واکاوی دانشِ بومی پدافند غیرعامل در توصیفات معمارانۀ سفرنامۀ ناصرخسرو
الموضوعات :سید احسان میرهاشمی روته 1 , شروین میرشاهزاده 2
1 - گروه دکتری معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2 - گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: پدافند غیرعامل, معماری دفاعی, سفرنامۀ ناصرخسرو, تاریخ معماری, ادبیات و معماری,
ملخص المقالة :
چکیده دفاع مقوله‌ای بر دو وجه عامل و غیرعامل (بدون اسلحه) است که نوع دوم آن در گذشته و امروز، با معماری و شهرسازی پیوند عمیق دارد. فقدان متون و اسناد تاریخی که صرفاً محمول بر فرآیند عملِ معماری باشد، رجوع به دیگر منابع را بر اساس استعداد معمارانۀ آنها ضروری می‌سازد تا دامنۀ مطالعات تاریخیِ معماری تقویت گردد. این پژوهش پی‌‌جوی این پرسش است که اصول پدافند غیرعاملِ مرتبط با معماری، در شهرها و یا روستاهایی که ناصر خسرو از آنها عبور کرده، چگونه رعایت شده است. پژوهش حاضر از نظر پیامد در دستۀ تحقیقات بنیادی-راهبردی قرار می‌گیرد و سعی دارد با منطق استنتاجی و فرآیند کیفی و رویکردی آمیخته از تحلیل محتوا و تفسیری- تاریخی، به تبیین نوع مدیریت دفاعی از مجتمع‌های زیستی با نگاه به توصیفات ناصر خسرو در سفرنامه‌اش، به‌عنوان هدف پژوهش دست یازد. با نظر به توصیفات او این‌گونه بر می‌آید که اولاً مدیریت دفاعی مرتبط با معماری در هر منطقه به‌نسبت تهدیدها متفاوت بوده و ثانیاً متغیرهایی چون مکان‌یابی صحیح محل استقرار شهر، احداث استحکامات با معماری متنوع، حفاظت از راه‌ها با ساخت رِباط‌ها، احداث پایگاه‌های نظامی منطقه‌ای و دفاع غیرعامل مردم‌نهاد، در حفظ شاکلۀ دفاعی مجتمع‌های زیستی نقش بنیادین داشته‌اند.- - - -
