	812.5b	226.6de	41a	24.7b	35.3b	8.52b	Suffix BW

در هر ستون میانگین‌هایی که حداقل در یک حرف مشترکند، دارای اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال 5درصد به روش دانکن می‌باشند.

In Each column, values followed by the same letters are not significant different at 5% probability.

 

وزن هزار دانه

نتایج حاصل از جدول (4) نشان داد که مصرف علف‌کش‌های مختلف بروز اختلاف آماری معنی‌دار بر وزن هزار دانه تریتیکاله را سبب شد به‌طوری‌که کمترین وزن هزار دانه در تیمار تداخل علف‌های هرز توزین شد و با سه تیمار مصرف دیفنزوكوات، سولفوسولفورون و پینوکسادن اختلاف معنی‌دار نشان نداد (جدول 5). در این کرت‌های آزمایشی به‌دلیل عدم کنترل مناسب علف‌های هرز، فراوانی این عوامل در بالاترین سطح قرار داشته و گیاه تحت شرایط تنش و رقابت شدید با گونه‌های هرز، مواد غذایی و فتوسنتزی تولیدی را به سوی بقای خود و رقابت بر سر منابع مشترک با علف‌های هرز اختصاص داد و دانه‌های سبک‌تری در این تیمار توزین شد. محققین دیگر در بررسی‌های خود کاهش وزن هزار دانه تحت تداخل شدید علف‌های هرز در کرت‌های آزمایشی را گزارش نمودند (Mahzari et al., 2012 and Baghestani et al., 2008). با توجه به نتایج جدول (5) اختلاف معنی‌دار تحت مصرف علف‌کش‌های دیکلوفوپ‌متیل، فلم‌پروپ‌ام‌ایزوپروپیل، مزوسولفورون+یدوسولفورون، فنوکساپروپ‌پی‌اتیل+مفن‌پاپردی‌اتیل، ایزوپروتون+دیفلوفنیکان، پینوكسادن+كلودينافوپ‌پروپاژيل، ترالکوکسیدیم، کلودینافوپ پروپاژیل، مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورون و دیفنزوكوات و تیمار شاهد وجین‌دستی مشاهده نشد. در کرت‌های فوق با کاهش فراوانی و زیست‌توده علف‌های هرز (جدول 3) به گیاه امکان استفاده بهینه از عناصر غذایی و عوامل محیطی را داده و گیاه توانسته مواد ذخیره‌ای بیشتری را تولید نماید، همچنین با افزایش انتقال مواد فتوسنتزی به بخش‌های زایشی گیاه، دانه‌های سنگین‌تری را تولید نمود.

عملکرد دانه

نتایج تجزیه واریانس داده‌های حاصل از صفت عملکرد دانه تریتیکاله (جدول 4) نشان داد که مصرف علف‌کش‌های مختلف سبب تأثیر معنی‌دار بر این صفت گردید به‌طوری‌که بیشترین عملکرد دانه در تیمار شاهد کنترل علف‌های هرز توزین شد (جدول 5) و این تیمار با سه تیمار مصرف علف‌کش ایزوپروتون+دیفلوفنیکان، سولفوسولفورون و فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل اختلاف معنی‌دار نشان نداد (جدول 4). کنترل مناسب جمعیت و زیست‌توده علف‌های هرز تحت بکارگیری تیمارهای فوق (جدول 3) سبب گردید تا گیاه از آشیان اکولوژیک به‌دست آمده در شرایط تقریباً عاری از رقابت علف‌های هرز با افزایش انتقال مواد فتوسنتزی به اندام زایشی عملکرد دانه را افزایش دهد. نتایج فوق با نتایج حاصل از تراکم و نمره‌دهی تریتیکاله (جدول 3) و وزن هزار دانه تریتیکاله (جدول 5) مطابقت داشت.  در بررسی محققین دیگر نتیجه شد که مصرف علف‌کش ایزوپروتون+دیفلوفنیکان کنترل مناسب علف‌های هرز مزارع گندم شامل شد و در نتیجه عملکرد گندم افزایش یافت (Chahil, 1988). در مقابل کمترین عملکرد دانه در تیمار مصرف پینوكسادن+كلودينافوپ‌پروپاژيل حاصل شد و با تیمار عدم کنترل اختلاف معنی‌دار نشان نداد (جدول 5). گزارشات پژوهشگران دیگر نشان داد که عملکرد دانه گندم در حضور علف‌های هرز کاهش چشمگیری داشت (Baghestani et al., 2007 and O'Donovan et al., 2003).

