بررسی خلاء عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) آبی در سطوح مختلف آبیاری تکمیلی: مطالعه شبیه سازی

الموضوعات : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

سیدرضا امیری ¹

1 - استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران.

تاريخ الإرسال : 08 الأحد , محرم, 1438 تاريخ التأكيد : 10 الخميس , شعبان, 1439 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: آبیاری تکمیلی, مدل‌سازی, عملکرد دیم, عملکرد واقعی,

ملخص المقالة :

آنالیز خلاء عملکرد راهکاری مفید برای اولویت‌بندی تحقیقات و پژوهش‌های کشاورزی است که هدف آن کاهش موانع تولید است. به همین منظور داده های روزانه دراز مدت آب و هوایی طی سال های 1982 تا 2012 در 12 منطقه واقع در استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران با اقلیم خشک و نیمه خشک سرد جمع آوری شدند. سپس با استفاده از مدل SSM-Legume تأثیر سطوح مختلف آبیاری تکمیلی ( آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی در مراحل گل‌دهی و غلاف‌دهی و آبیاری تکمیلی در مرحله گل‌دهی) بر عملکرد پتانسیل و خلاء عملکرد برای 12 منطقه تحت کشت نخود بررسی شد. نتایج اجرای مدل در شرایط آبیاری کامل و تاریخ‌های کاشت مختلف (30 بهمن، 25 اسفند، 15 فروردین و 1 اردیبهشت) نشان داد که در بیشتر شهرستان‌ها تاریخ کاشت 30 بهمن از نظر عملکرد پتانسیل بهینه است و بیشترین و کمترین عملکرد پتانسیل به ترتیب در تایباد و مشهد با متوسط عملکرد 2736 و 2306 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 30 بهمن بدست آمد. از طرف دیگر در تاریخ‌ کاشت 30 بهمن بیشترین و کمترین عملکرد در کلیه سطوح آبیاری تکمیلی به ترتیب در قوچان و تایباد بدست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که کاربرد آبیاری تکمیلی در مراحل بحرانی گل‌دهی و غلاف‌دهی علاوه براین که خلاء عملکرد را کاهش می‌دهد راهکاری مفید برای نزدیک کردن عملکردهای هر منطقه به عملکرد پتانسیل نخود می‌باشد.

المصادر:

امیری ده‌احمدی، س. ر.، پارسا، م.، نظامی، الف. و گنجعلی، ع. 1389. تأثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشدی بر شاخص‌های رشد نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط گلخانه . مجله پژوهش‌های حبوبات، 1 (2): 84 -69.

گنجعلی، ع.، باقری، ع. و پُرسا، ح. 1388. ارزیابی ژرم پلاسم نخود (Cicer arietinum L.) برای مقاومت به خشکی. مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 7(1): 194-183.

کامکار، ب.، کوچکی، ع.، نصیری، م. و رضوانی مقدم، پ. 1386. آنالیز خلا عملکرد زیره سبز در 9 منطقه از استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی با استفاده از رهیافت مدلسازی. پژوهش های زراعی ایران 5:  342-332.

پارسا ، م. ، گنجعلی، ع.، رضائیان زاده، الف. و نظامی، الف. 1390. تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و شاخص های رشد سه رقم نخود (Cicer arietinum L.) در منطقه مشهد.  مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 9(2): 14-1.

سلطانی، الف. و ترابی، ب. 1388. مدل‌سازی گیاهان زراعی: مطالعات موردی. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.

Amir, J., and Sinclair, T.R. 1991. A model of water limitation on spring wheat growth and yield. Field Crops Res. 29:59-69.

Amiri, S. R., R. Deihimfard, and A. Soltani. 2016. A Single Supplementary Irrigation Can Boost Chickpea Grain Yield and Water Use Efficiency in Arid and Semiarid Conditions: A Modeling Study. Agron. J. 8(6):2406-2416.

AmiriDeh Ahmadi, S. R., M. Parsa ., M. Bannayan ., M. Nassiri Mahallati and R. Deihimfard. 2014. Yield gap analysis of chickpea under semi-arid conditions: A simulation study. Int. J. Plant Prod. 8(4):531-548.

