اثر تکانه‌های قیمتی نفت بر رشداقتصادی در ایران و ژاپن با استفاده از مدل ARDL

الموضوعات : دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

ساناز بهمن یار ¹ , محمد حسن فطرس ²

1 - مربی، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آبادان
2 - دانشیار، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان

تاريخ الإرسال : 21 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1437 تاريخ التأكيد : 21 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1437 تاريخ الإصدار : 09 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1434

الکلمات المفتاحية: تولید ناخالص داخلی ایران, تولید ناخالص داخلی ژاپن, تکانه‌های قیمتی نفت, مدل ARDL,

ملخص المقالة :

این مقاله به بررسی اثر تکانه‌های مثبت و منفی قیمتی نفت بر رشد اقتصادی ایران و ژاپن با استفاده از یک الگوی خودبرگشت با وقفه‌های توزیعی(ARDL)1 می‌پردازد. بدین منظور، ابتدا یک مدل خود برگشت واریانس ناهمسانی شرطی تعمیم یافته GARCH(1,1)2 را برای متغیر قیمت نفت در دوره زمانی فصل اول سال 1359 تا فصل چهارم سال 1385 رگرس کرده، پس از محاسبه واریانس شرطی و بررسی اثر ARCH3 روی این متغیر تکانه‌های قیمتی نفت محاسبه شده است. سپس، طی 4 مدل مجزا اثر تکانه‌های مثبت و منفی قیمتی نفت بر رشد تولید ناخالص داخلی دو کشور، ایران به‌عنوان صادرکننده و ژاپن به عنوان واردکننده نفت مورد برآورد قرار گرفته است. نتایج کلی حاصل از برآوردها حاکی است که رابطه غیرمستقیمی بین تکانه‌های قیمتی نفت و رشد اقتصادی در کشور ایران وجود ندارد.یعنی، در ایران با افزایش قیمت نفت ٬رشد اقتصادی نیز افزایش می یابد و برعکس. همچنین، در خصوص کشور ژاپن نیز علائم ضرائب برآوردی مؤید وجود رابطه غیرمستقیم می‌باشد، یعنی با افزایش قیمت نفت، رشد اقتصادی کشور ژاپن کاهش می یابد و بر عکس.

المصادر:

ابریشمی، حمید و محسن مهرآرا.، (1381)، "اقتصادسنجی کاربردی و رویکردهای نوین"، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، "سالنامه بانک مرکزی (سال‌های مختلف)"، تهران، انتشارات بانک مرکزی.

تشکینی،احمد، (1384)، "اقتصادسنجی کاربردی به کمک Microfit"، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران.

سازمان برنامه و بودجه٬ "مجموعه آماری سری زمانی آمارهای اقتصادی (سال‌های مختلف)"، تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

صمدی، وحید، (1378)، "تجزیه و تحلیل اثرات شوکهای نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، بخش اقتصاد دانشگاه شیراز.

طبیبیان، محمد و داوود سوری.، (1374)، "بررسی تأثیر تکانه‌های درآمد نفت،حجم پول و مخارج دولت بر متغیرهای اقتصادی"، گزارش حقیقی، مؤسسه عالی پژوهش در توسعه و برنامه ریزی،سال دوم، شماره1 ، صفحه 27-10.

قره‌باغیان، مرتضی، (1371)، "قیمت نفت و بحران تولید در کشورهای پیشرفته صنعتی"، مجله دانشکده علوم اداری و اقتصادی، سال اول، شماره 2-1، صفحه 17-3.

کمیجانی،اکبر، (1374)، "شوکها و آثار آن بر اقتصاد کشور طی دوره مورد مطالعه تطبیقی شرایط ایران در مورد انتخاب سیستم ارزی"، مجله اقتصادی، سال سوم، شماره 6، صفحه 18-2.

مهرآرا، محسن و کامران نیکی اسکویی.، (1385)، "تکانه‌های نفتی و اثرات پویای آن بر متغیرهای کلان اقتصادی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی"، سال دهم، شماره 40، صفحه 32-1.

 نوفرستی، محمد ، (1381)، "ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی"، انتشارات رسا.

Abeysinghe, T. 2002, "Modeling Variables of Different Frequencies", International Journal of Forecasting , Vol . 16 , pp.117-119.

Bollerslev, T., R.Y. Chou , K.F.Kroner. 1992, "ARCH Modeling in Finance", Journal of Econometrics , Vol . 52, pp.5-59.

Clements , M.P., H.M. Krolzig. 2000, "Can Oil Shocks Explain Asymmetries in the U.S. Business Cycle?",United Nations university, Vol 13, pp.21-32.

Demos , A., E. Sentana. 1998, "Testing for GARCH Effects : A one , Sided Approach", Journal of Econometrics , Vol. 86 , pp.97-127.

Gisser , M., T.H. Goodwin. 1986, "Crude and the Macroeconomy: Tests of Some Popular Notions, Journal of Money", Credit and Banking , Vol. 18,pp.95-103.

Hamilton , J. 1983, "Oil and the Macroeconomy since World War II", Journal of Political Economy , Vol . 91, pp.228-248.

Hamilton , J. 2003, "What is an Oil Shock?" , Journal of Econometrics, Vol. 113, pp.363-398.

Jones, D.W., P.N.Leiby, I.K. Paik. 2003, "Oil Price Shocks and the Macroeconomy : what Has Been Learned Since", Journal of Econometrics, Vol. 13, pp. 43-45.

Marquez, J. 1986, "Oil Price Effects in Theory and Practice", Jornal of Development Economics , Vol .24, pp.1-27.

Mork, K.A. 1994, "Oil and the Macroeconomy When Price Go Up an Down: An Extension of Hamilton’s Results", Jornal of Political Economy , Vol. 97, pp. 740-744.

Nathan S., S. Balke , P. Brown , A. Mine , K. Yucel. 2004, "Oil Price Shocks and the U.S. Economy : Where Does the Asymmetry Originate? ", The Energy Journal , Vol . 23 , pp.27-52.

Srletis A., C. Jacyk. 2002, "Oil Shocks in the NAFTA Countries, the Asymmetric Global Economy:  Growth , Investment and Public Policy", Vol. 3, pp. 29-38.

Yang, J., M.S. Haigh, D. Leatham. 2001, "Agricultural Liberalization Policy and Commodity Price Volatility: A GARCH Application, Applied Economics Letters", Vol. 8, pp. 593-598.