پدیدارشناسی معماری، پارادایمی مؤثر در طرح معماری فضاهای کشف استعداد کودکان
الموضوعات :
علیرضا وثوق
1
(گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خیام، مشهد، ایران)
محمد خسرو صحاف
2
(استادیار گروه معماری ، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران)
الکلمات المفتاحية: خلاقیت, پدیدارشناسی, کودک, معماری, استعدادیابی,
ملخص المقالة :
فاصله گرفتن محیط‌های ساخته شده در دوره مدرنیته از نیاز های هویتی - رفتاری کاربران، نتیجه برخورد افراطی رویکرد عملکردگرایان و فرمالیست‌ها با معماری بوده است. همین امر سبب شد تا نوعی بیگانگی و سردرگمی میان کاربران و محیط آنها رخ دهد. کودکان به عنوان آینده‌سازان نسل های بعدی جامعه از محیط اطراف خود تأثیر می‌پذیرند. بنابراین نقش کیفی محیط‌های کودکان در روان و جسم آنها اهمیت بالایی دارد. این مقاله می کوشد تا با مفاهیم، مبانی و روش پدیدارشناسی و گفتمان پدیدارشناسی معماری، الگوی معماری محیطی را توصیف کند که علاوه بر اینکه در راستای نیازهای کاربران باشد، زمینه ساز پژوهشی ارزشمند یعنی استعدادیابی کودکان و نوجوانان باشد تا بتواند معماری را به صورت صحیح برای نسل امروز و فردا به خدمت گیرد. دست یافتن به مبانی نظری و طراحی معماری محیط‌های کشف استعداد کودکان با رویکرد پدیدارشناسی معماری هدف اصلی تحقیق است و پرسش اصلی تحقیق این است که : پارادایم پدیدارشناسی معماری چگونه می تواند رویکرد مناسبی برای طرح معماری محیط‌های کشف استعداد کودکان باشد؟ روش تحقیق این مقاله، روش ترکیبی توصیفی – تحلیلی و کیفی پدیدارشناسی مکان است.در نهایت می توان گفت پدیدارشناسی معماری مبانی مؤثر و مفیدی را برای الگوی معماری محیط‌های کشف استعداد کودکان پیشنهاد می‌دهد. از جمله مبانی طراحی همچون جهت‌گیری، مرکزیت و ریتم، نور و سایه، کاربرد رنگ، تنوع فضایی، درگیری حواس، نمادگرایی، طبیعت، فرهنگ و اصالت را می توان نام برد.
آیدی، دن، (1377). هنر و تکنولوژی : فلسفه پدیدارشناختی هایدگر در باب تکنولوژی؛ ترجمه شاپور اعتماد، تهران نشر مرکز.
اسماعیلی، نسیم، (1392). تعیین معیار های طراحی کانون پرورش فکری کودکان با رویکرد ارتقا خلاقیت کودکان، پایان نامه کارشناسی ارشد معماری، تهران ، دانشگاه شهید رجایی.
اکرمی، غلامرضا و مینو قره بیگلو، (۱۳۸۷). روند آموزش خلاق در طراحی معماری مدرسه، سومین همایش آموزش معماری: ۳۴-۲۰
بمانیان، محمد رضا، (1387). پدیدارشناسی مکان، تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
بهزادفر، مصطفی؛ شکیبا منش، امیر،(1393). جستاری بر فلسفه پدیدارشناسی مکان؛ بررسی اندیشه های دیوید سیمون در رابطه با مفهوم خانه به مثابه یک مکان، نشریه هویت شهر، سال هشتم، شماره 17،تهران
پالاسما، یوهانی، (1393). چشمان پوست: معماری و ادراکات حسی، ترجمه رامین قدس،تهران ، پرهام نقش.
پالاسما، یوهانی؛ پرز گوکز، آلبرتو؛ هال،استیون، (1394). پرسش‌های ادراک: پدیدارشناسی به همراه سه مقاله دیگر از نویسندگان، ترجمه رامین قدس، تهران، پرهام نقش.
پالمر، ریچارد، (1377). علم هرمنوتیک ،ترجمه محمدسعیدحنایی ، تهران،انتشارات سمت.
پرتوی، پروین، (1394). پدیدارشناسی مکان، تهران، فرهنگستان هنر.
پیراوی ونک، مرضیه، (1389). پدیدارشناسی نزد مرلوپونتی، آبادان، پرسش.