Bhatia, V. S., P. Singh, S. P. Wani, G. S. Chauhan, A. V. R. Kesava Rao, A. K. Mishra, and K. Srinivas. 2008: Analysis of potential yields and yield gaps of rain-fed soybean in India using CROPGRO-Soybean model. Agricult Forest Meterol. 148, 1252–1265.

Bhatia, V. S., Singh, P., Kesava Rao., A. V. R. Srinivas., K, and Wani., S. P. 2009. Analysis of Water Non-limiting and Water Limiting Yields and Yield Gaps of Groundnut in India Using CROPGRO-Peanut Model. J Agron Crop Sci. 195 : 455–463.

Evans, L. T., and Fisher, R.A. 1999. Yield potential: its definition, measurement and significance. Crop Sci. 39: 1544-1551.

FAO, 2012. Production Year Book, 2012. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy , http://apps.fao.org.

Fougereux, J.A.,.Dore, T., Laddone, F.,and Fleury, A .1997.Water stress during reproductive stages affects seed quality and yield pea(Pisum sativum L.). Crop Sci. 37:1247- 1252.

Hammer, G. L., Sinclair, T.R., Boote, K. J., Wright, G. C., Meinke, H., and Bell, M. J. 1995. A peanut simulation model: I. Model development and testing. Agron. J. 87: 1085- 1093.

Lobell, D.B., Cassman, K.G., Field, C.B., 2009. Crop yield gaps: their importance, magnitudes, and causes. Annu. Rev. Environ. Resour. 34: 179–204.

Malhotra ,R.S., and  Saxena, M.C. 2002 . Strategies for overcoming drought stress in chickpea . Icarda No 17 . PP.20 – 23.

Oweis, T, Hachum, A., and Pala, M. 2005. Lentil production under supplemental irrigation in a Mediterranean environment. Agric. Water Manage. 68 : 251–265.

Sinclair, T.R. 1986. water and nitrogen limitations in soybean grain production: I. model development. Field Crops Res. 15:125-141.

Singh, K.B., R.S. Malhotra, M.C. Saxena and G. Bejiga. 1997. Superiority of winter sowing over traditional spring sowing of chickpea in the Mediterranean region. Agron. J. 89: 112-118.

Soltani ,A.,  khooie, F. R., khassemi_Golozani, K., and Moghaddam, M,.2001. A stimulation study of chickpea crop response to limited irrigation in a semiarid environment. Agric. Water Manage. 49: 225 – 237.

Soltani, A., and Sinclair, T.R. 2012. Optimizing chickpea phenology to available water under current and future climates. Eur J Agron. 38: 22-31.

Soltani, A., Robertson, M.J., Torabi, B., Yousefi-Daz, M., Sarparast, R. 2006. Modeling seedling emergence in chickpea as influenced by temperature and sowing depth. Agricult Forest Meterol.  138: 156–167.

Soltani, A., Sinclair, T.R., 2011. A simple model for chickpea development, growth and yield. Field Crops Res. 124, 252–260.

Soltani, A.,Ghassemi-Golezani, K., Rahimzadeh-Khooie., and Moghaddam, M. 1999. A simple   model for chickpea growth and yield. Field Crops Res. 62: 213- 224.

Ullah, A., Bakht, J. shafi., M.,  and Islam, W.A. 2002. Effect of various irrigations level on different chickpea varieties.  Asian J Plant Sci. 4:355-357.

Vadez, V., A. Soltani, and T.R. Sinclair. 2012. Modelling possible benefits of root related traits to enhance terminal drought adaptation of chickpea. Field Crops Res. 137: 108-115.

Van Ittersum, M. K., Rabbinge, R. 1997. Concepts in production ecology for analysis and quantification of agricultural input-output combinations. Field Crops Res. 52: 197-208.

Van Ittersumam, M. K., Cassman., K. G., Grassini, P., Wolfa, J., Tittonell, P., and Hochman, Z. 2013. Yield gap analysis with local to global relevance—A review. Field Crops Res. 143: 4–17.

Wahabi, A., Sinclair, T.R. 2005. Simulation analysis of relative yield advantage of barley and wheat in an eastern Mediterranean climate Field Crops Res. 91: 287-296.

Yau, S., Nimah, M., and Farran, M. 2011. Early sowing and irrigation to increase barley yields and water use efficiency in Mediterranean conditions. Agric. Water Manage. 98: 1776– 1781.