 شاخص برداشت

تجزیه واریانس داده‌های حاصل از شاخص برداشت تریتیکاله (جدول 4) نشان داد که مصرف علف‌کش‌های مختلف اختلاف آماری معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد بر این شاخص شد. به‌طوری‌که بر اساس نتایج مقایسه میانگین (جدول 5) بالاترین شاخص برداشت تحت مصرف فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل محاسبه شد و با تیمار وجین‌دستی، مصرف دیکلوفوپ‌متیل، ایزوپروتون+دیفلوفنیکان، پینوكسادن+كلودينافوپ‌پروپاژيل، ترالکوکسیدیم، کلودینافوپ پروپاژیل، مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورون، سولفوسولفورون، دیفنزوكوات و يدوسولفورون+مزوسولفورون+مفن‌پيردي‌اتيل اختلاف معنی‌دار نشان نداد. در مقابل کمترین شاخص برداشت در تیمار مصرف پینوکسادن و با تیمار عدم کنترل و مصرف فلم‌پروپ‌ام‌ایزوپروپیل اختلاف معنی‌دار نشان نداد (جدول 5).

نتیجه گیری 

نهایتاً با توجه به نتایج حاصل از تراکم علف‌های هرز و عملکرد تریتیکاله در این طرح آزمایشی، مناسب‌ترین تیمار جهت کنترل علف‌های هرز و نداشتن تفاوت معنی‌دار در عملکرد دانه با تیمار وجین‌دستی در تریتیکاله، مصرف 2 لیتر در هکتار ایزوپروتون+دیفلوفنیکان (پنتر)، 6/26 گرم در هکتار سولفوسولفورون (آپیروس) و 8/0 لیتر در هکتار فنوکساپروپ پی‌اتیل+مفن پاپردی‌اتیل (پوماسوپر) می‌باشد.

 

منابع مورد استفاده

·       Baghestani, M. A., E. Zand, S. Soufizadeh, M. Jamali, and F. Maighani. 2007. Evaluation of sulfosulfuron for broadleaved and grass weed control in wheat (Triticum aestivum L.) in Iran. Crop Protect. 26: 1385-1389.

·       Baghestani, M. A., E. Zand, S. Soufizadeh, M. Beheshtian, A. Haghighi, A. Barjasteh, D. G. Birgani and R. Deihimfard. 2008. Study on the efficacy of weed control in whealt (Triticum aestivum L.) with tank mixtures of grass herbicides with broadleaved herbicides. Crop Protect. 27: 104-111.

·       Barros, J. F. C., G. Basch, R. Freixial and M. de Carvalho. 2009. Effect of reduced doses of mesosulfuron plus iodosulfuron to control weeds in no-till wheat under Mediterranean conditions. Spanish J. Agricultural Res. 7: 905-912.

·       Brink, A., H. P. Huff, W. Steinheuer and M. Rambow. 2002. ATLANTIS (R) WG - A new solution for all important grass weeds in winter wheat, winter rye and winter triticale. Zeitschrift fur Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz-Journal of Plant Diseases and Protection. 677-685.

·       Brink, A. and A. Zollkau. 2004. Optimisation of grass weed control with ATLANTIS ((R)) WG in winter cereals. Zeitschrift fur Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz-Journal of Plant Diseases and Protection. 637-646.

·       Chahill, M. J. 1988. Diflufenican and isoproturon: a case history of its development in winter cereals in Ireland. Aspects of Applied Bio. 18:247-264.

·       Collings, L. V., A. M. Blair, A. P. Gay, C. J. Dyer and N. Mackay. 2003. The effect of weather factors on the performance of herbicides to control Alopecurus myosuroides in winter wheat. Weed Res. 43: 146-153.

·       Dang, J., D. Mang, X. Pei and J. Wang. 2007. Effects of herbicides on photosynthesis characteristics, yield and quality of winter wheat. Xibei Zhiwu Xuebao. 27: 1438-1445.

·       Dang, J., D. Zhang, X. Pei and J. Wang. 2008. Effect of herbicides on quality and activity of protect enzymes in flag leaves of high quality wheat. Chinese J. Applied and Environmental Bio. 14: 18-23.

·       FAO. 2014. FAOSTAT. Available at http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/visualize (visited 18 August 2017).

·       Fernandez-Quintanilla, C., E. S. Leguizamon, L. Navarrete, M. J. S. del Arco, C. Torner and C. Lucas. 2006. Integrating herbicide rate, barley variety and seeding rate for the control of sterile oat (Avena sterilis spp. ludoviciana) in central Spain. European J. of Agro. 25: 223-33.