تقی زاده، محمد، (۱۳۸۱). تاثیر معماری و شهر بر ارزش های فرهنگی، مجله ی هنرهای زیبا، شماره ی ۱۱: ۷۶-۶۲
ربانی گلپایگانی، علی، (1381). پدیدارشناسی ادموند هوسرل و هرمنوتیک، تهران،کلام اسلامی ، شماره 42.
رلف، ادوارد، (1397). مکان و بی مکانی، ترجمه محمدرضا نقصان محمدی، تهران، آرمان شهر
زومتور، پیتر،(1394). رهیافت پدیدار شناسی در اندیشه ی پیتر زومتور، ترجمه مرتضی نیک فطرت- صدیقه میرگذار لنگرودی انتشارات مهر معمار
سبطی و همکاران، (1395). مفاهیم فلسفی مرلوپونتی : بستری برای تحلیل هنر تعاملی نگاهی به پر فور منس، تهران، کیمیای هنر ، ش 19.
سید عامری، میر حسن، (۱۳۸۳). بررسی و مقایسه ی میزان توسعه ی شاخص های خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر گروه سنی ۸ سال با مقیاس تورنس با تاکید بر فعالیت های حرکتی، نشریه ی علمی- پژوهشی تربیت بدنی حرکت. شماره ی ۲۱: ۱۲۲-۱۰۹.
شفایی، مینو، (۱۳۸۸). اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان ۳ تا ۶ ساله با رویکرد ارتقای خلاقیت از آنان در ایران، پایان نامه دکتری معماری گرایش آموزشی، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران.
شار، آدام، (1396). هایدگر برای معماران (اندیشمندان برای معماران 3) ، ترجمه مرتضی نیک فطرت،تهران، انتشارات هنر نو.
صادقی مال امیری، منصور،(1386).خلاقیت رویکرد سیستمی: فرد، گروه، سازمان، تهران، چاپ و انتشارات دانشگاه تهران
عظمتی، حمیدرضا. (۱۳۸۷). اصول طراحی پارک های شهری مبتنی بر ارتقا خلاقیت کودکان، پایان نامه ی دکتری معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
غفاری، علی، (۱۳۷۷). اصول و مبانی طراحی فضاهای آموزشی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز و مدارس کشور. دفتر -تحقیقات و پژوهش، تهران
فتحی، حیدر،(۱۳۸۴). تاثیر بازی و اسباب بازی در پرورش ذهن و خلاقیت کودکان، مجله ی روانشناسی و علوم تربیتی ۳۰۹: ۹۵-۸۹.
قاسمی، حبیب. (۱۳۹۰). فضای معماری و زبان کودکی (طراحی مراکز کودک و کارتون با رویکرد خلق بازی گونه ی فضا) ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
کاردان، عاطفه، (۱۳۹۱). طراحی خانه در راستای ارتقا خلاقیت، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان.
کامل نیا، حامد ، (1388). دستور زبان طراحی محیط های یادگیری، چاپ اول، تهران، سبحان نور.
کرفت، آنا، (۱۳۸۸)، پرورش خلاقیت در کودکی، ترجمه ی مهدی نورانی، چاپ اول،تهران، نشر رسش.
کریمی،عبدالعظیم، (۱۳۷۷). بازگشت به کودکی، بازگشت به خلاقیت، مجله ی روان شناسی و علوم تربیتی ۱۳۸: ۲۶-۷.
کیدر، پل، (1396). گادامر برای معماران، ترجمه ی زهرا برادران،تهران، انتشارات فکر نو.
گروت ، لیندا ؛ وانگ، دیوید، (1385). روش تحقیق در معماری ، ترجمه علیرضا عینی فر ،چاپ اول ، انتشارات دانشگاه تهران.
لنگ، جان، (۱۳۸۸). آفرینش نظریه معماری، ترجمه علیرضا عینی فر، انتشارات دانشگاه تهران
مهرابیان، ساهره؛ صفری، حسین؛ سهیلی جمال الدین،(1398). تدوین شاخصه های مؤثر بر ارتقا حس تعلق دانش آموزان در پلان مدارس ابتدایی، قزوین، نشریه اندیشه معماری ، سال3، شماره5.
مقربی، فرزانه، (1398). غنای حسی در معماری، انتشارات سیمای دانش، چاپ اول، تهران.
نسبیت، کیت، (1386). نظریه‌های پسامدرن در معماری، ترجمه‌ی محمدرضا شیرازی، انتشارات نی، تهران.
نوربرگ شولتز، کریستین، (1388). روح مکان: به سوی پدیدارشناسی معماری، ترجمۀ محمدرضا شیرازی، تهران، انتشارات رخداد نو.
