روابط ایلات و عشایر با آلمان در دوره پهلوی اول
الموضوعات :ابراهیم عمادی 1 , امیر اکبری 2 , ابوالحسن مبیّن 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد
2 - گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد
3 - عضو هیات علمی
الکلمات المفتاحية: روابط, آلمان, پهلوی اول, ایلات و عشایر,
ملخص المقالة :
پس از جنگ جهانی اول ناسیونالیستهای ایرانی مصرانه خواستار استقلال سیاسی و توسعه اقتصادی کشور بودند. پیشدرآمد این امر انجام اصلاحات و بازسازی ساختار اقتصادی کشور بود. رضا شاه مجریان و مشاورین وی ابتدا تلاش کردند بهمنظور کاستن از فشار اقتصادی و سیاسی، از دولی که خطر کمتری برای منافع ایران داشتند و یا بهلحاظ جغرافیایی با ایران فاصله بسیاری داشتند بهرهمند گردند. در این میان آلمانیها بیش از سایر کشورها در این زمینه از خود آمادگی نشان دادند. مساله تحقیق حاضر این پرسش است که ایلات و عشایر در دوره پهلوی اول چه ارتباطی با آلمانیها داشتند؟ روش تحقیق حاضر، تاریخی (استقرائی) بوده و شیوه گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانهای است که با این روش به توصیف و تحلیل مطالب پرداخته شد. یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که حکومت پهلوی اول در یک سلسله اقدامات ضدعشایری نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در کنار اسکان عشایر سعی در کنترل و اعمال نظارت مستقیم بر ایلات و عشایر داشت، اما به به دلایلی چون، عدم فراهم آوری زیرساختهای فرهنگی و اجتماعی لازم، توسل بهزور و... با شکست سیاستهای خود روبه‌رو شد؛ و آلمانیها ایلات و عشایر را که از نوعی استقلال و خودمختاری برخوردار و دارای چندین هزار سوار بودند و تجهیز آنها با سلاحهای جدید آلمانی نیروی قابل ملاحظهای در اختیار آنان میگذاشتند، میفریفتند. بهگونهای که آلمانیها از هیچگونه سرمایهگذاری در این راه دریغ نمیورزیدند. بنابراین آلمانیها به‌دنبال نفوذ اقتصادی، سیاسی در ایران بودهاند و سعی کردهاند از طریق ایلات و عشایر به ایران نفوذ کنند.
الف- کتاب
-اکبری، محمد علی، (1385)، دولت و فرهنگ در ایران، تهران: فرهنگ.
-برلینگ، پیر و فرهاد طیبی‌پور، (1383)، کوچ‌نشینان قشقایی فارس، تهران: شیرازه.
-بهار، محمد تقی، (1379)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران (انقراض قاجاریه)، تهران: امیر کبیر.
-ترویتسکوی، (1358)، نقش قبیلهای اسکانیافته: کوچ نشین ایران در دوران نوین، ترجمه سیروس ایزدی، تهران: نشر بیگوند.
-تیرائیان، صفتء الدین، (1371)، ایران در اشغال متفقین، تهران: رسا.
-حاتمی، امید علی، (1389)، ملک دلگیر؛ خاطرات تبعید عشایر لر از لرستان به خراسان، خرم‌آباد: شاپور خواست.
-سالور، قهرمان‌میرزا عین‌السلطنه، (1380)، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، (ج 10: روزگار پادشاهی سلسله پهلوی)، به تصحیح مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
-شه‌بخش، عظیم، (1373)، ماجرای دادشاه، شیراز: نوید شیراز.
-شولتسه هولتوس، برنهارد، (1379)، سپیده دوم در ایران: خاطرات شولتسه-هولتوس جاسوس آلمان در ایران در جنگ جهانی، مترجم: مهرداد اهری، چاپ دوم، تهران: نقش چلیپا.
-دیتر، امان،(1367)، بختیاریها عشایر کوچ نشین ایرانی در پویه تاری، ترجمه محسن محسنیان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
-صفائی، ابراهیم، (1354)، رضاشاه کبیر در آیینه خاطرات، تهران: انتشارات اداره کل نگارش وزرات فرهنگ و هنر.
-قشقایی، محمدحسین، (1385)، یادمانده‌ها، خاطراتی از محمدحسین قشقایی، تهران: فرزان روز.
-قشقایی، ملک‌منصور، (1391)، خاطرات ملک‌منصور قشقایی، تهران: نامک.
-مجد، محمدقلی، (1389)، از قاجار به پهلوی 1298-1309 براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا، ترجمه علی‌اکبر رنجبر کرمانی و مصطفی امیری، تهران: مﺆسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
------------، (1389)، رضاشاه و بریتانیا به روایت اسناد وزارت خارجه آمریکا، ترجمه مصطفی امیری، تهران، مﺆسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
-مکی، حسین، (1362)، تاریخ بیست‌ساله ایران، ج 5 و 6، تهران: ناشر.
-مسعودی، عباس، (1329)، اطلاعات در یک ربع قرن، تهران: مؤسسه اطلاعات.
-نجمی، ناصر، ( 1371)، دولتهای ایران از کودتای سوم اسفند 1299 تا آذر 1357، تهران: نویسنده.
-واعظ شهرستانی، نفیسه، (1388)، سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران: تاریخ ایران.
-والی زاده معجزی، محمدرضا، (1382)، تاریخ لرستان روزگار پهلوی: از کودتای ۱۲۹۹ تا نهضت ملی‌شدن صنعت نفت، به‌کوشش حسین و محمد والیزاده معجزی، تهران: حروفیه.
-هدایت، مهدیقلی، (1389)، خاطرات و خطرات توشهای از تاریخ شش پادشاه و گوشهای از دورهای زندگی من، تهران: زوار.
ب-مقالهها
-بیات، کاوه، (1389)، ایران در جنگ اول (اسناد وزارت داخله)، تهران: انتشارات سازمان اسناد ملی ایران، سند شماره 1161.
-میر، ناصر، (1377)، خاندان میر در تبعید، لرستان پژوهی، س 1، ش3و4.
-واعظ، نفیسه، (1388)، اهداف و روند سیاست فرهنگی دولت پهلوی اول برای ایلات و عشایر، مجله علمی-پژوهشی علوم انسانی، پیاپی 77، سال نوزدهم، دوره جدید، ش 1، ص 135 تا 165.
ج. اسناد
اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (استادوخ)، 26-10-37-1316 ش.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)،
---------------------------، 2126-293.
---------------------------، 2484-293.
---------------------------، 8624-293.
---------------------------، 585-310.
---------------------------، 6682-240.
---------------------------، 2413-290.
ه. مطبوعات
روزنامه رعد، شماره 218: 4/2/1323
روزنامه ستاره شرق، شماره 160: 10/6/1322
د-منابع انگلیسی
Arfa, Hassan., (1964), Under five shahs, Landon.
Groseclose, Elgin, (1974), Introduction to Iran, London, Faber.