·       Hoskins, A. J., B. G. Youngs, R. F. Krausz and J. S. Russin. 2005. Control of Italian rye grass (Lolium multiflorum) in winter wheat. Weed Technol. 19: 261-265.

·       Kumlehn J., Zimmermann G., Berger C., Marthe C., and Hensel G. 2010. Triticeae Cereals. Genetic Modification of Plants: Agriculture, Horticulture and Forestry, pp: 287-306.

·       Liu, W., M. Jin, X. Cai and J. Jing. 2008. Progress in the mechanism of action and ecological effects of the herbicide Diclofop-methyl. Nongyaoxue Xuebao. 10: 383-391.

·       Mahzari, S., M. A. Baghestani., Shirani Rad. A. H., M. Nasiri and Omrani. M. 2012. Effect of cono-Weeder and herbicide application on weeds population, growth Indices and yield in rice. Iranian J. Weed Sci. 8: 71-86.

·       Medd, R. W., R. J. Van De Ven, D. I. Pickering and T. Nordblom. 2001. Determination of environment-specific dose-response relationships for clodinafop-propargyl on Avena spp. Weed Res. 41: 351-368.

·       Mona, S., K. S. Al-Khalifa and A. Haddad. 2003. Chemical grass control in 2 and 6 - row barley in northwest Syria. Saudi J. Biological Sci. 10: 13-20.

·       O'Donovan, J. T., K. N. Harker, R. E. Blackshaw and R. N. Stougaard. 2003. Influence of variable rates of imazamethabenz and difenzoquat on wild oat (Avena fatua) seed production, and wheat (Triticum aestivum) yield and profitability. Canadian J. Plant Sci. 83: 977-985.

·       Rao, V. S. 2000. Principles of Weed Science. 2nd ed. Science Publishers, Inc., New Hampshire.

·       Tomlin, C. D. 2003. The pesticide manual. BCPC (British Crop Protection Council) .1399 p.

·       Villegas, D., J. Casadesus, S. G. Atienza, V. Martos, F. Maalouf, F. Karam, I. Aranjuelo and S. Nogues. 2010. Tritordeum, wheat and triticale yield components under multi-local Mediterranean drought conditions. Field Crops Res. 116: 68-74.

·       Yates, S. 2005. Syngenta rolls out grassy-weed killer Axail in tour of regional crops.http://www.Capitalpress.info/main.asp?sectionID=67&subsectionID=617&ArticleID. Accessed 15 Oct. 2005.

·       Young, F. L. and Ogg, A. G. 1994. Tillage and weed management effects on winter wheat yield in an integrated pest management system. Agron. J. 86: 147-154.

·       Zand. E., M. A. Baghestani., Shimi. P., N. Nezamabadi., Mousavi. M. R. and S. K. Mousavi. 2012. Chemical weed control guidance for major crops of Iran. Jihad-Daneshgahi.press. Mashhad. 176 p. (In Persian).

 

Evaluation of the effect chemical control on weeds, agronomical traits and yield of triticale (Triticosecale wittmack L.) in Mazandaran climate.

Abstract

In order to evaluation of the effect chemical control on weeds, agronomical traits and yield of triticale in Mazandaran, An experiment was conducted in the form of simple randomized complete block design with four replications in 2010 year in research station in Neka. Factor studied were: Apyrus (26.6 g.ha-1), Atlantis (1.5 lit.ha-1), Total (40 g.ha-1), Panter (2 lit.h-1), Schalieh (400 g.ha-1), Topic (0.8 lit.ha-1), New Axial (1.5 lit.ha-1), Illoxan (2.5 lit.ha-1), Traxus (1.5 lit.ha-1), Pomasuper (0.8 lit.ha-1), Grasp (1.2 lit.ha-1), Avenge (4 lit.ha-1), Suffix BW (4 lit.ha-1), hand weeded and weed infested were used in recommended dosage were the treatments. Results showed application of different herbicides, were signification on weed density, white 1000 grain, grain yield and harvest index. Lowest grain yield was in weed infested (225.8 g.m-2). Hand weeded (401.1 g.m-2), Panter (334.5 g.m-2), Apyrus (328.75 g.m-2) and pomasuper (327.63 g.m-2) had the highest yield. Finally, panter treatment (2 lit.ha-1) in pre-emergence, Apyrus (26.6 g.ha-1) and pomasuper (0.8 lit.ha-1) on 3 to 4 weeds leaf and hand weeding, were identified as the most appropriate treatments.

    

Key World: Grain yield, Hand weeding, Herbicide, triticale.

---

[1]  - Pre-emergence

[2]  - European Weed Research Council  

[3] 2 – Total Dry Matter 

---