نریمانی، محمد، (۱۳۷۰). راه های پرورش و رشد خلاقیت در کودکان، روان شناسی و علوم تربیتی،تهران، شماره ی ۱۴۹: ۵۱-۴۴.
نیک روش، ریحانه؛ قاسمی سیچانی، مریم، (1393). بازشناسی جایگاه روح مکان در طراحی فضای کودکان؛ بر مبنای آراء پدیدارشناختی نوربرگ شولتز، تهران، فصلنامه میان رشته ای در علوم انسانی، دوره هفتم ، شماره 1، ص 145-172.
هیل، جاناتان ، (1396). مرلوپونتی برای معماران (اندیشمندان برای معماران 3) ، ترجمه گلناز صالح کریمی، تهران، فکر نو.
Amabile, T. M. (1998). How to Kill Creativity? Harvard Business Review.
Chawla, L. (1992). Childhood Place Attachments. In A. Altman and S.M. Low, eds. Place Attachment.
Dudek, M. (2005). Children’s spaces. Oxford: Architectural Press.
Hornecker, Eva. (2005). Space and Place-Setting Stage for Social Interaction, University of Sussex. P: 293-321.
Kennedy, D. (1991). The young child’s experience of space and child care center design: A practical meditation. Childrens environments quarterly, 8(1), 37-48.
Kripper, S. (1999). Dreams and Creativity, Encycolopedia of Creativity. VOL 1. San Diego. P: 597.
McCoy, J. M., & Evans, G. W. (2002). The potential role of the physical environment in fostering creativity. Creativity Research Journal, 14 (3-4), 409-426.
Mamykina, L & Candy, L & Edmonds. (2002). Collaborative Creativity of the ACM. VOL 145. NO 10. P: 96-99.
Menin, S. (2003). Constructing place: Mind and matter. London: Routledge.
Moran, s & Steiner, J. (2003). Creativity in the Making: Vygotsky' Contemporary Con-tribution to the Dialectic of Creativity & Development. P: 36-38.
Shibata, s & Suzuki, N. (2007) Effects of an Indoor Plant on Creative Task Performance and Mood. Scandinavian Journal of Psychology 45. No 5. P: 373-38.
Website of the Institute for the Study and Creativity of Children and Adolescents https://www.wta7.com
_||_References List:
Amabile, T. M. (1998). How to Kill Creativity? Harvard Business Review.
Akrami, Gholamreza and Mino Qarabiglo, (2008). The Process of Creative Education in School Architecture Design, the third architectural education conference: 20-34. [In Persian]
Azemati, Hamidreza. (2008). The principles of designing urban parks based on the promotion of children's creativity, doctoral thesis in architecture, Iran University of Science and Technology, Tehran. [In Persian]
Behzadfar, Mustafa; Shakibamanesh, Amir, (2014). A research on the philosophy of place phenomenology; Review of David Simon's thoughts regarding the concept of house as a place, Hovayat e Shahr magazine, year 8, number 17, Tehran.
Bamanian, Mohammad Reza, (2008). Pheno-menology of place, Tehran: Organization of Municipalities and Villages of the country
Cele, S. (2004). Children in Interaction with Urban Space. The Challenges of Children's Participation. Journal of Applied Psychology.
Chawla, L. (1992). Childhood Place Attachments. In A. Altman and S.M. Low, eds. Place Attachment.
Dudek, M. (2005). Children’s spaces. Oxford: Architectural Press.
Esmaili, Nasim, (2013). Determining the design criteria of children's intellectual education center with the approach of promoting children's creativity, Master's thesis in Architecture, Shahid Rajaei University, Tehran. [In Persian]
Fathi, Heider, (2005). The effect of games and toys on developing the mind and creativity of children, Journal of Psychology and Educational Sciences 309: 95-89. [In Persian]
Grote, Linda; Wang, David, (2015). Research method in architecture, translated by Alireza Einifar, first edition, Tehran University Press. [In Persian]
Ghaffari, Ali, (1998). The principles and basics of designing educational spaces of the organization of modernization, development and equipping and schools of the country. Research and research office, Tehran. [In Persian]
Hornecker, E. (2005), November. Space and Place–setting the stage for social interaction. In Position paper presented at ECSCW05 workshop Settings for Collaboration: The Role of Place.
Idi, Dan, (1998). Art and technology: Heidegger's phenomenological philosophy about technology; Translated by Shapour Etemad, Tehran Publishing Center. [In Persian]
Ismaili, Nasim, (2012). Determining the design criteria of children's intellectual development center with the approach of promoting children's creativity, Master of Architecture thesis, Shahid Rajaei University, Tehran. [In Persian]
Kamelnia, Hamed, (2009). Grammar of Designing Learning Environments, first edition, Tehran, Soban Noor. [In Persian]
Kardan, Atefeh, (2012). House design in order to promote creativity, master's thesis, Isfahan Art University.
Karimi, Abdulazim, (1998). Return to childhood, return to creativity, Journal of Psychology and Educational Sciences 138: 7-26. [In Persian]
Kennedy, D. (1991). The Young Child’s Experience of Space and Child Care Center Design: A practical meditation. children’s environments quarterly, 8(1), 37-48.
Kidder, Paul, (2017). Gadamer for Architects, translated by Zahra Baradaran, Tehran, Fekar Nu Publications. [In Persian]
Mehrabian, Sahra; Safari, Hossein; Soheili Jamaluddin, (2019). Compilation of Effective indicators on improving students' sense of belonging in the plan of elementary schools, Qazvin, Andisheh Memari magazine, year 3, number 5. [In Persian].
Moqarabi, Farzaneh, (2018). Sensory richness in architecture, Simai Danesh Publishing House, first edition, Tehran. [In Persian]
Mamykina, L & Candy, L & Edmonds. (2002). Collaborative Creativity of the ACM. VOL 145. NO 10. P: 96-99.
McCoy, J. M., & Evans, G. W. (2002). The Potential Role of the Physical Environment in Fostering
Creativity. Creativity Research Journal, 14 (3-4), 409-426.
Menin, S. (2003). Constructing place: Mind and matter. London: Routledge.
Moran, s & Steiner, J. (2003). Creativity in the Making: Vygotsky' Contemporary Contribution to the Dialectic of Creativity & Development. P: 36-38.
Nesbit, Keith, (2007). Postmodern theories in architecture, translated by Mohammad Reza Shirazi, Nei Publications, Tehran. [In Persian]
Pallasmaa, Johani, (2013). Eyes of the Skin: Architecture and Sensory Perceptions, translated by Ramin Qods, Tehran, Parham Naqsh. [In Persian]
Pallasmaa, Johani; Perez Goquez, Alberto; Hall, Steven, (2015). Questions of perception: phenomenology along with three other articles by the authors, translated by Ramin Qods, Tehran, Parham Naqsh. [In Persian]
Partovy, Parvin, (2015). Phenomenology of Place, Tehran, Art Academy. [In Persian]
Piravi Vanak, Marzieh, (2010). Phenomenology according to Merleau-Ponty, Abadan. [In Persian]
Qasemi, Habib. (2011). Architectural space and children's language (designing children's centers and cartoons with the approach of creating a game of space), master's thesis, University of Tehran.
Rabbani Golpayegani, Ali, (2012). Edmund Husserl's phenomenology and hermeneutics, Tehran, Kalam-e-Islami, No. 42. [In Persian]
Relph, Edward, (2017). Place and placelessness, translated by Mohammad Reza Qalat Mohammadi, Tehran, Armanshahr.
Sabati et al., (2016). Philosophical concepts of Merleau-Ponty: a platform for the analysis of interactive art, Tehran, Kimiai Honar, vol. 19. [In Persian]
Sadeghi Mal Amiri, Mansour, (2007). Creativity of systemic approach: individual, group, organization, Tehran, Tehran University Press and Publications. [In Persian]
Seyed Ameri, Mir Hassan, (2004). Investigating and comparing the level of development of creativity indicators of 8-year-old male and female students with the Torrance scale with an emphasis on motor activities, scientific-research journal of physical education. Number 21: 109-122. [In Persian]
Shafaei, Mino, (2009). The principles of designing educational spaces for children aged 3 to 6 years with the approach of promoting their creativity in Iran, doctoral dissertation in educational architecture, Tehran, Iran University of Science and Technology. [In Persian]
Shar, Adam, (2017). Heidegger for Architects (Thinkers for Architects 3), translated by Morteza Nik Fitrat, Tehran, Honer e No Publications. [In Persian]
Shibata, s & Suzuki, N. (2007) Effects of an Indoor Plant on Creative Task Performance and Mood. Scandinavian Journal of Psychology 45. No 5. P: 373-381.
Taghizadeh, Mohammad, (2002). The influence of architecture and the city on cultural values, Fine Arts Magazine, No. 11: 76-62
Zumtor, Peter, (2015). The phenomenological approach in Peter Zumthor's thought, translated by Morteza Nik Fitrat-Sediqeh Mirghazah Langroudi, Mehr Memar Publications. [In Persian]
Website of the Institute for the Study and Creativity of Children and Adolescents https://www.wta7.com
